2. Konceptualizacja badania. Metody badań. Klasyfikacja zmiennych.

Question 1

Czym jest problem badawczy?

Answer 1

Pytania badawcze, które stawia badacz przed podjęciem badania; obejmuje zmienne uwzględniane w badaniu i rodzaj potencjalnego związku między nimi; czasem dookreśla grupę badaną

Question 2

Czym jest zmienna?

Answer 2

Charakterystyka (właściwość) kogoś/czegoś, która przyjmuje co najmniej dwie wartości

Question 3

Czym jest stała?

Answer 3

Jeśli właściwość w danym zbiorze przyjmuje tylko jedną wartość, to jest ona stałą, niezależnie od możliwego występowania innych jej wartości w populacji.

Question 4

Czym jest hipoteza?

Answer 4

Najbardziej prawdopodobną, uzasadnioną w przesłankach, wymagającą sprawdzenia, odpowiedzią na problem badawczy

Question 5

Podaj zmienne w zdaniu “Cechy osobowości warunkują wypalenie zawodowe u pielęgniarek”

Answer 5

wypalenie zawodowe, cechy osobowości

Question 6

Podaj zmienne w zdaniu “Poziom wypalenia zawodowego u onkologów jest wyższy niż u stomatologów”

Answer 6

wypalenie zawodowe, rodzaj zawodu

Question 7

Podaj zmienne w hipotezie “Style przywiązania korelują z rodzajami motywacji”

Answer 7

style przywiązania, rodzaje motywacji

Question 8

Podaj stałe i zmienne w hipotezie “U osób adoptowanych w dzieciństwie style przywiązania korelują z rodzajami motywacji w dorosłości”

Answer 8

stała: osoby adoptowane w dzieciństwie
zmienna: style przywiązania, rodzaje motywacji w dorosłości

Question 9

Podaj stałe i zmienne w hipotezie “U osób z zaburzeniami osobowości poziom lęku negatywnie koreluje z poziomem empatii”

Answer 9

stała: osoby z zaburzeniami osobowości
zmienna: poziom lęku, poziom empatii

Question 10

Podaj zmienne w hipotezie “Osoby z osobowością borderline przejawiają wyższy poziom impulsywności niż osoby z osobowością zależną”

Answer 10

• rodzaj zaburzenia osobowosci, poziom impulsywności

Question 11

Podaj stałe i zmienne w hipotezie “Poziom hałasu wpływa na poziom koncentracji uwagi wśród studentów”

Answer 11

stała: studenci
zmienna: poziom koncentracji, poziom hałasu

Question 12

Czym jest operacjonalizacja?

Answer 12

Sposób uzyskania informacji o wartości zmiennej - jak dowiem się tego, jaką wartość zmiennej przejawia dana osoba

Question 13

Jakie są metody pomiaru psychologicznego?

Answer 13

• jakościowe
• ilościowe
• przy użyciu aparatury

Question 14

Wymień metody jakościowe

Answer 14

wywiad, obserwacja, analiza wytworów, ankieta

Question 15

Wymień metody ilościowe

Answer 15

testy psychologiczne (kwestionariusze, próby zadaniowe)

Question 16

Opisz wywiad

Answer 16

jest to rozmowa psychologiczna, najczęściej metoda jakościowa, która na podstawie tego co usłyszymy od osoby badanej, staje się wskaźnikiem różnych poziomów zmiennej; czyli jeśli powie nam że jest samotna i dlaczego jest samotna to to co ona nam powie o przyczynach swojej samotności będzie nas odnosiło do zmiennej jaką jest samotność; na tej podstawie staramy się ustalić różne wartości - na podstawie kilku rozmów staramy się ocenić poziom samotności osoby A w porównaniu do poziomu samotności osoby B

Question 17

Jakie mamy rodzaje wywiadu psychologicznego? Wymień i opisz

Answer 17

• całkowicie ustrukturalizowany (może zawierać elementy pomiaru ilościowego), ma z góry ustaloną treść, kolejność, schemat zadawania pytań, które mają na celu pomiar jakiegoś zjawiska, wywiad taki wskazuje o co mamy pytać, jak pytać, itd.
• wywiad częściowo ustrukturalizowany - możemy dodawać jakieś pytania, mamy większą swobodę, możemy się do czegoś odnieść, dopytać, zdobyć więcej informacji
• wywiad swobodny (ma ukrytą strukturę, dopasowaną na cel, który sobie stawiamy)

Question 18

Opisz obserwację jako metodę naukową

Answer 18

• Obserwacja- zaplanowane obserwowanie zachowania osoby pod kątem danej zmiennej, mające na celu wydobycie wskaźników wartości (poziomu) tej zmiennej. Obserwacja najczęściej dotyczy zachowań, bardziej polegamy na tym co widzimy, niż na tym, co ta osoba nam powie. Możemy obserwować za pomocą np. lustra weneckiego, możemy obserwować zachowania uczniów w kilkunastominutowych odcinkach lekcji danego dnia i powtarzać obserwację przez kilka tygodni.

Question 19

Czym jest analiza wytworów?

Answer 19

To analiza np. pamiętników, dzienniczków, rysunków

Question 20

Impresyjne podejście do rysunków

Answer 20

bazuje na naszym wrażeniu, polega na intuicji, a intuicja (wrażenie) działa za każdym razem inaczej i u innych osób inaczej. Brak sformalizowanych reguł, wskaźników i jednoznacznych kryteriów interpretacji. Może być dobrym instrumentem nawiązywania kontaktu diagnostycznego, zwłaszcza z dziećmi. Nie należy na jego podstawie wyciągać wniosków, lecz co najwyżej stawiać hipotezy.

Question 21

Rysunki - podejście skupione na oznakach

Answer 21

opiera się na założeniu, że wskaźnikami są pojedyncze elementy i/lub właściwości rysunku. Karen Machover jako autorka Draw-a-person Test wyróżniła aż 30 specyficznych wskaźników cech osobowościowych; na podstawie teorii psychonanalitycznej każdemu przypisała odrębne znaczenie (np. podkreślone uszy postaci = paranoja, podkreślone włosy = zaabsorbowanie treściami seksualnymi). Wyniki badań nad trafnością tego podejścia są w większości negatywne. Nie zyskały potwierdzenia nawet najbardziej popularne pojedyncze wskaźniki, uznawane za dobre wskaźniki lęku w wielu “znakowych” systemach interpretacji, np. wielkość rysunku, siła kreski. Błędem jest przypisywanie znaczenia diagnostycznego wskaźnikom bez empirycznej weryfikacji ich trafności.

Question 22

Rysunek jako wprowadzenie do badania

Answer 22

nie należy narzucać osobie badanej naszego subiektywnego sposobu interpretacji elementów rysunku lub całego rysunku, ani nie stosować z góry określonych i niesprawdzonych kryteriów interpretacji. Rysunek jako zaproszenie osoby badanej do jej własnej (nienarzuconej przez nas) interpretacji swojego wytworu, co może być sposobem otwarcia się przed badaczem - sposobem wykorzystującym metaforę elementów lub całości obrazka. W ten sposób pozyskujemy informacje o doświadczeniach osoby badanej (jej myślach, uczuciach, motywach działania), a te informacje mogą być uznane za wskaźniki interesujących nas zmiennych - na podobnej zasadzie jak to się odbywa w wywiadzie. Rysunek jako “klucz”otwierający drzwi do trudno dostępnych zakamarków psychiki, ale ten klucz jest w rękach osoby badanej, a nie badacza

Question 23

Jakie są metody ilościowe

Answer 23

są to testy psychologiczne, takie jak kwestionariusze i próby zadaniowe

Question 24

Opisz kwestionariusz

Answer 24

zbiór pytań, które nie zawsze są pytaniami, są oparte na samoopisie

Question 25

Opisz próby zadaniowe

Answer 25

polegają na wykonaniu wystandaryzowanego zadania, a efekty wykonania zadania sprowadzane są do wyników liczbowych

Question 26

Kryteria dobroci testu psychologicznego

Answer 26

1. standaryzacja 2. trafność 3. rzetelność 4. normalizacja

Question 27

Czym jest standaryzacja badania?

Answer 27

ujednolicenie przebiegu badania, materiału, instrukcji, sposobu obliczania wyników dla wszystkich osób badanych - niezależnie od osoby badanej, test ma to samo polecenie, ten sam zestaw przyrządów (np. w próbie zadaniowej), itp.

Question 28

Czym jest trafność badania

Answer 28

czy test mierzy to, co ma mierzyć. Czy test odnosi się do zmiennej, którą miał mierzyć. Są różne rodzaje trafności (teoretyczna, zbieżna, różnicowa);

Question 29

Czym jest trafność teoretyczna?

Answer 29

czy nasz kwestionariusz poprawnie odnosi się do definicji wyciągniętych z danej teorii, np. mierząc kogoś inteligencję nie powinniśmy w kwestionariuszu zadać pytania “Jak często chodzisz do kina?”

Question 30

Czym jest trafność zbieżna/rozbieżna

Answer 30

ustalana w drodze badań, robimy badanie, w którym przewidujemy że to co badamy będzie powiązany dodatnio z innymi konstruktami podobnymi i może być powiązany ujemnie z innymi konstruktami

Question 31

Czym jest rzetelność testu psychologicznego

Answer 31

jak dokładnie test mierzy to, co ma mierzyć; w badaniach aby sprawdzić rzetelność używamy wskaźnika, który nazywa się Ɑ Cronbacha (mieści się w przedziale od 0 do 1) - jest to wskaźnik spójności wewnętrznej; im bliższy wartości 1, tym wyższa rzetelność (0,70 i wyżej to próg wystarczającej rzetelności)

Question 32

Czym jest normalizacja testu psychologicznego?

Answer 32

daje możliwość odniesienia indywidualnego wyniku do rozkładu wyników w populacji (uprzednio pozyskanego z badań normalizacyjnych) i wskutek tego określenia, czy wynik jest niski, średni czy wysoki. Normalizacja jest potrzebna gdy interesuje nas interpretacja poziomu danej zmiennej u konkretnej osoby. (W psychologii operujemy wynikami surowymi, które wykorzystujemy w naukowych badaniach grupowych - są one dokładniejsze niż wyniki znormalizowane). Wyniki znormalizowane wykorzystujemy w badaniach indywidualnych (zwykle diagnostycznych) - umożliwiają określenie poziomu danej właściwości u danej osoby na tle populacji, do której należy.

Question 33

Czym jest obiektywność testu psychologicznego?

Answer 33

sposób interpretacji uzyskanych wyników na tyle jednoznaczny, że każdy badacz dochodzi do tych samych wniosków

Question 34

Jakie mamy dwa podejścia badawcze?

Answer 34

- indywidualne - grupowe

Question 35

Opisz podejście indywidualne

Answer 35

- dominują metody jakościowe - wnioski mogą dotyczyć tylko osoby badanej - podejście idiograficzne

Question 36

Opisz podejście grupowe

Answer 36

- dominują metody ilościowe - wnioski mogą dotyczyć populacji (o ile próba jest reprezentatywna) - podejście nomotetyczne

Question 37

Czym jest podejście idiotetyczne?

Answer 37

Podejście idiotetyczne to mix podejścia idiograficznego i nomotetycznego.

Question 38

Jak możemy klasyfikować zmienne?

Answer 38

- ze względu na wielkość zbioru (liczbę przyjmowanych wartości) - ze względu na ciągłość przyjmowanych wartości - ze względu na kierunek zależności - ze względu na możliwość manipulacji - ze względu na charakter wskaźników - ze względu na rodzaj skali pomiarowej

Question 39

Klasyfikacja zmiennych ze względu na wielkość zbioru

Answer 39

- dwuwartościowe (dychotomiczne) - trójwartościowe (trychotomiczne) - wielowartościowe (politomiczne)

Question 40

Czym jest proces dychotomizacji?

Answer 40

Niekiedy zmienna wielowartościowa zostaje zamieniona przez badacza na zmienną dwuwartościową → proces dychotomizacji → taką zmienną określamy jako zdychotomizowaną Na przykład dokonujemy pomiaru depresyjności w grupie 1000 osób, przy użyciu testu, którego wynik zawiera się w przedziale od 0 do 80 punktów. Czyli pomiar depresyjności daje nam wartości od 0 do 80. W tym momencie jest to zmienna wielowartościowa. Na potrzeby badania chcemy nasze osoby badane podzielić na dwie grupy. Można zdychoromizować depresyjność jako zmienną: - według mediany: na osoby nisko i wysokodepresyjne - według progu ustalonego w badaniach: na osoby z depresją i bez depresji

Question 41

Klasyfikacja zmiennych ze względu na ciągłość przyjmowanych wartości

Answer 41

ciągłe - mogą przyjmować każdą wartość wewnątrz przedziału charakteryzujących je wartości dyskretne (skokowe) - mogą przyjmować tylko niektóre wartości, ściśle określone (przez charakter obiektu, wskaźnik lub procedurę)

Question 42

Klasyfikacja zmiennych ze względu na kierunek zależności

Answer 42

- niezależna - zmienna, którą badacz manipuluje (sam ustawia jej wartość), aby sprawdzić czy i jak różnice w jej wartościach przekładają się na różnice w wartościach zmiennej zależnej - zależna - zmienna, której wartości potencjalnie zależą od wartości zmiennej niezależnej

Question 43

Klasyfikacja zmiennych ze względu na możliwość manipulacji

Answer 43

- klasyfikacyjne - nie podlegają manipulacji badacza; przyjmują określone wartości dla poszczególnych osób i są niezależne od badacza, np. płeć, wykonywany zawód, zmienne niemanipulowalne ze względów etycznych, np. płeć, wykonywany zawód - manipulacyjne - podlegają manipulacji; mogą przyjmować różne wartości w zależności od decyzji badacza

Question 44

Klasyfikacja zmiennych ze względu na charakter wskaźników

Answer 44

- jakościowe - nie przyjmują wartości liczbowych, np. płeć, wyznawana religia, rodzaj uprawianego sportu - ilościowe - mają jednostki pomiaru; pozwalają na przedstawienie ich wartości w postaci liczb, np. wiek, czas reakcji, wyniki testów psychologicznych

Question 45

Klasyfikacja zmiennych ze względu na rodzaj skali pomiarowej (wymień)

Answer 45

- nominalne - porządkowe - interwałowe (przedziałowe) - ilorazowe

Question 46

Scharakteryzuj zmienne nominalne

Answer 46

- najsłabsza skala pomiarowa, pozwala jedynie klasyfikować obiekty do poszczególnych kategorii - podział na kategorie musi być wyczerpujący i rozłączny - nie można być jednocześnie w dwóch albo trzech kategoriach; wyczerpujący - wśród badanych nie będzie osoby, której nie będzie można zakwalifikować do żadnej kategorii - kategorii nie da się uporządkować pod względem wzrostu ani spadku nasilenia zmiennej - przykłady: posiadanie samochodu, marka posiadanego samochodu, udzielenie vs nieudzielenie pomocy

Question 47

Scharakteryzuj zmienne porządkowe

Answer 47

- silniejsza od nominalnej, ponieważ oprócz klasyfikowania obiektów pozwala na uszeregowanie kategorii pod względem wzrostu lub spadku nasilenia zmiennej - nie da się ustalić jaka jest dokładna wartość różnicy między kategoriami, znany jest tylko kierunek - nie da się ustalić czy różnice między poziomami zmiennej są stałe - przykłady: poziom wykształcenia, zamiar udziału w najbliższych wyborach

Question 48

Scharakteryzuj zmienne interwałowe

Answer 48

- zmienna mierzona na tej skali posiada jednostkę pomiaru, co pozwala na określenie dokładnej różnicy między poziomami zmiennej - wielkość różnicy między poziomami zmiennej jest stała - wartość zmiennej równa 0 jest umowna i nie jest początkiem skali - przykład: temperatura w stopniach C, długość i szerokość geograficzna

Question 49

scharakteryzuj zmienne ilorazowe

Answer 49

- najsilniejsza skala pomiarowa - zmienne ilorazowe mają te same właściwości, co interwałowe, ale z tą różnicą, że wartość zmiennej równa 0 jest początkiem skali (tzw. zero absolutne) - możliwe jest obliczanie stosunku jednej wartości zmiennej do drugiej, co jest niemożliwe w przypadku skali interwałowej - przykład: temperatura w stopniach K, czas reakcji, poziom samooceny (mierzony kwestionariuszem)