3C1 week 2 HC 3 Geschiedenis preventie en roken Flashcards
Welke ontwikkeling ontstond er in de gezondheidszorg rond 1900?
Verplaatsting naar surveillance medicine / public health
- Staatsvorming en economische groei
- Schaalvergroting en integratie
Hoe veranderde de rol van de staat in de 20e eeuw?
Gezondheid als publieke verantwoordelijkheid
- Geld, infrastructuur
- Van bestrijding naar collectieve gezondheid bevorderen
Hoe werd de verzorgingsstaat in de 20e eeuw gevormd?
- Moderne natiestaten
- Zorgverzekeringen: ongevallenwet (1901), ziektewet (1913)
- Consultatiebureaus en schoolartsen
- Screening tuberculose
Wat zijn kenmerken van surveillance medicine?
- Vroege opsporing in normale populaties
- Invloed van sociaal economische omstandigheden
- 1960: risicofactoren en individuele leefstijlfactoren
Wat zijn verschillen tussen het oude en het nieuwe zorgmodel in de 20e eeuw?
Pathologisch vs surveillance
- nadruk op oorzaken vs correlaties
- 1e/2e persoonsperspectief (symptomen) vs 3e persoonsperspectief (statistische afwijking)
- Heden (diagnose) vs toekomst (prognose)
- Lokalisatie in lichaam vs leefstijl/risicofactoren (multifactorieel)
Wat zijn belangrijke aspecten van surveillance?
- Disciplinering: initiatief bij artsen, toewijzingsmacht, staat-burger scheiding, moreel aspect
- Medicalisering: preventie, vervaging grens ziek-gezond, risicocultuur
Welke aspecten bespelen een rol bij het nationaal preventieakkoord?
- Individueel gedrag/verantwoordelijkheid
- Moraal (schuld)
- Politieke verantwoordelijkheid
- Economische belangen
- Juridische aspecten
- Cultuur
Welke aspecten komen aan bod in het boek the cigarette century?
- Cultuur: betekenis creeëren
- Wetenschap: kennis afwegen
- Politiek: verantwoordelijkheid
- Regulatie: wetgeving en aansprakelijkheid
- Globalisering: wereldwijde erkenning
+ Economische belangen
Wat zijn kenmerken van de cultuur van roken?
- Vanaf 20e eeuw begin tabakscultuur
- Productiesurplus door industrialisatie (mass marketing) -> vraag creeëren (branding)
- Culturele dominantie (1900-1950)
Wat zijn kenmerken van de wetenschap van roken?
- Toename longkanker
- Verschuiving naar chronische ziekte
- Moraal maakte roken modern en vrijgevochten
- 1950 wetenschappelijk bewijs uit collectieve data
- Twijfel/manipulatie door campagnes en extra onderzoek vanuit de industrie (TIRC)
Wat zijn kenmerken van de politiek van roken?
- Verantwoordelijkheid maar twijfel door industrie
- 1964: onderzoekscommissie Surgeon General
- Paternalisme vs individuele verantwoordelijkheid en vrije keuze
- Geen prioriteit: alleen waarschuwende tekst
- Brandt: individuele vs publieke verantwoordelijkheid
Welke argumenten gebruikt de antirooklobby?
- Roken is slecht voor de gezondheid en moet daarom worden gereguleerd door de overheid
- Roken doet schade aan niet-rokers (“meeroken”)
- Rokers doen schade aan onschuldige kinderen
Wanneer kwam het keerpunt in de geschiedenis van het roken?
- Sociaal-culturele verandering: verlies geloofwaardigheid industrie, samenleving over naar risicocultuur
- 1980: bedrijven namen op eigen initiatief maatregelen
- Stigma op roken: laag sociaal economische status
Wat zijn kenmerken van de regulatie van roken?
Aansprakelijkheid: zaak Cipollone 1987
- Verslaving geen geïnformeerde en vrijwillige keuze
- Verdediging: vrije wil/eigen keuze
-> schadevergoeding voor nalatigheid leidde tot verlies van geloofwaardigheid
Waardoor verloor de tabaksindustrie haar geloofwaardigheid?
Geheime documenten in openbaar door rechtszaken en onderzoeken
- PR strategie
- Geheimhouden onderzoekresultaten
- Sigaret niet veiliger maken
- Intentie sigaretten verslavender te maken
-> Congressen comittee
Uit welke stappen bestaat het model voor planmatige preventie?
- de epidemiologische analyse (analysefase)
- de analyse van de (gedrags)determinanten (analysefase)
- interventiekeuze- en ontwikkeling (ontwikkelingsfase)
- interventie implementatie (toepassen in de praktijk)
- evaluatie van de interventie (evaluatiefase)
Hoeveel rokers zijn er in Nederland?
- 12 jaar en ouder: 22,7%
- 27% mannen, 18,5% vrouwen
- Tieners: 10,6% waarvan 1% dagelijks
Uit welke fasen bestaat roken?
- Opvattingen over roken
- Probeer fase
- Experimenteer fase (herhaald, maar onregelmatig)
- Regelmatig gebruik
- Nicotine afhankelijk en verslaafd
Welke factoren beïnvloeden de intentie tot gezond gedrag?
- Attitude
- Sociale invloeden: subjectieve norm, voorbeeldgedrag en sociale steun
- Persoonlijke norm
- Ervaren controle
+ Externe factoren: cultuur, sociaaleconomisch, biologisch
Welke sociaal demografische factoren vergroten de kans op rookgedrag?
Jonge leeftijd bij beginnen met roken, bepaalde etnische groepen, onvolledig gezin, lage SES van de ouders, relatief hoog inkomen van de jongere zelf, stress/depressiviteit
Wat zijn kenmerken van smoke free teams?
GVO project van GGD
- gezamenlijk niet-roken contract tussen leden sportteam
