2. fyrirlestur Eignarform

Question 1

Hrd Vatnsendi - 10

Answer 1

Í séreignarrétti felst að eigandi fer með heimildirnar sem felast í eignarrétti og hefur einkarétt til hagnýtingar og ráðstöfunar eignar, hann getur samt sætt takmörkunum líkt og í Hrd Vatnsendi -10 vegna fyrirmæla í erfðaskrá

Question 2

Hrd 509/2015, Tunguás

Answer 2

Í séreignarrétti felst að eigandi fer með heimildirnar sem felast í eignarrétti og hefur einkarétt til hagnýtingar og ráðstöfunar eignar, hann getur samt sætt takmörkunum líkt og í Hrd Tunguás þar sem hann sætti takmörkunum vegna gjafagernings.

Hér gaf maður 15 börnum sínum landið Tunguás og gjöfin var bundin þeim skilyrðum að landið væri sameign og enginn gæti selt hlut sinn í henni. Í Hrd sagði að það yrði að túlka skilyrðin þannig að þetta væru einhliða skilyrði sem allir samþykktu með því að þiggja gjöfina. Þó gekk ekkert hjá börnunum að ná samkomulagi um meðferð landsins og skiptingu afnotaréttar - það mátti skipta landinu. Líka ekki skýrt bann um það í skilyrðinunum

Question 3

Hrd 1979:924 Árnahús

Answer 3

ágreiningur var um heimild sveitarfélags sem átti jörð í sérstakri sameign með fleirum tilað leigja sinn eignarhlut. Hrd: af eðli eignarréttarins leiðir að eigandi má ráðstafa sínum hlut hvernig sem er sem bakar ekki öðrum tjón og fer ekki í bága við rétt annarra. Leigja telst til ráðstafana mönnum er heimilt að leigja eign sína svo leigutaki njóti sama afnotaréttar og eigandinn sjálfur.

Question 4

Hrd 7/2000 Stóri Núpur 2

Answer 4

Hér sagði að ákvæði 5 mgr 26 gr laga um fjöiegnarhús væri UT frá MR um að eigandi hefði einn rétt til að nýta yfir eign sinni en það væri reist á neyðarréttarsjónarmiðum

Question 5

Hrd Apavatn 553/2008

Answer 5

Deilt um hvað teldist landareign. Þegar landspildu var afsalað til annarrar manneskju taldist jörðin ekki landareign í skilningi 4 mgr 2 gr laga um lax og silungsveiði. Ekkert stóð í vegi fyrir því að unnt væri að selja spildu og veiðirétt úr jörðinni við Apavatn

Question 6

Hrd 530/2015 Lambhagi

Answer 6

Deilt um hvort landspildu hefði fylgt veiðiréttur þegar þáverandi eigendur jarðarinnar seldu spilduna næstum 100 árum áður. Þegar spildunni var afsalað 1928 var stundaður búrekstur og því jörðin landareign í skilningi vatnalaga nr 15/1923. ákvæði kaupsamningsins samræmdist ekki fyirrmælum laga um takmörkun á aðskilnaði veiðiréttar við landareign og veiðiréttur stofnaðist ekki.

Question 7

Hrd 471/2015 Glammastaðir

Answer 7

Eitthvað með einhverja fokking spildu.

Question 8

Hrd 122/2009, Arnórsstaðapartur

Answer 8

Eignarráð yfir vatni sem má finna á landareign eru öðruvísi en önnur sem gilda um fasteignarréttindi. Nýtur ekki eingarréttar að vatninu sem slíku, vatn er ekki eing ákveðins mans en nýtingarheimildirnar geta verið háðar einstaklingseignarrétti.

Question 9

Hrd 676/2013 Fossatún

Answer 9

Ólögfestar reglur gilda um slit sérstakrar sameignar sem er beitt þegar ekki er við skráðar reglur að styðjast. Í dómnum sagði að þó réttarstaða veiðifélaga væri ekki skilgreind berum orðum í lögum væri ljóst að skipan þeirra væri með sama hætti og þegar eignarréttindi að tilteknu verðmæti eru í sérstakri sameign. Þegar reglum laga 61/2006 sleppir þar á meðal hvað varðar heimildir félagsmanna til ákvörðunar um nýtingu og ráðstöfun eigna á forræði veiðifélags með eða án löggernings gilda almennar reglur eignarréttar um sérstaka sameign. Samkvæmt almennum reglum eignarréttar gildir sú meginregla um sérstaka sameign að samþykkji allra sameiganda þarf til óvenjulegra ráðstafana og ráðstafana sem eru meiriháttar þott venjulegar geti talist.

Question 10

Hrd 804/2014 Klettshús í Hindisvík

Answer 10

H gerði kröfu um að fá með aðfarargerð aðgang að fasteign sem var í óskiptri sameign hennar og þriggja annarra. Tekið til greina þar sem það var enginn samningur um nýtingu hennar né hefð hefði skapast –> af réttarreglum um óskipta sameign gilti að eigendur allrar fasteignarinnar ættu jafnan aðgang að nýtingu hennar og samþykki allra þyrfti til að takmarka þann rétt

Question 11

Hrd Geiteyjarströnd nr 1976:26

Answer 11

Skv 1 gr. landskiptalaga nr 46/1941 geta komið til skipta eða endurskipta eftir lögunum heimalönd sveitajarða og afréttarlönd sem jöfnum höndum eru notuð til vetrarbeitar, tún, sáðreitir engi og önnur hlunnindi sem mannvirki eða tvö eða fleiri býli hafa haft til afnota

Question 12

Hrd 289/2006, Grjóteyri

Answer 12

Hér var talið að lögum nr 46/1941 væri ekki beitt nema um væri að ræða mannvirki eða land sem tvö eða fleiri býli hefðu haft til afnota og frístundahús teldist ekki býli í skilningi laganna

Question 13

Hrd 122/2009, Arnórsstaðapartur

Answer 13

Í dómnum sagði að vatn er ekki eign tiltekins manns sem slíkt. Tilteknar nýtingarheimildir vatns geta samt verið háðar einstkalingseignarrétti. Dæmi um að eignarráð yfir vatni sem má finna á landareign eru fráburgðin þeim sem gilda almennt um fasteignarréttindi.

Question 14

Hrd 804/2014 Klettshús í Hindisvík

Answer 14

Meðeigandi gerði kröfu um að sér yrði heimilað að fá aðgang að fasteign í óskiptir sameign hennar og þriggja annarra. Krafan var tekin til greina þar sem hvorki lá fyrir skriflegur samningur um nýtinguna né hafði skapast hefð um hana. Af réttarreglum um óskipta sameign leiddi að allir eigendur faseignarinnar ættu jafnan rétt til nýtingar hennar og því væri þörf á samþykki þeirra allra ef það ætti að takmarka þann rétt.

Question 15

Hrd 1963:216 Eiríksgata

Answer 15

Dómurinn er dæmi um að sérstök sameign getur stofnast m.a. með samningi. Þá getur verið um að ræða samning sameigenda. Í dómnum var ekki ákvæði í samningi um eignarhald á klósetti í fjölbýlishúsi sem var í kjallara. Egandinn hafði um 2 ára fresti haft einn aðgang að því með því að læsa því. Sameigendur hans vildu að lásinn yrði fjarlægður með beinni aðfarargerð. Í dómnum var talið nægilega sýnt fram á að wc væri í sameign allra eigenda hússins og fallist á kröfu sameigendanna.

Question 16

Hrd 556/2008 Hvítá

Answer 16

Hér var talað ósannað að með samkomulagi um ákveðið fyrirkomulag vi ðskiptingu veiðiheimilda hefði stofnast til sameignar um veiðiréttindi. Hér áttu þrír aðilar jarðir í samfelldri röð að hvítá sem fylgdu veiðiréttindi og það ríkti samkomulag á milli þeirra að skipta heimildunum þannig að þær næðu til veiða fyrir land þeirra allra. Frá 2006 ákvað einn að sér væri heimilt að ráðstafa veiði fyrir sínu landi án samstarfs við hina. Þá töldu hinir tveir að hann hefði þannig meinað þeim að nýta veiðiréttindin sín, m.a. með því að ráðstafa veiði sem þau hefðu átt að ráða yfir. Vildu skaðabætur.

Skv. 1. mgr. 5. gr. laga um lax og silungsveiði var talið að hver maður ætti rétt til veiða á landi sínu. Skipulagið væri háð samkomulagi. Ef það tækist ekki gæti hver sem er ráðstafað veiði fyrir sínu landi án afskipta hinna. Það fyrirkomulag að veiðifélagið hefði lengi úthlutað jörðunum í einu lagi ekki talið hafa myndað með sér eina sameign um þau þannig að það gæti verið önnur stoð fyrir skipaninni. Talið ósannað að hann hefði fénýtt veiðiréttindi sem tilheyrðu hinum og hann var sýknaður. J

Question 17

Hrd 239/2007 Berufjarðará

Answer 17

Deilt um hvort veiðiréttur í Berufjarðará hefði fylgt þegar hluti af landi jarðarinnar var seldur. Landið lá ekki að ánni en kaupendurnir vildu meina að þeir væru sameigendur að óskiptu landi Berufjarðar. EKki fallist á þetta. Hér var ekki talið að sameign um réttindin hefði stofnast.

Question 18

Hrd 704/2012 20% hlutdeild

Answer 18

Dómur sem sýnir að viðurkennt er að sameign getur stofnast við sambúð sambýlismaka. Fjárhagsleg samstaða getur myndast þegar eignir og fjárhagur blandast saman. Skráning á eignarhaldi getur veitt vísbendingu eins og skráning í þinglýsingarbók en útilokar ekki aðra skipan. Hérna skiptir máli hversu lengi sambúðin stóð, tekjur hvors um sig, sameiginleg not sambúðarfólks á eignum, fjölskyldustærð og vinnuframlag hvors um sig innan og utan heimilis.

Í þessum dóm var talið að konunni hefði ekki tekist að sýna ða hún hefði lagt fram fé til að kaupa íbúðarhús sem var þinglýst eign mannsins né hún hefði greitt af lánum. Hins vegar þar sem sambúðin stóð í 8 ár og þau héldu sameiginlegt heimili, sama lögheimili og áttu tvö börn og konan varði tekjum sínum til sameiginlegra þarfa heimilisins fékk hún 20% þar sem rík fjármálaleg samstaða var með þeim á sambúðartímanum.

Question 19

Hrd 320/2015 Skattlögð gjöf

Answer 19

Dómur sem sýnir að viðurkennt er að sameign getur stofnast við sambúð sambýlismaka. Fjárhagsleg samstaða getur myndast þegar eignir og fjárhagur blandast saman. Skráning á eignarhaldi getur veitt vísbendingu eins og skráning í þinglýsingarbók en útilokar ekki aðra skipan. Hérna skiptir máli hversu lengi sambúðin stóð, tekjur hvors um sig, sameiginleg not sambúðarfólks á eignum, fjölskyldustærð og vinnuframlag hvors um sig innan og utan heimilis.

Hér hafði konan ekki lagt fram gögn um framlög sín til eignarmyndunar í sambúðinni og það kom ekkert fram um að hún hefði getað skapað grundvöll fyrir hlutdeild í eignarrétti að fasteign. Því hefði fjárskiptasamningur þeirra falið í sér yfirfærslu eignarréttar án endurgjalds, um gjöf væri að ræða sem ætti að skattleggja.

Question 20

Hrd 811/2015, 24 ára sambúð/ helmingaskipti

Answer 20

Dómur sem sýnir að viðurkennt er að sameign getur stofnast við sambúð sambýlismaka. Fjárhagsleg samstaða getur myndast þegar eignir og fjárhagur blandast saman. Skráning á eignarhaldi getur veitt vísbendingu eins og skráning í þinglýsingarbók en útilokar ekki aðra skipan. Hérna skiptir máli hversu lengi sambúðin stóð, tekjur hvors um sig, sameiginleg not sambúðarfólks á eignum, fjölskyldustærð og vinnuframlag hvors um sig innan og utan heimilis.

löng sambúð með sameiginlegum fjárhag og höfðu sameiginlegt skattframtal. Nánast allar eignir þeirra urðu til á sambúðartímanum með framlagi þeirra beggja. Því var talið að skipta ætti jafnt eignum sem aðilar áttu við sambúðarslit óháð hvernig skráningu einstakra eigna væri háttað

Question 21

Hrd 15 ára sambúð/helmingarskipti 152/2017

Answer 21

Dómur sem sýnir að viðurkennt er að sameign getur stofnast við sambúð sambýlismaka. Fjárhagsleg samstaða getur myndast þegar eignir og fjárhagur blandast saman. Skráning á eignarhaldi getur veitt vísbendingu eins og skráning í þinglýsingarbók en útilokar ekki aðra skipan. Hérna skiptir máli hversu lengi sambúðin stóð, tekjur hvors um sig, sameiginleg not sambúðarfólks á eignum, fjölskyldustærð og vinnuframlag hvors um sig innan og utan heimilis.

Deilt um skiptingu á hlutafé í ehf við sambúðarlok. Sambúðin stóð í 15 ár og á sambúðartímanum ríkti með þeim fjárhagsleg samstaða í öllu. Varðandi hlutaféð skipti það ekki máli að það var hugarfóstur mannsins og hann stýrði því og byggði upp án aðkomu konunnar. Þau verðmæti sem hann skapaði hefðu meðal annars orðið til vegna framlags hennar til annarra þátta sem vörðuðu sambúð aðilanna og fjárhagslega afkomu. Fallist á að skipta þessu jafnt.

Question 22

Hrd útigeymsla 1957/727 og Hrd 1985/1247, Karfavogur

Answer 22

Dæmi um að til sérstakrar sameignar getur stofnast þegar tveimur jafngóðum heimildum lýtur saman. Hérna var talið að samvinna eigenda fasteigna við byggingu þeirra leiddi til þess að verðmætið sem um væri deilt væri sameign.

Question 23

Hrd 315/2007, Mannlíf

Answer 23

tilvik 7 gr höfundalaga nr 73/1972 um að þegar fleiri sakpa saman verðmæti í samstarfi og famlög þeirra verða ekki aðgreind eiga þeir saman höfundarétt að verkinu.

Í dómnum var deilt um negatívur, eitthvað myndavéladót. Aðilarnir höfðu báðir átt sinn þátt í tilurð ljósmyndaþáttarins sem átti undir ákvæði 1 gr höfundalaga. Því væru þeir samhöfundar og ætti hvor að virða rétt hins.

Question 24

Hrd 566/2016 Á eyrunum

Answer 24

Hér var deilt um fyrirkomulag sérstakrar sameignar . frekar flókinn dómur.

Question 25

Hrd Fossatún, Geysir og Reykjahlíð

Answer 25

Eru allir dæmi um að verðmæti í sérstakri sameign eiga sameigendur í ákvðenum eignarhlutföllum og ef ákvörðun um meðferð og nýtingu sameignar er háð vilja meirihluta eigenda, aukins meirihluta eða samþykkis allra eru það eignarhlutföllin sem er miðað við.
Líka dæmi um að það er vafalaust að samþykki allra sameiganda þarf til ráðstafana sem eru óvenjulegar og þeirra sem eru meiriháttar þótt teljist vnejulegar.

Question 26

Hrd 279/200 Geitaskarð

Answer 26

Dæmi um að eignarhlutföll ráða því hvernig sameign eða andvirði hennar skiptist við sameignarslit.

Þar var deilt um sölu á jörðinni Geitaskarði. M og J og fjórir bræður áttu 1/4 jarðarinnar Geitaskarð í óskiptir sameign með tveimur ábúendum. Héraðdsómur staðfestur af Hrd byggði á að um sameign væri að ræða og þar með væri eignarhluti M og J hlut iaf lögbýlinu Geitaskarði.

Question 27

Hrd Reynivellir nr 635/2016

Answer 27

Hér var tekist á um hvort ákveðinn sameigandi ætti rétt til arðs sem hafði runnið til sameigendafélags (félag sameiganda) sem hann átti ekki aðild að og hvort rétt væri við arðsúthlutunina að draga frá allan kostnað sameigendafélagsins.

Reynivellir ehf átti eignarhlutdeild í sameigninni en var ekki aðili að sameigendafélaginu og hafði ekki fengið greiddan arð. Höfðaði mál. Sameigendafélagið vildi meina að bara sameigendur ættu að fá arðinn en Hæstiréttur var ósammála.

Question 28

Hrd 1988:683 Ásmundastaðir og Höskuldarnes

Answer 28

Í málinu var deilt um hvaða eignarhlutföll ætti að miða við skipti jarðanna tveggja, Höskuldarnes var íu pphafi hjáleiga. Ekki fallist á að í skilningi 2 mgr.2 gr landskiptalaga mætti reisa á grundvelli neðanmálsgreinar í jarðatali Johnsens frá 1847, þá hefðu ásmundarstaðir fengið 83% af landinu. Litið vartil 3 mgr 2 gr landskiptalaga og fasteignamats frá 1922 svo hlutföllin voru aðeins sanngjarnari.

Question 29

Hrd 290/2005 Leirá og Hávarsstaðir

Answer 29

Deilt um hvernig ætti að skipta óskiptu landi milli jarðanna tveggja. Hér var litið til skiptahlutföll 1 mgr 2 gr laga nr 46/1941 um landskipti og fylgja jarðarmati 1861 eins og segir þar

Question 30

Hrd 610/2007 Sólheimatorfa

Answer 30

Hér var krafist viðurkenningar að eignarhluti tveggja aðila sem eigenda jarðarinnar Ytri Sólheima 3 í óskiptu landi Sólheimatörfu væri 25% af öllu óskiptu landi og landsnytjum. Byggt var á allskonar heimildum. Hæstiréttur leit til 1 mgr 2 gr landskiptalaga og byggði á jarðarmatinu frá 1861.

í 4 mgr laganna sagði hins vegar að ef samkomulag um önnur eginarhlutföll hefði gilt á milli manna amk 20 ár gilti það. Eldri heimildir um skiptinguna voru misvísandi. Því átti ákvæði 2 mgr laganna við. Aðilarnir tveir höfðu ekki sýnt frma á skilyrði um að beita 4 mgr 2 gr laganna sem er um 20 árin.

Question 31

Hrd 524/2012 Uppsalir

Answer 31

Hér var deilt um eignarhlutdeild í óskiptu landi Uppsala í Suðursveit og hvort landskiptalög nr 46/1941 ættu að gilda. Hæstiréttur vísaði til Sólheimatorfudómsins þar sem niðurstaða var af lögskýringargögnum að fyrirmæli 2 gr landskiptalaga væru sett til að leggja grunn að eignarhlutföllum við landskipti og það ætti að styðjast við þau. Kærendur höfðu ekki sýnt á ástæður þess að beita 4. málsgrein 2 gr laganna um samning milli manna í 20 ár eða meira. Því var fallist á að það ætti að fara eftir verðmæi jarðarhlutanna frá fasteignabók frá 1922.

Question 32

Hrd 174/2002 Grundartangi

Answer 32

Dómur um að ef til sameignar er stofnað með samningi er oft tekin í honum afstaða til eignarhlutfalla eða þau má ráða óbeint af samningnum.

Þarna var deilt um eignarhluta tveggja sýslunefnda í Grundartangahöfn, lá ekki fyrir formlegur samningur um skiptingu eignarhlutans en bara gömul ódagsett samningsdrög frá 1975. Meirihluti Hæstaréttar taldi ákvörðunina um skiptinguna hafa verið tekna í þeim samningi þótt henni hefði ekki verið fylgt eftir með því að gera formlegan samning. Hún var málefnanleg og hafði fengið samþykki samgönguráðherra.

Question 33

Hrd 312/2002 Skorrastaður

Answer 33

Eigendur Skorrastaðar I, II og III deildu um námuréttindi. Landskiptagerðin upprunalega hafði glatast og því ósannað að allir hefðu samþykkt skiptin. Ekki ljóst að ekki hefði verið á neinn hallað. Arði var skipt með ákveðnu fyrirkomulagi sem var leiðrétt. Skil ekki alveg.

Question 34

Hrd 1951:194 Framnesvegur

Answer 34

Í dómnum kom fram að ef sameign verður til fyrir samruna verðmæta sem eru í eigu fleiri en eins þá ráðast eignarhlutföllin af verðmæti framlaganna ef það er hægt að aðgreina þau.

Í málinu byggðu feðgar saman hús og það var þinglýst sameign þeirra. EKki tekið fram um eignarhlutföll. Sú skipting komst á að sonurinn hafði kjallarannog eitt herbergi á stofuhæð en faðirinn tvö herbergi og eldhús ofl. Talið var að þar sem þessi fasti háttur hafði verið á skiptingunni í 25 ár á arði og afnoti af húsiegninni væri síðari eigandi bundinn af því fyrirkomulagi.

Question 35

Hrd 1957:727 Útigeymsla

Answer 35

Í dómnum kom fram að ef sameign verður til fyrir samruna verðmæta sem eru í eigu fleiri en eins þá ráðast eignarhlutföllin af verðmæti framlaganna ef það er hægt að aðgreina þau.

Báðir aðilar lögðu sitt af mörkum við að byggja útigeymslu, enginn samningur til staðar og talið að jöfn skipting eignarhalds væri eðlilegust.

Question 36

Hrd 1960:338 Nesvegur

Answer 36

Enginn formlegur samningurvar til staðar um eignarhlutföll en venja til staðar um að eigendur að efri hæð og risi greiddu sirka 42% af sameiginlegum kostnaði. Þrátt fyrir kostnaðarskiptinguna var ekki talið að hún fæli í sér skuldbindani samning um eignarhlutföll. Krafa um að kostnaðarskiptingin væri jöfn tekin til greina.

Question 37

Hrd 1986:374 Lindarflöt

Answer 37

Um heimild sameigenda til að veðsetja sameignarhluta sinn. Þar hafði annar tveggja eigenda fasteignar í óskiptri sameign veðsett eignarhluta sinn. Honum var það heimilt þar sem veðsetningin veitti veðhafa ekki meiri rétt til eignarinnar en veðsali átti.

Question 38

Hrd 1979:924 Árnahús

Answer 38

Dæmi um að sameigandi getur leigt sameignarréttindin sín eins og hann getur selt og veðsett hlutdeild sína í sérstakri sameign.

Ágreiningurinn sneri að því hvort hreppsnefnd hefði veirð heimilt að leigja eignarhluta sinn í Árnahúsum, sem var hálf jörðin án samráðs við sameigendur. jörðin var óskipt sameign. Af eðli eignarréttarins leiðir að eiganda er heimilt að ráðstafa henni á hvenr þann hátt sem kemur ekki í bága við rétt annarra eða bakar öðrum tjón. Það er til dæmis leiga. Það er heimilt að leigja eign þannig að leigutaki njóti sama afnotaréttar og eigandinn sjálfur og þau takmarkast eins og hans og skerða ekki rétt annarra.

Hér var fyrirvarinn orðaður þannig að þetta mætti ekki verða að baga.

Question 39

Hrd 1947:293 Veglagning

Answer 39

Það er ME að hverjum sameiganda er heimil sú nýting og ráðstöfun varðandi sameign sem er öðrum meðeigendum að baglausu.

Sömu rök í Hrd Spítalastígur.

Question 40

Hrd 1995:976 Esjuberg

Answer 40

Jörðinni esjuberg var skipt með landskiptagerð frá 1981. Einn hélt því fram að vinnuvélar hefðu rýrt verðmæti hans með efnistöku. Krafan var tekin til greina

Question 41

Hrd 302/2002 Krókur á Kjalarnesi

Answer 41

Maður átti ca 52% hlut í Króki en Ó og systkini hans 48% hlut. Hann höndlaði líka búið á jörðinni. Notaði mannvirki á jörðinni til búrekstrar á eigin vegum að því virtist með samþykki annarra systkina sinna.
Svo höfðaði einn bróðirinn mál vegna heimildarlausra afnota af eignarhluta sínum í jörðinni, þar með ræktuðu landi og óræktuðu, mannvirkjum og greiðslumarki.
Hæstiréttur sagði að bróðirinn hefði ekki leitt líkur að því að það væri hægt að leigja út íbúðarhús á jörðinni og hvernig þetta hefði komið í veg fyrir að hann hefði nýtt sér jörðina. Hann gat ekki sannað tjón, hann hafði ekki einu sinni stundað sauðfjárbúskap.

Question 42

Hrd 65/2003 Hóla-Biskup

Answer 42

Hesturinn Hóla-biskup var samkomulagseign tveggja einstaklinga. Annar flutti hann svo úr landi og hann átti ekki afturkvæmt hingað. Þá svipti hann hinn aðilann yfirráðum yfir hestinum með ólögmæta hætti og bakaði sér skaðabótaábyrgð.

Question 43

Hrd 232/2008 Miðhraun

Answer 43

Miðhraun ehf. krafðist staðfestingar lögbanns við að Félagsbúið Miðhraun stæði fyrr losun jarðvegs og úrgangs á óskiptu sameignarlandi. Talið var að Miðhrauni hefði ekki tekist að sýna fram á að það yrði fyrir tjóni ef framkvæmdunum yrði haldið áfram.

Question 44

Hrd 83/2015 Geysir

Answer 44

Dæmi um að hverjum og einum sameiganda er heimil sú ráðstöfun og nýting sem gengið hefur verið út frá við stofnun sameignarinnar og var tilgangur hennar. Eins gildir reglan að ef það er meiriháttar breyting frá því sem var upphaflega samið um þarf samþykki allra fasteignareigaenda.

Hér var ákvörðun um að áskilja greiðslu fyrir aðgang að svæðinu það stór breyting í stað þess að landsvæðið stæði öllum opið og væri án endurgjalds að fyrir henni þurfti samþykki allra eigendanna.

Question 45

Hrd Fossatún, Hrd geysir og Hrd Reykjahlíð

Answer 45

Eru allir dæmi um að óskráðar lagareglur geta ráðið miklu varðandi skiptingar sameignar

Question 46

Hrd 111/2015, Ásatún

Answer 46

Dæmi um 30. gr. fjöleignarhúsalaga að ef eigandi var ekki boðaður á húsfund er hann að meginstefnu ekki boðaður á húsfund með þeim hætti sem lögin mæla fyrir um.

Hér var fyrirtæki sem hafði byggt tvær blokkir við Ásatún á Akureyri sem höfðaði mál á hendur Selló ehf eiganda lóðar við Ástún 10 og krafðist greiðslu hluta útlagðs kostnaðar við frágang á sameiginlegri lóð fasteignanna. Fundur var haldinn um skipulagið og Hæsit´rettur sagði að þegar litið væri til þess að þar hefði verið tekin ákvörðun um skiptingu kostnaðar milli eigenda fasteignanna hefði verið óhjákvæmilegt að allir eigendur lóðarinnar væru boððair til sameiginlegs fundar skv. 1,2 og 4 mgr 39 gr laga um fjöleignarhús. Umboð stjórnar var því ófullnægjandi þar sem allir hlutaðeigandi eigendur voru ekki boðraðir til fundarins var ekki hægt að taka þær ákverðanid sem væru bindandi fyrir alla eigendur og Selló ehf var sýknað af kröfum Trétaks.

Question 47

Hrd 1984:172 Flóagaflsey

Answer 47

Dæmi um að sameigandi getur með tómlæti firrt sig réttti til að neita að taka þátt í kostnaði þótt verklagsreglum hafi ekki verið fylt við ákvarðanatöku.

Question 48

Hrd 676/2013 Fossatún varðandi samþykki allra sameiganda

Answer 48

Deilt um hvort það þyrfti samþykki allra félagsmanna í tilteknu veiðifélagi og hefði þurft til þeirra rráðstöfunar að selja vieðihús félagsins á leigu til almenns gisti og veitingarekstra r utan skilgreins veiðitíma.

Hrds ag ðia ðþað sé ljóst að skipan mála inann þeirra og í skiptum út á við sé með sama hætti og þegar eignarréttindi að tilteknu verðmæti sé í sérstakri sameign. Þegar reglunum sleppi nr 61/2006 um lax og silungsveiði sleppir þá séu aðrar reglur sem taki við eins og reglur laga um fjöleignarhús.
Samkvæmt almennum reglum eignarréttar gildir meginreglan um sérstaka sameign að samþykki allra sameigenda þurfit til óvenjulegra ráðstafana og ráðstafana sem séu meiriháttar þótt venjulegar geti talist. Þarf samþykki allra félagsmanna.

Question 49

Hrd 83/2015 Geysir - varðandi varðandi samþykki allra sameiganda

Answer 49

Deilt var um hvort heimilt væri að hefja gjaldtöku á sameignarlandi á nsamþykkis allra sameiganda. Í Hrd kom fram að ákvörðun um að áskilja greiðslu fyrir aðgang að svæðinu myndi leiða til breytingar frá því sem hefði verið amk um langt árabil. Breytingin væri meiri háttar að því eliti að hún ætti að mynda tekjur af sameigninni, ekki til að standa bara straum af kostnaði á henni heldur líka til að mynda arð í stað þess að svæðið stæði öllum opið. Því þyrfti samþykki allra landeigendanna.

Question 50

Hrd 305/2015 Reykjahlíð

Answer 50

Í málinu kröfðust nokkrir menn þess að Landeigendum Reykjahlíðar ehf væri óheimilt að innheimta gjald fyrir aðgang að hverum við Námafjall og Leirhnjúk í landi Reykjahlíðar. Sögðu að samþykki allra þyrfti til gjaldtökunnar. Með hliðsjón af samþykktum og tilgangi Landeigenda Reykjahlíðar var ekki talið að sameigendur hefðu afsalað til félagsins rétt til a ðtaka ákv um sameeignina sem teldust meiriháttar eða óvenjulegar enda hefði þurft að roða slíkt afsal með ótvíræðum hætti. Að hefja gjaldtöku af ferðamönnum og mydna tekjur af sameigninni fæli í sér breytingu á nýtingu sameigninnar sem væri meiriháttar og skv reglum um sérstaka sameign þyrfti ótvírætt samþykki allra sameigenda. Þyrfti ekki bara hlutfall.

Question 51

Hrd 44/2016 Ice Lagoon

Answer 51

Dómurinn sýnir að það getur verið matskennt atriði og ráðist af aðstæðum hverju sinni hvenær hún telst venjuleg eða ekki og hvenær ráðstöfun er meiriháttar þó hún sé venjuleg.

Í dómnum sagði að samkvæmt almennum reglum eignarréttar gildi meginreglan um sérstaka sameign að samþykki allra sameigenda þarf til óvenjulegra ráðstafana og ráðstafana sem eru meiri háttar þótt venjulegar geti talist. Verður í þessu tilfelli að fara fram á heildarmat á aðstæðum hverju sinni.

Málið snerist um mögulegt bann á bátum fyrir ferðamenn á Jökulsárlóni. Meirihluta Hæstaréttar fannst þetta ekki svo óvenjuleg og mikils háttar ráðstöfun að að allir sameigendur hefðu þurft að samþykkja þetta en það réðist af heildarmati.

Question 52

Hrd 22/2005 Akrar 1 og Hrd Akrar 2

Answer 52

Ef ákvörðun er tekin um hagnýtingu og ráðstöfun sameignar í andstöðu við reglur sem gilda um ákvarðanatöku getur sá sem brotið er gegn gripið til ýmissa úrræða. Hann getur neitað að taka þátt í kostnaði við framkvæmd ofl. og í fjórðalagi krafist ógildingar ákvörðunar sem brýtur gegn rétti hans eins og gerðist í dómnum.

Þar gerðu leigusalar lóðarleigusamning við E um spildu úr jörðinni Ökrum án samráðs við meðeigenda þeirra. Deilt var um hvort þeim hefði verið það heimilt. Það var talið þær hefði vantað þinglýsta heimild til að ráðstafa umrdæddri spildu úr óskiptu alndi jarðarinnar og var því staðfest sú ákvörðun sýslumanns að afmá leigusamninginn úr þinglýsingarbókum.

Í Hrd Akrar 2 vildi sameigandinn sem stóð ekki að ráðstöfun lóðarinnar uppi kröfu um að ætlaður lóðarleiguhafi fjarlægð af lóðinni hús sem hann hafði reist þar. Í forsendum Hæstaréttar sagði að það yrði að leggja til grundvallar að þeir höfðu ekki lögmæta heimild til að reisa sumarhús á landspildunni og voru ekki í góðri trú. Því væri óhjákvæmilegt að hann bæti áhættuna af þessu verðmætatapi sem myndaðist með framkvæmdinni. Því var krafan tekin til greina um að fjarlægja ætti sumarhúsið og afmá jarðarask.

Question 53

Hrd 325/2005 Sunnuhvoll II og Hrd 444/2008 Sunnuhvoll 2

Answer 53

Ef ákvörðun er tekin um hagnýtingu og ráðstöfun sameignar í andstöðu við reglur sem gilda um ákvarðanatöku getur sá sem brotið er gegn gripið til ýmissa úrræða. Hann getur neitað að taka þátt í kostnaði við framkvæmd ofl. og í fjórðalagi krafist ógildingar ákvörðunar sem brýtur gegn rétti hans eins og gerðist í dómnum.

H krafðist ógildingar á byggingarleyfi fyrir nýjum sumarbústað í eigu annarra aðila þar sem þau fengu ekki samþykki hans um að bústaðurinn risi í sameignarlandi aðila. Skv. lögum átti að leita samþykki hans en þar sem það lá ekki fyrir fyrir útgáfu byggingarleyfisins var óheimilt að geaf það út.
Gögn málsins sýndu byggingaraðilarnir vissu af andstöðu H en hófu samt framkvæmdirnar. Þær hófust að vísu eftir að kærufrestur til úrskurðarnefndar skipulags og byggingarmála var liðinn þá mátti þeim vera ljóst að annmarki var á þessu. Ekki talið að þær hefðu verið í góðri trú. Hafði ekki nægileg áhrif sjónarmiðið að verðmæti færu forförðum ef leyfið væru afturkallað.

Hrd 444/2008 Sunnuhvoll 2:
H vildi að ákvörðun væri felld úr gildi þar sem kröfu hans var hafnað um að sumarhúsið væri fjarlægt af lóðinni. Búið var að staðfesta að byggingin væri ólögmæt í skilningi 5 mgt 56 gr skipulags og byggingarlaga. Þá gæti byggingarnefnd mælt fyrir um að byggingin skyldi verða fjarlægð, en þetta var heimild en ekki skylda. Í ljósi aðstæðna og þar sem byggingaraðilarnir voru grandsamir átti að fjarlægja húsið.

Question 54

Hrd 1993:204 Fjölmiðlun

Answer 54

Sameignarfélag er skv 2 gr laga nr 50/2007 skilgreint sem samstarfsform sem byggist á samningi tveggja eða fleiri um sameiginlega fjárhagslega starfsemi þar sem allir félagsmenn bera beina og óskipta ábyrgð á skuldbindingum þeirra. Áður en reglan var lögfest var hún óskráð eins og kom fram í dómnum.

Í Hrd FJölmiðlun sagði í forsendum hrd að samkvæmt fræðikenningum og dómaframkvæmd bera félagsmenn í sameignarfélagi ábyrgð in solidum með öllum eignum sínum án tillits til hvernig skuldbinding er orðin til. Skuldheimtumaður getur því gengið að hvaða félagsmanni sem er til fullnustu kröfu sinni.

Question 55

Hrd 392/2015 Sturlu Reykir

Answer 55

Spilda sem M átti ein í landi jarðarinnar Sturlureykja I ætti að vera afmörkuð með ákveðnum hætti. Hún átti á samt sambúðarmanni sínum eignarhluta af alls 15 eignum. Hrd sagði að annaðhvort varðaði meginágreiningsefnið landsvæði sem væri í óskiptri sameign eignarhlutanna 15 eða í eign M. Það væri óhjákvæmilegt að allir sameigendur ættu aðild að málinu til sóknar eða varnar sbr 1 mgr 18 gr laga nr. 19/1991 um meðferð einkamála. Þar sem þess var ekki gætt var málinu frávísað.

Question 56

Hrd 344/2006 Straumnes

Answer 56

Tengist sliti sérstakrar sameignar. Meginregla eignarréttar með stoð í 20 kapitula jónsbókar er að einn sameigenda getur krafist slita á sérstakri sameign. Í dómnum var reglan orðið svo að samkvæmt henni gæti einn sameigenda karifst slita til að hver sameigenda fái hluta af henni í samræmi við eignarhlutfall sitt enda sé hún skiptanleg, skiptum verði á komið án þarflauss tjóns og það stangist ekki á við lög eða samninga um eignina.

Question 57

Hrd 488/2009 Ásbjarnarnes

Answer 57

Tengist sliti sérstakrar sameignar. Meginregla eignarréttar með stoð í 20 kapitula jónsbókar er að einn sameigenda getur krafist slita á sérstakri sameign. í dómnum var rekið mál af tveimur sameigendum á hendur öðrum með þeirri dómkröfu að jörðinni Ásbjarnarnesi skyldi skipt skv. yfirmatsgerð með nánar tilgreindum merkjum. Hæstiréttur staðfesti dóm héraðsdóms um ða viðurkennur væri réttur þeirra að jörðinni væri skipt skv. matsgerð

Question 58

Hrd 136/2014 Fljótsdalur

Answer 58

Tengist því að það er beiðanda um slit að sanna að eign verði ekki skipt án verulegt tjóns eða kostnaðar og því sé óhjákvæmilegt að krefjast nauðungarsölu eignarinnar.

Í málinu var deilt um skipti á jörð sem var í óskiptri sameign. Annar eigandanna krafðist nauðungarsölu til slita á sameigninni. Það hafði ekki tekist að selja eignina né eigendur komið sér saman um ráðstöfun hennar. Hrd sagði að eigandinn hefði ekki sýnt að eigninni verði ekki skipt á milli aðila án þess að það hljótist verulegt tjón eða kostnaður, þetta er jörð sem fylgir land meðfram Jökulsá í Fljótsdal. því er ekki fyrir hendi skilyrði að slíta sameigninni í nauðungarsölu.

Svipaðri kröfu var hanfað í Hrd Snóksdalur þar sem gerðarbeiðendur höfðu ekki sýnt fram á eða gert sennilegt að af skiptunum hlitist verulegur kostnaður eða tjón fyrir aðila.

Question 59

Hrd Tunguás

Answer 59

Er dæmi um að lagaákvæði geta takmarkað rétt til sameignarslita og að þegar til sameignar hefur stofnast með samningi milli sameigend eða löggerningi þriðja manns getur verið að hann setji rétti sameigenda skorður.

Question 60

Hrd 289/2006, Grjóteyri

Answer 60

Dómurinn sýnir muninn á aðferðarfræði þegar landi sömu jarðar er skipt vs þegar sameiginlegu landi tveggja eða fleiri jarða er skipt sbr. 1. mgr. laga 46/1941 um landskipti. Oft misskilningur um þetta en landskiptalögin eiga bara við seinna tilvikið.
Í dómnum var talið að landskiptalögum væri ekki beitt nema um væri að ræða mannvirki eða land sem tvö eða fleiri býli hefðu haft til samnota. Frístundahús málsaðilana teldust ekki býli í skilningi lagana og því væri ekki tilað að uppfyllt hefðu veri ðskilyrði til beitingar þeirra. Tekið til greina.