2-5 fósturfræði Flashcards

1
Q

Hversu lengi er eggið í egglosi móttækilegt fyrir frjóvgun?

A

U.þ.b. 24klst eftir að það losnar (eftir þann tíma er það orðið gamalt og deyr)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvenær er frjósamasti tíminn?

A

Degi fyrir > degi eftir egglos

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Virkjun sáðfrumna

A

Til að geta frjóvgað eggið þarf sáðfruman að virkjast. Yfirborð sáðfrumunnar breytist í umhverfi legsins, sem gerir henni mögulegt að brjótast í gegnum egghýðið (Syndir þá líka hraðar)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvaða leið fer sáðfruman að kjarna eggfrumunnar?

A

Corona radiata > zona pellucida > plasma membrane of secondary oocyte > cytoplasm of secondary oocyte

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvað virkjar sæðishjálminn?

A

yfirborðsviðtakarar í zona pellucida - egghýði virkja sæðishjálminn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hvenær klárar eggfruman fyrri meiósu skiptinguna?

A

Ekki fyrr en við egglos og klárar þá ekki seinni meiósu skiptinguna nema það verði frjóvgun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Okfruman

A

Fyrsta alhæfa stofnfruman

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Okfruman tekur að skipta sér (1. Vika fósturþroska)

A

Cleavage > fyrstu skiptingarnar gefa frá sér smærri frumur sem loða lítið saman (blastomeres). Svo þjappast frumurnar saman pg loða saman og mynda morulu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvernig verður morulan að kímblöðru? (1. Vika fósturþroska)

A

Í morulunni tekur að myndast holrými - kallast eftir það kímblaðra (blastocyst)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvað gerist í kímblöðruholi?

A

Fósturvísir byrjar að sérhæfast í innri og ytri frumumassa.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Innri frumumassi (embryoblast) gefur af sér

A

fóstrið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

ytri frumumassi (trophoblast) myndar

A

æðabelginn og fylgjuna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Bólfesta (implantation - 1-2. Vika fósturþroska)

A

Það ferli þegar kímblaðran ræðst inn í legslímuna. Gerist yfirleitt efst í leginu. Binding við decidua (legslímhúð) svæðið sem fósturvísir tengir sig við

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Decidua basalis

A

Liggur undir fósturvísinum, staðurinn þar sem fylgjan þroskast

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Decidua capsularis

A

Liggur yfir fósturvísinum, verður æðabelgurinn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Ytri frumumassinn sérhæfist í 2 lög: (2. Vika fósturþroska)

A

Ytra samfrumuhýði (syncytiotrophoblast) og innra sérfrumuhýði (cytotrophoblast)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvað framleiðir ytri frumumassinn?

A

Human chorionic gonadothrophin (hCG) - hormón sem mælist á þungunarprófi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvað gerir samfrumuhýðið?

A

Veldur breytingum á legslímunni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Blóðlón myndast (2. Vika fósturþroska)

A

Blóð frá móður og næringarefni frá kirtlum í legveggnum streyma í lónin, útvega fósturvísinum næringu og flytja burtu úrgangsefni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hvað gerist við innri frumumassa á 2.viku fósturþroska?

A

Hann sérhæfist

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Myndun tvílaga fósturskjaldar (2. Vika fósturþroska)

A

Hypoblast (forveri innlags) og epiblast (forveri útlags) mynda tvílaga flatan skjöld

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Gastrulation (3ja vika fósturþroska)

A

Umbreyting tvílaga fósturskjaldarins í þrílaga fósturskjöld: innlag (endoderm) > útlag (ectoderm) > miðlag (mesoderm) >

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Innlag (endoderm) verður að

A

meltingarvegi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

útlag (ectoderm) verður að

A

húð og taugakerfi,

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

miðlag (mesoderm) verður að

A

vöðvum, beinum og bandvef

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Hvernig myndast miðlagið? (3ja vika fósturþroska)

A

Í miðju epiblastinu myndast dæld og síðan frumrák. Það gerist þannig að frumur í epiblastinu færa sig niður og á milli epiblat og “eggsins”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Hvenær gerast fyrstu stig taugaþroskans?

A

Í 3ju viku fósturþroska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Hvenær verður myndun munn- og endaþarmssvæða

A

Á 3ju viku fósturþroska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Hvað er eina svæðið þar sem innlag og útlag snertast?

A

munn- og endaþarmssvæði

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Hvenær verður myndun taugafrumna frá útlagi?

A

Í 3ju viku fósturþroska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Hvenær tekst framhluti taugapípunnar að þroskast í heila?

A

Í 3ju viku - myndast

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

hvað gerist ef illa tekst að mynda taugapípu?

A

spina bifida (klofinn hryggur)

33
Q

Hvað dregur úr líkum klofins hryggs (spina bifida)?

A

Fólinsýra dregur úr líkunum um allt að 70%

34
Q

Myndun fósturliða (sómíta - 3ja vika fósturþroska)

A

Miðlagið skiptir sér í kubblaga einingar og hver fósturliður skiptir sér í 3 einingar:

myotome

dermatome

og selerotome

35
Q

Myotome myndar

A

vöðva

36
Q

Selerotome myndar

A

Hryggjarliði

37
Q

Dermatome myndar

A

Leðurhúðlagið

38
Q

Myndun líkamsholsins: (3ja vika fósturþroska)

A

Hliðlægi partur miðlagsins (lateral plate mesoderm) skiptist í tvennt: spanchnic mesoderm og somatic mesoderm

39
Q

spanchnic mesoderm

A

liggur innan í líkamsholinu, hjúpar líffæri, æðakerfi þroskast hér

40
Q

somatic mesoderm

A

myndar líkamsvegginn og útlimi að einhverju leiti

41
Q

Hvar gerist æðamyndun? (3ja vika fósturþroska)

A

Í miðlaginu: hemangioblasts, angioblasts og blóðeyjar

42
Q

hemangioblasts

A

forverafrumur bæði æða og blóðfrumna

43
Q

angioblasts

A

mynda æðakerfið

44
Q

Blóðeyjar

A

gefa frá sér fyrsta blóðið

45
Q

Hvaðan koma blóðfrumur? (3ja vika fósturþroska)

A

Frá fjölhæfum stofnfrumum

46
Q

Hvar myndast hjartað? (3ja vika fósturþroska)

A

Fyrir framan heilann. 2 túbur sem síðan renna sman í 1 rör

47
Q

Hvað gerist við fóstrið á 4. Viku fósturþroska?

A

Fóstrið lokast - höfuð færist niður, afturendi og hliðar færast niður. Útlimir koma, fyrst efri og síðan neðri. Myndun frumgarnar verður og kokið og kirtlar tengdir því. Eyru og augu verða sýnileg að utan

48
Q

Naflastrengurinn inniheldur: (4. Vika fósturþroska)

A

2 slagæðar sem flytja súrefnissnautt blóð frá fóstri til fylgjunnar. 1 bláæð sem flytur súrefnis- og næringarríkt blóð frá fylgjunni til barnsins

49
Q

Slímbandsvefur (Whartons jelly - 4.vika fósturþroska)

A

Stuðpúði sem gefur naflastrengnum sveigjanleika og verndar æðarnar

50
Q

Þroskun æðabelgsins (4.vika fósturþroska)

A

Umlykur fósturvísinn og síðar fóstrið. Verður að lokum að fylgjunni

51
Q

Chorionic villi í fylgju (frá sérfrumuhýðinu - 4.vika fósturþroska)

A

Vaxa og háræðar myndast innan þeirra

52
Q

Hvernig flæða blóð móður og fósturs? (4. Vika fósturþroska)

A

Blóð móður flæðir um lónin, blóð fósturs flæðir innan villusanna. Blóð móður og fósturs blandast ekki undir eðlilegum kringumstæðum

53
Q

Sérfrumuhýði (frumunæriþekja, cytotrophoblast)

A
54
Q

Samfrumuhýði (samfrymisnæriþekja, syncytiotrophoblast) uppruni

A

Sá vefur sem liggur næst vefjum móðurinnar og ver fósturvísinn gegn ónæmiskerfi móðurinnar

55
Q

Seil (notochord)

A
56
Q

Líknarbelgur (amnion)

A
57
Q

Frá hvaða vef þroskast taugapípan?

A

Útlagi (ectoderm)

58
Q

Gulbú (corpus luteum)

A
58
Q

Hvar er progesterone framleitt? Hvað er hlutverk progesterone?

A

í gulbúi (corpus luteum)

59
Q

eggbú (follicle)

A
60
Q

Hvar er testosterone framleitt og hvað er hlutverk þess?

A
61
Q

Hvítbú (corpus albicans)

A
62
Q

Aðskilnaður tvíbura eftir myndun kímlaga (germ layers)

A
63
Q

Aðskilnaður tvíbura eftir hreiðrun (implantation)

A
64
Q

Aðskilnaður tvíbura á kímblöðrustigi (blastocyst)

A
65
Q

Aðskilnaður tvíbura á morulustigi

A
66
Q

Hvaðan þroskast þekja húðar?

A

útlag (ectoderm)

67
Q

Hvaðan þroskast hjarta og æðakerfi?

A

miðlag (mesoderm)

68
Q

Hvaðan þroskast taugakerfi?

A

útlag (ectoderm)

69
Q

Hvaðan þroskast bandvefur húðar?

A

miðlag (mesoderm)

70
Q

Hvaðan þroskast þekja meltingarvegar?

A

Innlag (endoderm)

71
Q

Hvaðan þroskast hryggjarliðir?

A

miðlag (mesoderm)

72
Q

Hvað myndast eftir egglos og framleiðir m.a. prógesterón?

A

Gulbú (corpus luteum)

73
Q

Hvaða frumur framleiða testósterón í eistum?

A

Leydig frumur

74
Q

Hvaða frumur umbreyta androgeni í estrogen í eggbúi? (follicle)

A

Granulosa frumur

75
Q

Hverjar eru hinar eiginlegu stofnfrumur í eistunum. Liggja næst jaðri sáðpípla (seminal tubule)

A

Spermatogonium

76
Q

Hvaða frumur framleiða androgen í jaðri eggbús (follicle) í þroska þess?

A

Theca frumur

77
Q

Hvaða frumur eru mikilvægar fyrir þroska sáðfrumna og mynda testis blood barrier?

A

Sertoli cells