11. właściwości sprzyjające zdrowiu + Antonovsky Flashcards
resilience (prężność, prężność ego)
skuteczne radzenie sobie ze stresem o dużym nasileniu; elastyczne radzenie sobie z przeciwnościami, zdolność do oderwania się od negatywnych doświadczeń i do wzbudzania pozytywnych emocji.
patomechanizm zaburzeń (czynniki ryzyka)
genetyczne, środowiskowe, podmiotowe i behawioralne
czynniki, od których zależy skuteczne radzenie sobie ze stresem to
uogólnione zasoby odpornościowe
poczucie koherencji
globalna orientacja życiowa; składa się z poczucia zrozumiałości, zaradności i sensowności.
istota działania poczucia koherencji
ludzie o rozwiniętym poczuciu koherencji wybierają określoną strategię radzenia sobie, mają poczucie własnej skuteczności i sensowności podejmowanych działań
narzędzie badawcze poczucia koherencji
Kwestionariusz Poczucia Koherencji - SOC-29
założenia salutogenezy
- cechą pierwotną organizmów jest heterostaza, bezład, pęd do entropii
- choroba nie jest zjawiskiem wyjątkowym
entropia ujemna
zmusza do szukania użytecznych sposobów oddziaływania na system społeczny, środowisko itd. w celu przeciwstawienia się naturalnej tendencji do entropii. aktywna adaptacja organizmu do środowiska!!!
podejście salutogenetyczne skupia się na
wyjątkach
hierarchia składników poczucia koherencji (od najważniejszego)
- poczucie sensowności
- poczucie zrozumiałości
- poczucie zaradności
4 istotne obszary, które muszą być postrzegane jako zrozumiałe, sensowne i możliwe do poradzenia sobie:
- najskrytsze uczucia
- bezpośrednie relacje z innymi ludźmi
- główna aktywność życiowa
- problemy egzystencjalne (śmierć, konflikty, izolacja)
stresory to
wymogi, dla których nie ma gotowych ani zautomatyzowanych reakcji adaptacyjnych, rodzą stan napięcia. prowadzą do znacznego obniżenia poczucia koherencji
rodzaje stresorów:
- dokuczliwe kłopoty codzienne
- ważne wydarzenia życiowe
- stresory przewlekłe
stres endemiczny (Fried)
zjawisko uporczywego lub przedłużającego się braku, warunki trwałej straty lub deprywacji oraz ciągły niedobór zasobów lub możliwości pełnienia określonej roli
odporność (Kobasa) składa się z:
zaangażowania, kontroli i wyzwania
wzorzec doświadczeń życiowych - cechy doświadczeń:
- spójność - kształtowanie się poczucia zrozumiałości
- równowaga mięzy niedociążeniem a przeciążeniem - kształtowanie się poczucia zaradności
- udział w kształtowaniu wyniku działania - kształtowanie się poczucia sensowności
stresujące sytuacje życiowe
deficyty odpornościowe; źródła doświadczeń życiowych, prowadzących do ukształtowania się słabego poczucia koherencji
stresujące wydarzenia życiowe
wymogi, na które brak człowiekowi gotowych lub automatycznych reakcji adaptacyjnych
napięcie
świadomość niezaspokojonej potrzeby, konieczności sprostania jakimś wymaganiom