11. psychologia starości

Question 1

Starość - demografia (raport GUS 2021)

Answer 1

Od początku XXI wieku liczba emerytów w Polsce wzrosła z 4,6 mln do 7,1 mln (10%-13%)

Polska przekroczyła granicę zaawansowanej starości demograficznej, która według ONZ wynosi 10% populacji powyżej 65 roku życia

Question 2

przemoc

Answer 2

W 2050 r. 1/3 populacji europejskiej będzie w wieku 60 i więcej lat

4 mln osób starszych (3%) w Europie doświadcza przemocy, w przypadku osób z wysokimi potrzebami w zakresie wsparcia i opieki - nawet 25%

Około 2500 samobójstw popełnianych przez osoby starsze w Europie jest wynikiem doświadczanej przez nie przemocy

Ryzyko przemocy wobec osób starszych rośnie

Question 3

teorie starzenia się

Answer 3

Teoria utraty czynników życiowych i pierwotnego zużycia - utrata ciepła (Galen), utrata energii adaptacji (Selye) i inne

Teoria upośledzenia sterowania przez - OUN, tarczycę, gonady, aparat immunologiczny

Teorie toksykologiczne, uwzględniające czynniki toksyczne - promieniowanie kosmiczne, ciężka woda, toksyny jelitowe, wolne rodniki tlenowe

Question 4

Teoria telomerowa

Answer 4

Telomery chronią końcówkę chromosomu przed skracaniem same ulegając skróceniu przy każdym podziale komórki

Długość telomerów koreluje z czasem przeżycia

Struktura telomerazy - enzym zabezpieczający telomery przed skracaniem

Question 5

Najczęstsze choroby w starości

Answer 5

Nadciśnienie tętnicze - 61%

Zaburzenia rytmu serca - 36%

Choroba niedokrwienna serca - 22%

Question 6

model Rowe’a i Kahn’a - pomyślne starzenie się:

Answer 6

• brak chorób
• zaangażowanie życiowe
• sprawność fizyczna
• sprawność umysłowa

Question 7

Zaburzenia psychiczne

Answer 7

Dotyczą 12-22% populacji powyżej 65 roku życia

Najczęstsze - otępienia, depresja, zaburzenia nerwicowe, uzależnienia (leki, telewizja, alkohol)

Question 8

3 duże problemy starości:

Answer 8

Demencja

Depresja - zaburzenia afektywne (np. po utracie), depresje reaktywne, depresje w chorobach somatycznych, depresje w chorobach OUN, depresje jatrogenne

Delirium

Question 9

Cechy kliniczne depresji w wieku podeszłym:

Answer 9

Przewlekłość przebiegu

Skargi na zaburzenia poznawcze

Obecność chorób somatycznych/OUN

Specyfika obrazu klinicznego - brak maskowania, otwartość seniora

Question 10

Typowe postacie depresji w wieku starszym:

Answer 10

Postać z urojeniami i agitacją - polega na pobudzeniu ruchowym i lęku ze współistniejącymi urojeniami

Postać apatyczno-abuliczna - kiedy przeważa utrata chęci i zainteresowań oraz zwolnienie zarówno szybkości myślenia, jak i sprawności ruchowej

Question 11

Ryzyko samobójstwa w depresji u osób starszych jest

Answer 11

2 razy większe niż w depresji u osób w wieku produkcyjnym! Depresja wieku późnego musi być leczona przez psychiatrę.

Question 12

Depresja w chorobach neurologicznych (częstość współwystępowania):

Answer 12

Choroba Parkinsona - 20-60%

Udar mózgu - 20-65%

Padaczka - 11-22% (32%)

Stwardnienie rozsiane - 20-50%

Question 13

demencja

Answer 13

Dotyka 4-5% osób >65 lat

U ponad 40% u osób >80 lat

U ok. 10% pacjentów jest chorobą odwracalną

Question 14

Otępienie - przyczyny:

Answer 14

Choroby zwyrodnieniowe mózgu - Alzheimer, Parkinson, Pick, Huntington

Choroby nabyte mózgu - naczyniopochodne, uszkodzenie pourazowe, guzy, wodogłowie normotensyjne, choroba Creuzfelda-Jakoba

Inne potencjalnie odwracalne choroby mózgu - metaboliczne, toksyczne, w przebiegu infekcji przewlekłej

Question 15

Najczęstsze przyczyny otępienia:

Answer 15

Alzheimer - 50-55%

Otępienie naczyniowe - 20%

Mieszane 15%

Question 16

Stopień zaawansowania klinicznego otępienia:

Answer 16

Wczesne - utrata pamięci świeżej, zdolności do uczenia się i zachowania nowych wiadomości, problemy językowe - szczególnie w znajdowaniu słów, wahania nastroju, zmiany osobowości postępujące trudności w codziennej aktywności

Średnie - chory niezdolny do zapamiętywania nowych wiadomości, wymaga pomocy przy kąpieli, jedzeniu, ubieraniu się, skłonny o wędrówek, drażliwy, wrogo nastawiony, nie współpracuje, agresywny fizycznie, dezorientacja w miejscu i czasie, często omamy, urojenia, zaburzenia nastroju

Zaawansowane - niezdolność do chodzenia i wszelkich codziennych czynności, nietrzymanie zwieraczy; zupełna utrata pamięci, niezdolni do połykania i jedzenia, ryzyko nieodżywienia, aspiracyjnego zapalenia płuc, odleżyn, często afazja, bulimia, apatia, rozhamowanie seksualne, krzyk

Question 17

Leczenie otępień:

Answer 17

Edukacja rodziny i grupy wsparcia

Ochrona pacjenta przed zbłądzeniem

Farmakoterapia - leki nootropowe, inhibitory aetylocholinosterazy, memantyna (wspomaganie dotlenienia mózgu)

Farmakoterapia towrzyszących zaburzeń psychotycznych/lękowych/pobudzenia: preferowane neuroleptyki atypowe

Leczenie towarzyszących zaburzeń depresyjnych

Zaburzenia snu: higiena snu, rytuały, oszczędne używanie leków

Question 18

ICD-10: majaczenie (delirium)

Answer 18

zespół o różnorodnej etiologii, charakteryzujący się występowaniem zaburzeń świadomości i uwagi, spostrzegania, myślenia, pamięci, aktywności psychoruchowej, emocji i rytmu sen-czuwanie