ziekte van parkinson Flashcards
ziekte van parkinson
wordt gekenmerkt door klachten en verschijnselen van algemene stijfheid, bewegingsarmoede en trillen.
parkinsonisme/syndroom van parkinson
ziekten die op ZvP lijken, maar toch verschillen.
verschijnselen (15)
- begint met vermoeidheid en lam gevoel in extremiteiten
- diep gelokaliseerde, knagende pijn in schouders, heupen en knieën.
- bewegingsarmoede/bewegingstraagheid (hypokinesie)
- verhoogde spiertonus (rigiditeit)
- schuifelende passen
- armen bewegen niet mee
- moeite met evenwicht
- start-stop problemen (propulsie)
- maskergelaat
- verminderde spraak
- tremoren
- vette huid
- speekslevloed/kwijlen
- nachtelijk transpireren
- obstipatie
Hoehn & Yahr
classificatiemodel verschijnselen
I verschijnselen aan 1 zijde, minimale handicap
II verschijnselen aan beide zijden, geen evenwichtstoornis
III evenwichtsstoornissen, maar ADL zelfstandig
IV ernstige verschijnselen, kan zelf lopen, maar enige hulp nodig
V ernstig geïnvalideerd, verplaatsing met hulpmiddelen of bedlegerig
oorzaak ZvP
degeneratie van neuronen in substantia nigra (hierdoor afname dopamine-productie). onbekend waardoor dit komt, 5% erfelijke factoren en fout bij vorming neurotransmittersblaasjes
Substantia nigra
- zwarte stof in middenhersenen
- neuronen in substantia nigra produceren dopamine, belangrijk bij de prikkeloverdracht in het extrapiramidale systeem.
- zorgt normaal voor motoriek, planning en emotie. pas als 60/70% van de dopaminerge neuronen zijn afgestorven krijg je klachten.
soorten parkinsonisme
- vasculaire parkinsonisme
- postencefalitisch parkinsonisme
- parkinsonisme door medicamenten
- parkinsonisme door intoxicatie
vasculaire parkinsonisme
- kleine infarctjes in de basale ganglia
- kleine schuifelende pasjes
- geen tremoren
postencefalitisch parkinsonisme
- jaren na virus kan parkinsonisme ontstaan (spaanse griep)
parkinsonisme door medicamenten
- verschillende medicamenten (psychofarmaca) kunnen parkinsonisme veroorzaken
- na staken medicamenten stopt dit weer
parkinsonisme door intoxicatie
- jaren na koolmonoxide kan parkinsonisme ontstaan
- door beschadiging basale ganglia.
hemiparkinsonisme
verschijnselen aan 1 kant
hypokinesie
bewegingstraagheid/armoede, armen bewegen niet mee, vertraagde passen, maskergelaat, monotoon praten.
rigiditeit
verhoogde spiertonus in alle spieren
trandradfenomeen
kleine schokjes bij passieve beweging
levodopa
voorstadium van dopamine die wel die bloed-hersenbarriére passeert en in de hersenen wordt omgezet tot dopamine
dopamineangonisten
versterkt de werking van dopamine, minder bijwerkingen dan levodopa
vuistregel medicijn
<65; dopamineangonisten
>65 levodopa
meerwaldtkaart
in kaart brengen effect van medicatie inname
dopamine
boodschapper in de hersenen die het mogelijk maakt voor neuronen om met elkaar te communiceren.
prodomale verschijnselen
verschijnselen die optreden voordat de typische verschijnselen van zvp optreden; obstipatie, overmatig zweten of andere onverklaarbare klachten.
