osteoporose, artrose en sarcopenie Flashcards
axiale skelet
centrale deel van skelet, gevormd door schedel, borstkas en wervelkolom
periost
beenvlies, buitenste laag van het bot, voorziet het bot van bloed
substantia compacta
hard botweefsel, ligt tegen periost aan
substantia spongiosa
sponsachtig botweefsel, geeft stevigheid en vangt klappen
osteocyten
botcellen
osteoclasten
gespecialiseerde bindweefselcellen. scheiden zuren en enzymen uit en breken botweefsel af
osteoblasten
botvormende cellen
beenmerg
sponsachtige substantie aan de binnenkant van het bot. is verantwoordelijk voor de aanmaak van bloed.
osteoporose
- chronische aandoening, waarbij er verlies plaatsvindt van bot- structuur en massa.
- extra vit. D en calcium aanbevolen
risicofactoren osteoporose
- recente fractuur
- verhoogd valrisico
- immobiliteit
- laag gewicht
- genetische factoren
- alcohol + roken
leefstijladviezen osteoporose
- lichaamsbeweging + belasten van botten
- 1000-1200 mg calcium per dag
- vit D supplementen
- stoppen roken + drinken
FRAX-tool
inschatting fractuurrisico
score >4 is verhoogd risico
4 belangrijkste fracturen bij osteoporose
heup, pols, wervel, proximale humerus
diagnostiek osteoporose
bij risico >4:
- DXA: minerale botdichtheid meten -> wervelkolom en hals
- score vergelijken met T-score (referentie jongvolwassenen)
T-<1.0 (normaal)
T- 1-2,5 osteopenie (lage dichtheid)
T >2,5 osteoporose
sarcopenie
- aandoening veroorzaakt door ouderdom
- geen officiele defenitie, maar letterlijk verlies van spiermassa
sarcopenic obesity
lage spiermassa- hoge vetmassa
dynapenic obesity
lage spierkracht - hoge vetmassa
oorzaken sarcopenie
- hoge vetmassa
- verminderde spierstructuur
- hormonen: afname geslacht- en groeihormoon
- neurologie: verminderde aansturing spieren
- verminderde beweging
- immunologie: chronisch verhoogde ontstekingsfactoren
- ongezonde voeding
meten spiermassa:
DXA: meten vet (vrije) massa
CT + MRI: dwarsdoorsnede spier; kleine veranderingen zichtbaar
spierbiopt: samenstelling spier
MR-spectoscopie: spiercelmetabolisme
hoe meet de de spierkracht
met dynamometer
proteoglycanen
grote moleculen in kraakbeen gevuld met water. zorgen voor stevige veerkrachtige structuur. neemt af naarmate ouder worden, minder veerkracht
primaire artrose
langzaam progressieve reumatische aandoening als gevolg van ouderdom
secundaire artrose
langzaam progressieve reumatische aandoening ten gevolgen van chronische ontsteking, trauma.
6 symptomen/kenmerken artrose
- schade aan en verlies van kraakbeen
- benige uitgroei
- verharding bot onder kraakbeen
- ontsteking synoviaal weefsel
- verzwakking ligamenten
- verminderde spierkracht
osteofyten
puntig aangroeisel die het kraakbeen in gewricht aantast
laxiteit
abnormale bewegelijkheid
crepitaties
krakend geluid
diagnose artrose
- anamnese + lichamelijk onderzoek
- bloedonderzoek + röntgen om andere aandoeningen uit te sluiten
behandeling artrose
- eerstelijn doet behandeling
- leefstijladviezen, medicatie, oefentherapie
- ondanks pijn blijven bewegen