Zajęcia 7 - Pamięć przemijająca i trwała Flashcards
Czym jest pamięć?
- Zdolność do przechowywania informacji i późniejszego jej wykorzystania
- Zespół procesów poznawczych zaangażowanych w nabywanie, przechowywanie i późniejsze odtwarzanie informacji.
Jakie są różnice między pamięcią przemijającą a trwałą?
Jedna przechowuje nietrwale, druga trwale
Kto doszukał się ponad 20 rodzajów pamięci i dlaczego jest to problem?
Norman (1970)
Za kryterium przyjął każde inne pojęcie zawierające w sobie rzeczownik “pamięć” i jakieś określenie.
1. Taki podział nie jest równoznaczny z istnieniem poszczególnych rodzajów pamięci (jak np. z pamięcia werbalną - ta nazwa określa tylko co jest przechowywane, a nie jak: długo czy krótkotrwale)
2. dużo synonimów, np. krótkotrwała i robocza
Kto zaproponował kryteria na podział systemów pamięci i jakie one są?
- Endel Tulving
1. różne funkcje behawioralne i kognitywne oraz specjalizacja w przetwarzaniu różnych rodzajów inf.
2. funkcjonowanie wedle różnych reguł
3. różne podłoże neuronalne
4. różny czas pojawienia się w rozwoju onto- i filogenetycznym
5. różny format reprezentowania informacji
Łącznie - zbyt restrykcyjne, ale systemy spełniają chociaż część z nich.
Kto opracował klasyczny podzial pamięci (tzn. na jakiej podstawie) i co to za podział?
- Atkinson i Shiffrin (1968)
1. magazyn sensoryczny
2. magazyn krótkotrwały (STS)
3. magazyn długotrwały (LTS)
Czym charakteryzuje się magazyn sensoryczny?
- charakterystyczny dla zmysłu
- krótki czas przetrzymywania bodźca (max. kilkaset ms przy pam. ikonicznej)
- na pewno pojemność większa niż STS, ale jaka? nie wiemy
- automatyczna, niewolicjonalna
Czym charakteryzuje się magazyn pamięci krótkotrwałej (STS)?
- przechowuje inf. m.in. z magazynów sensorycznych, przywołaną z LTS, efekt bieżącego przetwarzania informacji
- na początku uważano, że posługuje się kodem werbalnym lub fonologicznym, a mechanizm podtrzymywania inf. to bezgłośne powtarzanie
- dziś: różne kody
- mało pojemny
- łatwo przeciążalny
- zróżnicowany indywidualnie
- kilka-kilkanaście sekund
- mała pojemność i krótki czas -> dużo błędów poznawczych
Czym charakteryzuje się magazyn pamięci długotrwałej?
- najdłuższy czas przechowywania inf. (nawet lata)
- największe zróżnicowanie co do rodzajów czy funkcji
- funkcja: skuteczna adaptacja do środowiska
Jakie wyróżniamy fazy pamięciowe? Jaki mają charakter?
- Zapamiętywanie inf.
- Przechowywanie inf.
- Odpamiętywanie inf.
Mają char. procesualny (da się je modyfikować). Ten char. przy 2 jest udowodniony przez zapominanie, + przy 3 powtarzanie = lepsze zapamiętywanie (nieraz: rekodowanie w lekko zmienionej formie)
Podział ze względu na przebieg faz pamięciowych.
- Squire i Zola-Morgan
- char. porządkujący
- ze względu na relacje między różnymi rodzajami pam.
1. deklaratywna (jawna) - fakty (pam. semantyczna wg. Tulvinga)
- wydarzenia (pam. epizodyczna wg. Tulvinga)
2. niedeklaratywna (niejawna) - nawyki i umiejętności
- nieasocjacyjne uczenie się (habituacja, sensytyzacja)
- poprzedzanie*
- warunkowanie klasyczne*
- autorzy tekstu mówią że to procedury a nie rodzaje pam.
Czym jest pamięć semantyczna?
- wiedza ogólna, łatwa w werbalizacji
- wiedza o słowach: ich znaczeniach, relacjach, regułach, formułach i algorytmach ich użycia
Czym jest pamięć epizodyczna?
- informacja o czasowo umiejscowionych epizodach i wydarzeniach oraz ich czasoprzestrznnych relacji
- werbalizacja różna - zależna od umiejętności
- może być łączona, tworząc związki przyczynowo-skutkowe
odmiana: pamięć autobiograficzna
można tak zapamiętywać inne inf.: np. metoda miejsc, czyli nałożenie nowej wiedzy na zapis autobiograficzny związany z przestrzennym umiejscowieniem obiektów
Jakie są różnice w kodowaniu informacji w różnych rodzajach pam. wg Squire’a?
- Pam. deklaratywna:
- włączanie nowej inf. w struktury wiedzy (uczenie jawne)
- wydobycie wolicjonalne
a) Pam. semantyczna:
- przechowywanie symbolicznych repr. wiedzy ogólnej
- uporządkowanie relacji między innymi repr.
- wykorzystanie inf. wykorzystuje relacje
b) Pam. epizodyczna:
- wydarzenia kodowane bezpośrednio
- sposób uporządkowania przyczyna-skutek
- wykorzystywanie inf. wykorzystuje relację - Pam. niedeklaratywna
- wielokrotne powtarzanie czynności/uczenie mimowolne
- zapis w postaci sekwencji działań wyzwalanych w kontekście
- świadomość niepotrzebna
Co oznacza blokowość modeli pamięci? Jakie modele blokowe znasz?
- > struktura modułowa (moduły wyspecjalizowane)
- > przetwarzanie informacji sekwencyjne (od wczesnych do późnych faz przetwarzania inf)
- pamięć jako system magazynów na określone inf.
1. model Atkinsona i Shiffrina (magazyny: sensoryczny, krótkotrwały, długotrwały)
2. model Lehria i Fishera (przechowalnia -> LTM -> STM)
Czym charakteryzuje się model Atkinsona i Shiffrina?
-podział na magazyn sensoryczny, krótkotrwały i długotrwały
dane z otoczenia -> magazyn sensoryczny (wybrany) -> STS (dzięki uwadze) (wybór sposobu wykorzystania inf)—–wolno—–>LTS /lub natychmiastowe wykorzystanie wiedzy z STS
przy przywoływaniu:
LTS –> STS
STS zawiera strategie, procesy kontrolne, dzięki czemu wybór sposobu wykorzystania czy przywoływanie
(w nowszej wersji zamieniono STS i LTS miejscami jeśli chodzi o bezpośrednie kodowanie inf. sensorycznej ze względu na zarzuty że da się do STS dać treści bez pośrednictwa LTS. Aby zwerbalizować sensoryczną, trzeba ją rozpoznać dzięki trwałym reprezentacjom (LTS).
wtedy: sensor->LTS->STS
Czym charakteryzuje się koncepcja Lehra i Fischera?
- pomiar przetwarzania inf. w sekundach i bitach
- 10^9-10^11 bitów inf./s (zewnętrznych i wewn.)
- 10^7 bitów/s podlega obróbce
- w “przechowalni”: analizatory -> integracja -> selekcja
- potem: STM (short term memory)
- potem LTM (proces konsolidacji) i znów do przechowalni
- z STM bezpośrednio do efektorów (lub, jak wcześniej opisano, do LTM)
-Ck - szybkość strumienia inf. na wejścu do STM
-Tr - czas przechowywania inf w STM
-Kk - całkowita pojemność STM
W badaniach: Ck niezależny od typu materiału oraz Ck i Tr niezależne
- nie uwzględniają mechanizmu zapomninania
- wg Millera strumień danych do STM zawsze taki sam szybkością, ale to raczej niemożliwe -> krytyka Lehra i Fishera
Czym są krzywe pozycyjne? Na co wskazują?
- wskazują na oddzielność systemów długo- i krótkotrwałej pamięci
- pokazuje się prawdopodobieństwo poprawnego odtworzenia bodźców z listy w zależności od pozycji na liście, ale jest ich za dużo dla pam. krótkotrwałej
- pod. klasyczne (free recall, swobodne odtwarzanie), Glanzer i Cunitz 1966, 15 słów, odczyt dowolny po upływie 0, 15, 30 s
Gdy odczyt po 10 albo 30 s w międzyczasie liczebie wstecz (zaangażowanie pam. krótkotrwałej)
–> efekt pierwszeństwa i efekt świeżości
Czym jest efekt pierwszeństwa i czym efekt świeżości?
Pierwszeństwo - wyższe prawdopodobieństwo zapamiętania pierwszego elementu, świeżości - ostatniego
Pierwszeństwa tłumaczy się transferem do LTM (bo jest dość odporny na zakłócenia w pam. krótkotrwałej)
Świeżość - STM, ale tu już czas odroczenia gra rolę
Jakie są dowody na odrębność LTM od STM?
grupa 1:
1. efekty pierwszeństwa i świeżości
2. zapominanie-mechanizm interferencji, ale przy LTM podobieństwo semantyczne, a STM akustyczne
3. LTM ma specyficzny mechanizm zapominania (utrata dostępu do inf.) -> no, efekt końca języka (TOT)
grupa 2:
1. podwójna dysocjacja u ludzi w uszkodzeniami mózgu np. wybiórcze zniesienie efektu pierwszeństwa przy zachowaniu efektu świeżości
Plusy i minusy podejścia magazynowego.
+
-podobieństwo do innych nam znanych systemów przechowywania informacji
-samo pojęcie “przechowywać” implikuje jakiś pojemnik
-
1.nadmierne uproszczenie (jak np. w statycznym charakterze modeli blokowych przy poznawczym, ogólnoprzyjętym dynamizmie)-> stąd problem z pojemnością i czasem przechowywania w magazynach
2.ściśle określone tam ścieżki nie są realne
3.nierealna idea zróżnicowania kodów reprezentacji danych w różnych magazynach (bo zróżnicowanie nawet we własnym obrębie?)
4.dowody na odrębność STM od LTM oparte na krzywych pozycyjnych można wyjaśnić bez założeń o głębokich różnicach strukturalnych (zniesienie ef. świeżości da się wytłumaczyć zniesieniem inf. werbalnej (listy słów) przez werbalne odliczanie wstecz; efekt podwójnej dysocjacji wyjaśniony przez zaburzenie konsolidacji śladu pamięciowego np.)
5. modele blokowe izolują pamięć od innych procesów poznawczych (np. kodowanie w LTM w oderwaniu od selekcji danych (uwaga selektywna), przeszukanie LTM (-//-))
Na podstawie wielu badań, jaka jest pojemność i czas przechowywania inf w STM?
- 3-20 jednostek
- 5 s - 1 min
Czym jest teoria poziomów przetwarzania? Co to za model? Kto?
-Craik i Lockhart
-model procesualny
-trwałość śladów pamięciowych związana z głębokością przetworzenia stymulacji - ciągła zmienna (dużo procesów) -> po co ograniczać się do jednego poziomu przetwarzania? ograniczenie to głębokość.
Pamięć jako jedność na różnych poziomach (i tam różne mechanizmy)
-zapis pamięciowy jako, poniekąd, produkt uboczny percepcyjnej analizy stymulacji - ślad pamięciowy to nie bezpośrednie odwzorowanie bodźca -> im głębiej bodziec, tym łatwiej go wygrzebać
-różne wersje zdarzeń -> różne interpretacje bodźca przy zapisie i odczycie
-przetwarzanie:
-płytsze (analiza fizycznych właściwości stymulacji)
-głębsze (analiza znaczenia stymulacji)
Na czym polegało klasyczne badanie Craika.i Tulvinga? (dot. teorii poziomów przetwarzania)
- 20 osób
- 40-60 rzeczowników o znaczeniu konkretnym (czas ukazania: 200ms)
- pytania na kilku poziomach: 1) czy wielkie litery 2) czy się rymuje
3) co to za kategoria? - potem: test pamięci (swobodne przypominanie lub warunki rozpoznawania (większa lista gdzie jest zawarta tamta lista)
- WNIOSKI
- pytanie 3- najwolniej reagowano, ale zapamiętano najwięcej
Jak badanie Craika i Tulvinga zmodyfikowali Rogers, Kupler i Kirke? Co odkryli Hyde i Jenkins?
- jeden dodatkowy typ pytania odnoszący się do Ja osoby badanej
- ofc wyniki lepsze niż w tamtym głębokim poziomie nawet
- słowa trafnie opisujące Ja i mniej trafnie (ale wciąż)(tamte pierwsze lepiej zapamiętane)
- efekt autoreferencji
Hyde i Jenkins odkryli, że nawet gdy się kogoś poinformuje że będzie sprawdzone zapamiętanie słów, to nie wpływa to na wyniki znacząco
