Zajęcia 7 - Pamięć przemijająca i trwała Flashcards
Czym jest pamięć?
- Zdolność do przechowywania informacji i późniejszego jej wykorzystania
- Zespół procesów poznawczych zaangażowanych w nabywanie, przechowywanie i późniejsze odtwarzanie informacji.
Jakie są różnice między pamięcią przemijającą a trwałą?
Jedna przechowuje nietrwale, druga trwale
Kto doszukał się ponad 20 rodzajów pamięci i dlaczego jest to problem?
Norman (1970)
Za kryterium przyjął każde inne pojęcie zawierające w sobie rzeczownik “pamięć” i jakieś określenie.
1. Taki podział nie jest równoznaczny z istnieniem poszczególnych rodzajów pamięci (jak np. z pamięcia werbalną - ta nazwa określa tylko co jest przechowywane, a nie jak: długo czy krótkotrwale)
2. dużo synonimów, np. krótkotrwała i robocza
Kto zaproponował kryteria na podział systemów pamięci i jakie one są?
- Endel Tulving
1. różne funkcje behawioralne i kognitywne oraz specjalizacja w przetwarzaniu różnych rodzajów inf.
2. funkcjonowanie wedle różnych reguł
3. różne podłoże neuronalne
4. różny czas pojawienia się w rozwoju onto- i filogenetycznym
5. różny format reprezentowania informacji
Łącznie - zbyt restrykcyjne, ale systemy spełniają chociaż część z nich.
Kto opracował klasyczny podzial pamięci (tzn. na jakiej podstawie) i co to za podział?
- Atkinson i Shiffrin (1968)
1. magazyn sensoryczny
2. magazyn krótkotrwały (STS)
3. magazyn długotrwały (LTS)
Czym charakteryzuje się magazyn sensoryczny?
- charakterystyczny dla zmysłu
- krótki czas przetrzymywania bodźca (max. kilkaset ms przy pam. ikonicznej)
- na pewno pojemność większa niż STS, ale jaka? nie wiemy
- automatyczna, niewolicjonalna
Czym charakteryzuje się magazyn pamięci krótkotrwałej (STS)?
- przechowuje inf. m.in. z magazynów sensorycznych, przywołaną z LTS, efekt bieżącego przetwarzania informacji
- na początku uważano, że posługuje się kodem werbalnym lub fonologicznym, a mechanizm podtrzymywania inf. to bezgłośne powtarzanie
- dziś: różne kody
- mało pojemny
- łatwo przeciążalny
- zróżnicowany indywidualnie
- kilka-kilkanaście sekund
- mała pojemność i krótki czas -> dużo błędów poznawczych
Czym charakteryzuje się magazyn pamięci długotrwałej?
- najdłuższy czas przechowywania inf. (nawet lata)
- największe zróżnicowanie co do rodzajów czy funkcji
- funkcja: skuteczna adaptacja do środowiska
Jakie wyróżniamy fazy pamięciowe? Jaki mają charakter?
- Zapamiętywanie inf.
- Przechowywanie inf.
- Odpamiętywanie inf.
Mają char. procesualny (da się je modyfikować). Ten char. przy 2 jest udowodniony przez zapominanie, + przy 3 powtarzanie = lepsze zapamiętywanie (nieraz: rekodowanie w lekko zmienionej formie)
Podział ze względu na przebieg faz pamięciowych.
- Squire i Zola-Morgan
- char. porządkujący
- ze względu na relacje między różnymi rodzajami pam.
1. deklaratywna (jawna) - fakty (pam. semantyczna wg. Tulvinga)
- wydarzenia (pam. epizodyczna wg. Tulvinga)
2. niedeklaratywna (niejawna) - nawyki i umiejętności
- nieasocjacyjne uczenie się (habituacja, sensytyzacja)
- poprzedzanie*
- warunkowanie klasyczne*
- autorzy tekstu mówią że to procedury a nie rodzaje pam.
Czym jest pamięć semantyczna?
- wiedza ogólna, łatwa w werbalizacji
- wiedza o słowach: ich znaczeniach, relacjach, regułach, formułach i algorytmach ich użycia
Czym jest pamięć epizodyczna?
- informacja o czasowo umiejscowionych epizodach i wydarzeniach oraz ich czasoprzestrznnych relacji
- werbalizacja różna - zależna od umiejętności
- może być łączona, tworząc związki przyczynowo-skutkowe
odmiana: pamięć autobiograficzna
można tak zapamiętywać inne inf.: np. metoda miejsc, czyli nałożenie nowej wiedzy na zapis autobiograficzny związany z przestrzennym umiejscowieniem obiektów
Jakie są różnice w kodowaniu informacji w różnych rodzajach pam. wg Squire’a?
- Pam. deklaratywna:
- włączanie nowej inf. w struktury wiedzy (uczenie jawne)
- wydobycie wolicjonalne
a) Pam. semantyczna:
- przechowywanie symbolicznych repr. wiedzy ogólnej
- uporządkowanie relacji między innymi repr.
- wykorzystanie inf. wykorzystuje relacje
b) Pam. epizodyczna:
- wydarzenia kodowane bezpośrednio
- sposób uporządkowania przyczyna-skutek
- wykorzystywanie inf. wykorzystuje relację - Pam. niedeklaratywna
- wielokrotne powtarzanie czynności/uczenie mimowolne
- zapis w postaci sekwencji działań wyzwalanych w kontekście
- świadomość niepotrzebna
Co oznacza blokowość modeli pamięci? Jakie modele blokowe znasz?
- > struktura modułowa (moduły wyspecjalizowane)
- > przetwarzanie informacji sekwencyjne (od wczesnych do późnych faz przetwarzania inf)
- pamięć jako system magazynów na określone inf.
1. model Atkinsona i Shiffrina (magazyny: sensoryczny, krótkotrwały, długotrwały)
2. model Lehria i Fishera (przechowalnia -> LTM -> STM)
Czym charakteryzuje się model Atkinsona i Shiffrina?
-podział na magazyn sensoryczny, krótkotrwały i długotrwały
dane z otoczenia -> magazyn sensoryczny (wybrany) -> STS (dzięki uwadze) (wybór sposobu wykorzystania inf)—–wolno—–>LTS /lub natychmiastowe wykorzystanie wiedzy z STS
przy przywoływaniu:
LTS –> STS
STS zawiera strategie, procesy kontrolne, dzięki czemu wybór sposobu wykorzystania czy przywoływanie
(w nowszej wersji zamieniono STS i LTS miejscami jeśli chodzi o bezpośrednie kodowanie inf. sensorycznej ze względu na zarzuty że da się do STS dać treści bez pośrednictwa LTS. Aby zwerbalizować sensoryczną, trzeba ją rozpoznać dzięki trwałym reprezentacjom (LTS).
wtedy: sensor->LTS->STS
Czym charakteryzuje się koncepcja Lehra i Fischera?
- pomiar przetwarzania inf. w sekundach i bitach
- 10^9-10^11 bitów inf./s (zewnętrznych i wewn.)
- 10^7 bitów/s podlega obróbce
- w “przechowalni”: analizatory -> integracja -> selekcja
- potem: STM (short term memory)
- potem LTM (proces konsolidacji) i znów do przechowalni
- z STM bezpośrednio do efektorów (lub, jak wcześniej opisano, do LTM)
-Ck - szybkość strumienia inf. na wejścu do STM
-Tr - czas przechowywania inf w STM
-Kk - całkowita pojemność STM
W badaniach: Ck niezależny od typu materiału oraz Ck i Tr niezależne
- nie uwzględniają mechanizmu zapomninania
- wg Millera strumień danych do STM zawsze taki sam szybkością, ale to raczej niemożliwe -> krytyka Lehra i Fishera
Czym są krzywe pozycyjne? Na co wskazują?
- wskazują na oddzielność systemów długo- i krótkotrwałej pamięci
- pokazuje się prawdopodobieństwo poprawnego odtworzenia bodźców z listy w zależności od pozycji na liście, ale jest ich za dużo dla pam. krótkotrwałej
- pod. klasyczne (free recall, swobodne odtwarzanie), Glanzer i Cunitz 1966, 15 słów, odczyt dowolny po upływie 0, 15, 30 s
Gdy odczyt po 10 albo 30 s w międzyczasie liczebie wstecz (zaangażowanie pam. krótkotrwałej)
–> efekt pierwszeństwa i efekt świeżości
Czym jest efekt pierwszeństwa i czym efekt świeżości?
Pierwszeństwo - wyższe prawdopodobieństwo zapamiętania pierwszego elementu, świeżości - ostatniego
Pierwszeństwa tłumaczy się transferem do LTM (bo jest dość odporny na zakłócenia w pam. krótkotrwałej)
Świeżość - STM, ale tu już czas odroczenia gra rolę
Jakie są dowody na odrębność LTM od STM?
grupa 1:
1. efekty pierwszeństwa i świeżości
2. zapominanie-mechanizm interferencji, ale przy LTM podobieństwo semantyczne, a STM akustyczne
3. LTM ma specyficzny mechanizm zapominania (utrata dostępu do inf.) -> no, efekt końca języka (TOT)
grupa 2:
1. podwójna dysocjacja u ludzi w uszkodzeniami mózgu np. wybiórcze zniesienie efektu pierwszeństwa przy zachowaniu efektu świeżości
Plusy i minusy podejścia magazynowego.
+
-podobieństwo do innych nam znanych systemów przechowywania informacji
-samo pojęcie “przechowywać” implikuje jakiś pojemnik
-
1.nadmierne uproszczenie (jak np. w statycznym charakterze modeli blokowych przy poznawczym, ogólnoprzyjętym dynamizmie)-> stąd problem z pojemnością i czasem przechowywania w magazynach
2.ściśle określone tam ścieżki nie są realne
3.nierealna idea zróżnicowania kodów reprezentacji danych w różnych magazynach (bo zróżnicowanie nawet we własnym obrębie?)
4.dowody na odrębność STM od LTM oparte na krzywych pozycyjnych można wyjaśnić bez założeń o głębokich różnicach strukturalnych (zniesienie ef. świeżości da się wytłumaczyć zniesieniem inf. werbalnej (listy słów) przez werbalne odliczanie wstecz; efekt podwójnej dysocjacji wyjaśniony przez zaburzenie konsolidacji śladu pamięciowego np.)
5. modele blokowe izolują pamięć od innych procesów poznawczych (np. kodowanie w LTM w oderwaniu od selekcji danych (uwaga selektywna), przeszukanie LTM (-//-))
Na podstawie wielu badań, jaka jest pojemność i czas przechowywania inf w STM?
- 3-20 jednostek
- 5 s - 1 min
Czym jest teoria poziomów przetwarzania? Co to za model? Kto?
-Craik i Lockhart
-model procesualny
-trwałość śladów pamięciowych związana z głębokością przetworzenia stymulacji - ciągła zmienna (dużo procesów) -> po co ograniczać się do jednego poziomu przetwarzania? ograniczenie to głębokość.
Pamięć jako jedność na różnych poziomach (i tam różne mechanizmy)
-zapis pamięciowy jako, poniekąd, produkt uboczny percepcyjnej analizy stymulacji - ślad pamięciowy to nie bezpośrednie odwzorowanie bodźca -> im głębiej bodziec, tym łatwiej go wygrzebać
-różne wersje zdarzeń -> różne interpretacje bodźca przy zapisie i odczycie
-przetwarzanie:
-płytsze (analiza fizycznych właściwości stymulacji)
-głębsze (analiza znaczenia stymulacji)
Na czym polegało klasyczne badanie Craika.i Tulvinga? (dot. teorii poziomów przetwarzania)
- 20 osób
- 40-60 rzeczowników o znaczeniu konkretnym (czas ukazania: 200ms)
- pytania na kilku poziomach: 1) czy wielkie litery 2) czy się rymuje
3) co to za kategoria? - potem: test pamięci (swobodne przypominanie lub warunki rozpoznawania (większa lista gdzie jest zawarta tamta lista)
- WNIOSKI
- pytanie 3- najwolniej reagowano, ale zapamiętano najwięcej
Jak badanie Craika i Tulvinga zmodyfikowali Rogers, Kupler i Kirke? Co odkryli Hyde i Jenkins?
- jeden dodatkowy typ pytania odnoszący się do Ja osoby badanej
- ofc wyniki lepsze niż w tamtym głębokim poziomie nawet
- słowa trafnie opisujące Ja i mniej trafnie (ale wciąż)(tamte pierwsze lepiej zapamiętane)
- efekt autoreferencji
Hyde i Jenkins odkryli, że nawet gdy się kogoś poinformuje że będzie sprawdzone zapamiętanie słów, to nie wpływa to na wyniki znacząco
Jakie mechanizmy występują w teorii poziomów przetwarzania?
- powtarzanie podtrzymujące–> powtarzanie tych samych operacji na materiale - materiał na tym samym poziomie
- powtarzanie pogłębiające –>zastosowanie nowych (często semantycznych) aby głębiej przetworzyć [wg Morrisa, Brandsforda i Franksa dwie grupy: elaboracja materiału i elaboracja relacji; mogą obejmować różne poziomy przetwarzania)
- pomocne dla zapamiętywania (rodzaj elaboracji relacji): szukanie porządku w informacji
Porównaj mechanizmy powtarzania podtrzymującego w teorii poziomów przetwarzania oraz w ujęciu magazynowym.
Powtarzanie podtrzymujące w ujęciu magazynowym utrwala ślad pamięciowy, a w teorii poziomów przetwarzania nie
–> badanie Craika i Watkinsa: lista z wieloma słowami na tę samą literę, konieczność podania ostatniego słowa rozpoczynającego się na daną literę (a pomiędzy tymi słowami słowa na inne litery, od 0-12 takich słów)
te inne słowa były po to by móc sobie w ich czasie powtarzać
-potem swobodne przypominanie
(te przerwy powinny nie mieć wpływu na zapamiętanie, wg teorii poziomów)
WYNIK: prawda
Jak zwolennicy (Bernbach) teorii poziomów przetwarzania interpretują efekt pierwszeństwa i świeżości?
Pierwszeństwa - głębsze zapamiętanie
Świeżości - najpłytsze zapamiętanie, bo czasu mało (dowód: podatność na wymazanie tego efektu jako płytkość analizy)
-jak się wymusi powtórzenie pewnych elementów z listy to efekt odpada
Jaka jest krytyka teorii poziomów przetwarzania?
- zbyt szczegółowa - wiele z jej twierdzeń osłabiono (np.
- głębokość przetwarzania z trwałością śladów pamięciowych - to słabszy efekt + nie stosuje się do pamięci ukrytej
- obieg informacji nie jest taki, że najpierw płytsze poziomy a potem głębsze, bo to się przenika strasznie)
Neuroobrazowanie a poziomy przetwarzania - gdzie i co?
przy pomocy PET: Kapur, Craik i Tulving
warunek płytkiego przetworzenia (detekcja litery “a” w wyrazie) a głębokie (kategoryzacja rzeczowników ożywiony/nie).
warunek głęboki angażuje lewą brzuszną korę przedczołową (późniejsze badania: płytki obejmuje bruzdę śródciemieniową, zakręt wrzecionowaty i obszar przedczołowy prawej półkuli oraz górny zakręt potyliczny lewej półkuli
Na czym polegała procedura odtwarzania częściowego wg Sperlinga? Co odkryła?
Jakieś modyfikacje?
Odkryła pamięć ikoniczną!!!!
Matryca liter (za dużo aby zapamiętać w STM) -> wyświetlana przez moment (50 ms) -> przerwa z pustą planszą (czas różny) -> wskazówka akustyczna lub wizualna mówiąca który rząd trzeba sobie przypomnieć
- gdy przerwa dłuższa niż 500 ms, poprawność odtwarzania podobna do pierwotnej wersji zadania (gdzie trzeba było jakieś losowe zapamiętane 4-5 liter odtworzyć);
- gdy przerwa między 100-500ms to rząd odczytany z prawie 100% poprawnością
modyfikacja: Averbach i Coriell:
1. losowy ciąg 16 liter w dwóch rzędach, przed tym pokazywano poszukiwaną literę. 75% bodźców rozpoznano
2. (nie do końca modyfikacja, ale ziomki te same) pamięć ikoniczna wrażliwa na inferencję - maskowanie wsteczne (nowy obraz w krótkim czasie do 100 ms)
Jak badano pamięć echoiczną?
- Treisman prezentowała w różnych kanałach w słuchawkach różne informacje (albo identyczne). Jeden był ważny, drugi ignorowany;
Na czym polegała procedura badania pamięci krótkotrwałej Browna-Petersonów?
zestawy 3 bezsensownych spółgłosek i 3-cyfrowa liczba
- zapamiętanie spółgłosek
- głośne odliczanie wstecz od zaprezentowanej liczby
- w pewnym momencie- odpamiętanie zestawów
- różny czas od zaprezentowania: 3, 6, 9, 12, 15 lub 18 s
- spółgłoski bezsensowne żeby nie było strategii grupowania
- po 7s poprawne odtwarzanie materiału z pamięci krótkotrwałej spada poniżej 50%
- > inne, podobne badania - różny procent odpamiętania -> różna pojemność pam. krótkotrwałej
Dlaczego zapominamy inf. z pam. krótkotrwałej?
- zwykłe zapominanie
- łatwe interferencje
- STM związane z uwagą, więc łatwo może być przekierowana uwaga
Jak “powiększyć” pojemność pamięci krótkotrwałej?
grupowanie
ograniczenia: większe bryły - mniej ich zmieścimy (np. takich 8 słowowych, dużosylabowych
Jaka jest specyfika kodowania inf. w STM?
Na pewno nie abstrakcyjny kod semantyczny - przykład z biednymi walijskimi dziećmi które gorzej liczą (a przecież znaczenie liczebników walijskich i angielskich jest identyczne).
Na powtórkach w STM mamy kod fonologiczny/akustyczny
-> odpamiętanie B lub P bardziej problematyczne niż np. B i Z (Condrad)
słowa podobnie (Baddeley) - efekt podobieństwa fonologicznego
Na czym polega zadanie wymagające przeszukiwania (search task)?
- prezentacja zbioru bodźców (search set)
- poszukiwany target (litera, cyfra, dźwięk..)
- próba pozytywna i negatywna (kiedy bodziec jest w zestawie lub kiedy go nie ma)
- zmienna niezależna: rozmiar zbioru (set size)
przy pamięci:
- bodźce przedstawiane sekwencyjnie lub symultanicznie
- target po prezentacji tamtych
- zmienna niezależna to też czas ekspozycji na element , proporcja reakcji pozytywnych i negatywnych i rodzaj materiału
