Ýmsir smitsjúkdómar og bólusetningar Flashcards
Meðgöngutími skarlatssótt
1-7 dagar
Skarlatssót einkenni:
- Hálsbólga
- Bólgnar tonsillur, stundum roði og/eða exudat
- Petecchiur á mjúka góm
- Red & white strawberry tongue
- Perioral pallour og roði í andliti
- Scarlatina útbrot
Scarlatina útbrot.
Dreift erythema með örfínum dökkrauðum deplum/nöbbum. Sandpappírsáferð á húð.
Útbrot byrja á hálsi, nárum og axillum (húðfellingum).
Tunga í skarlatssótt.
Í upphafi hvít með papillum => white strawberry tongue
Seinna rauð með papillum => red strawberry tongue
Ddx red strawberry tongue
Skarlatssót
Kawasaki syndrome
Toxic shock syndrome
(Getur líkst glossitis af völdum B12 skorti)
Meðferð skarlatssótt.
Pencillin í 10 daga
Mögulegir fylgikvillar skarlatssóttar.
Rheumatic fever
Post streptókokka glomerulonephritis (nephritic syndrome)
Meinvaldur hlaupabólu
HHV-3, Varicella zoster virus
Einkenni hlaupabólu
Hálssærindi Hitavella Útbrot Eitlastækkanir á hálsi og víðar Sár í slímhúðum (getur líkst herpetic gingivostomatitis)
Meðganga HHV3 og smithætta
Meðganga 4-16 dagar (allt að 21 dagar)
Smita 1-2 dögum fyrir útbrot og þar til lesionir eru þurrar (vika)
Útbrot hlaupabólu.
Macula -> papula -> vesicula -> pustula -> crust
Byrja yfirleitt í andliti og bol
Prodromal einkenni hlaupabólu
10-21 dag eftir útsetningu 24-36 klst fyrir útbrot - Höfuðverkur - Vægur hiti - Slappleiki
Hlutfall 12 ára barna sem hafa fengið hlaupabólu.
90%
Árstími faraldra hlaupabólu
Veturnar og senmma á vorin á 3-4 ára fresti
Smitleiðir hlaupabólu
Gríðarlega smitandi.
Úðasmit og snertismit.
Meðferð hlaupabólu
Klippa og hreinsa neglur Hreinlæti => forðast sekúnder sýkingu! Kláðastillandi lyf (bað+matarsódi+haframjöl) Bóluefni ef stutt frá smiti Acyclovir EKKI ASPIRIN!!
Indication fyrir acyclovir í hlaupabólu
Sjúklingar eldri en 12 ára p.o. Acyclovir
Sjúklingar með húðsjúkdóma p.o. Acyclovir
Ónæmisbældir i.v. Acyclovir
Hlaupabóla + aspirin = ?
Reye syndrome.
Hvað er Reye syndrome?
Heilabólga
Fituíferð í lifur
Meðferð: stuðningsmeðferð
Algengustu sekúnder bakteríusýkingar hlaupabólu.
Cellulitis og erysipelas af völdum GABS og staph.
Sekúnder sýkingar hlaupabólu í fullorðnum, nýburum og ónæmisbældum
Húðsýkingar Lungnabólga Myocarditis Hepatitits Encephalitis GBS
Fetal varicella. Hvenær smit og afleiðingar?
Fyrsta trimester Fósturskaðar Örmyndanir á húð Útlimaskaðar Neurlogic skaði Spontant abortion (hátt hlutfall)
Congenital varicella. Hvenær smit og afleiðingar?
Sýking meira en 5 dögum fyrir fæðingu
Góðar horfur. Ónæmissvar móður verndar.
Neonatal varicella. Hvenær smit og afleiðing.
Sýking síðustu 5 daga fyrir fæðingu og fyrstu daga eftir fæðingu getur haft alvarlegar afleiðingar fyrir börnin.
Meinvaldur Skarlatssót
S. Pyogenes (ß-hemolýtískur streptókokkar grúppa A, GAS)
MTK einkenni hlaupabólu. Algengi.
1/4000 Cerebellar ataxia Meningoencephalitis Meningitis Vasculitis => getur leitt til strokes
Bólusetning hlaupabólu. Virkni.
85% vernd
97% vernd gegn alvarlegum veikindum
Mononucleosis. Meinvaldur.
Ebstein-Barr veira (EBV). HHV-4.
Algengi EBV.
60% unglinga seropósitiv.
Smitleið EBV.
Ekki mjög smitandi.
Yfirleitt smit via munnvatn.
5% sjúklinga fær EBV frá e-m með acute infection
Meðgöngutími EBV.
1-2 mánuðir.
Einkenni EBV í börnum.
Einkennalaus í ungum börnum.
Triad mononucleosis.
Hiti, hálsbólga og eitlastækkanir.
Einkenni mononucleosis.
Slappleiki Höfuðverkur Ógleði Kviðverkir Hálssærindi og -bólga. Oft exudate og petechiae í gómi. Hiti 80-90%. Hæstur á kvöldin. Lymphadenopathia - symmetrísk Miltisstækkun (50%) Lifrarstækkun (30%) Maculopapular útbrot (5-15%) Periorbital bjúgur Stundum gula!
Hvað er monospot test og er það áreiðanlegt?
Heterophil antibody testing.
Mótefni aukast á 2. og 3. viku.
Óáreiðanlegt próf í
EBV + ampicillin = ?
80% með maculopapular útbrot.
Greining mononucleosis.
Blóðstrok: atypical lymphocytar > 90%
Monospot. Óáreiðanlegt.
Hækkuð lifrarpróf, gamma-GT.
Veirutíter. IgM => prímer sýking
Meðferð mononucleosis.
Stuðningsmeðferð. Hvíla sig í acute fasa.
Áreynsla/íþróttir eftir getu eftir akút fasa.
Sterar í alvarlegum sjúkdómi.
Acyclovir styttir veikindatímann lítið.
Fylgikvillar mononucleosis.
Miltisruptura
Anemia => hemolytisk, thrombocytopenia eða aplastík
Neurologísk einkenni => krampar, GBS, ataxia, meningitis, encephalitis
Öndunarfæri => obstruction í efri öndunarvegi v/ eitlastækkana
Meinvaldur mislinga.
Mislingaveira, paramyxoveira.
Smit mislinga.
Úðasmit. Gríðarlega smitandi.
Sjúklingar eru smitandi nokkrum dögum áður en útbrot koma fram og áfram í nokkra daga eftir að þau koma fram.
Hætta að vera smitandi þegar útbrotin skorpna.
Mislingabólusetning.
Mislingabóluefni er í MMR.
Fyrsta bólusetning 18 mánaða
Önnur bólusetning 12 ára
Hvað verndar nýbura fyrir mislingasmiti?
IgG mótefni móðurs sem fór yfir fylgjuna. Verndar fyrstu 6-12 mánuði.
Í hvaða dýrum finnst mislingaveiran?
Bara mönnum!
Meðgöngutími mislinga.
7-14 dagar
Prodromal einkenni mislinga.
Hiti, slímhúðarbólga í nefi, augnbólga í slímhúðinni kringum augnlaukin og slæmur hósti.
Og Koplik spots!!
Hvað er koplik spots?
Pathognomonic útbrot sem koma á prodromal stigi mislinga.
Í munnholi, yfirleitt í kringum endajaxla.
Líkjast hvítum sandkornum umlukin roða.
Mislingaútbrot. Onset og útlit.
3-5 daga eftir onset prodromal einkenna. Koma oftast 1-2 dögum eftir koplik spots.
Exanthem.
Byrja í andliti og kringum eyru, síðar hálsi. Á öðrum sólarhringi dreifast þau á bol og útlimi. Fölna þá samtímis í andliti.
Fylgikvillar mislinga.
Acute thrombocytopenic purpura.
Encephalitis. 1-2/1000
Transient hepatitis
Subacute sclerosing panencephalitis. Sjaldgæft en banvænt.
Meðferð mislinga.
Stuðningsmeðferð
Háskammta A-vítamín
Ddx mislingar.
Lyfjaútbrot. => vantar hósta
Roseola. =>sjaldan í börnum > 3 ára. Hár hiti í byrjun.
Önnur nöfn fyrir Roseola.
Mislingabróðir, 6th disease, dílaroði, exanthema subitum
Meinvaldur Roseola.
HHV6 (75%), HHV7 (15%) og rest eru aðrar veirur.
Aldur sjúklingahóps Roseola.
Flestir hafa myndað mótefni við 3 ára aldur. Þ.a. Börn eru helst að presenterast fyrir þriggja ára aldur.
20% koma 6-18 mánaða barna á BMB vegna HHV6????
Hvenær losnar maður við HHV6 og HHV7?
Aldrei. Þetta eru herpesveiruru og þæri mynda ævilangar latent sýkingar eftir primer sýkingu. Talið að asymptomatic fullorðnir geti smitað börn með viral shedding.
Einkenni Roseola.
Hár hiti 39,5°C-40,5°C í 3-5 daga
Þrátt fyrir háan hita er barnið alert og aktíft
Eitlastækkanir
Hiti fellur skyndilega og þá koma útbrotin fram
Útbrot => macular/maculopapular. Á bringu og kvið. Minna í andliti og útlimum.
Efri öndunarvegaeinkenni
Fylling í fontanellu
Greining Roseola.
Klínisk greining með dæmigerðri sögu án significant physical finding
Meðferð Roseola.
Stuðningsmeðferð.
Meinvaldur fifth disease (Erythema Infectiosum)
Parvovirus B19.
Pathophysiologia B19.
Tímabundin bæling á erythropoiesis (oftast einkennalaus nema undirliggjandi sjúkdómur t.d. Sickle cell)
Ónæmisbæld börn => langvarandi viremia =>alvarleg anemia
Parvoveira B19 í óléttum konum.
Flyst tiltölulega auðveldlega yfir fylgju og getur valdið:
- Fósturláti
- Alvarlegri fetal anemiu
- Miklum bjúg
Einkenni 5th disease
Prodromal einkenni: Flensulík einkenni með lágum hita
Roði í kinnum & circumoral fölvi => slapped-face
Útbrot => útlimir&andlit. Erythematous, maculopapular.
Útbrot verður síðan möskvakennt (reticulert)
Hand-, fóta og munnsjúkdómur. Meinvaldur.
Coxsackieveira A16
Enteroveira 71
Hand-, fóta og munnsjúkdómur. Meðgöngutími.
4-6 dagar.
Gengur oftast á sumrin og haustin.
Hand-, fóta og munnsjúkdómur. Einkenni.
Húðútbrot. 100% í yngstu börnunum, lægra með hærri aldri.
Hendur > fætur. Slímhúðir í munni.
Vesiculur.
Hiti.
Kíghósti. Meinvaldur.
Bordatella pertussis.
Bólusett 3 mán, 5 mán, 4 ára og 14 ára
Hver er þrjú stig kíghósta?
- Kvefstig.
- Hóstastig.
- Afturbatastig.
Kíghósti. Meðgöngutími og smit-lengd.
Meðgöngutími 7-10 dagar
Smitandi í 3 vikur.
Kíghósti. Einkenni kvefstigs & tímalengd.
2 vikur. Vaxandi kvef og nefrennsli. (SURPRISE SURPRISE)
Kíghósti. Einkenni hóstastigs & lengd.
2-4 vikur.
Hóstaköst í kviðum.
Köstin enda oft í max útöndun og etv cyanosu.
Kíghljóð(soghljóð) þegar barnið nær andanum.
Slímuppköst.
Hitalaus.
Kíghósti. Afturbatastig einkenni & tímalengd.
2-8 vikur.
Skánandi hósti.
Kíghósti. Meðferð.
Macrolidar.
Bólusetningar á Íslandi.
3, 5 og 12 mán => 1. kíghósta, barnaveiki, stífkrampi, Hib, polio. + 2. Pneumókokkar.
6 & 8 mán => menC
18 mán => mislingar, hettusótt og rauðir hundar. MMR
4 ára => boostrix. Barnaveiki, stífkrampi og kikhósti
12 ára => MMR + HPV.
14 ára => Boostrix + polio.
