Wykład 6: WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII MIĘDZYKULTUROWEJ

Question 1

Polscy przedstawiciele psychologii międzykulturowej

Answer 1

Halina Grzymała-Moszczyńska, Paweł Boski (Kulturowe ramy zachowań społecznych)

Question 2

Dlaczego psychologia kulturowa ma znaczenie w Polsce?

Answer 2

Jesteśmy społeczeństwem monoetnicznym, ale obecna sytuacja migracyjna zmienia znaczenie kultur w Polsce — potrzebujemy narzędzi do ułatwienia kontaktu międzykulturowego

Question 3

Kluczowy przedstawiciel psychologii międzykulturowej

Answer 3

John W. Berry - Kanada, Cross-cultural psychology: research and applications; The Cambridge Handbook of Acculturation Psychology

Question 4

Kiedy powstała psychologia międzykulturowa?

Answer 4

lata 60/70 XX w. (1966 International Journal of Psychology, paryż; 1970 Journal of Cross-Cultural Pyschology JCCP, USA)

Question 5

Główne pytania psychologii międzykulturowej

Answer 5

W jakim stopniu teorie psychologiczne rozwijane w kulturze zachodniej trafnie opisują zjawiska w innych kulturach?
Czy istnieją konstrukty psychologiczne specyficzne kulturowo?

Question 6

Psychologia kulturowa

Answer 6

Badanie podobieństw i różnic w indywidualnym funkcjonowaniu ludzi należących do różnych grup kulturowych i etniczno-kulturowych,
badanie relacji między czynnikami psychologicznymi, społeczno-kulturowymi i biologicznymi,
badanie zmian zachodzących w zakresie tych czynników

Question 7

Założenia Psychologii międzykulturowej

Answer 7

Badania porównawcze: badamy zmienne specyficzne dla danej kultury

Question 8

Praktyki wychowawcze małej Japońskich i Amerykańskich, Badanie Hiroshi Azumy 1988

Answer 8

Oceniano postawę matki, gdy dziecko nie chciało jeść;

wynik: matki japońskie uznały komunikat “dobrze, nie musisz tego jeść” za zagrażający;

wnioski: w kulturze zachodniej poczucie winy ma konotacje negatywne — wprowadzenie dziecka w poczucie winy ma oparcie w nieracjonalnych przekonaniach;
w kulturach azjatyckich poczucie winy to emocja pozytywna, interpersonalna, wspiera rozwój synowskiego oddania

Question 9

Definicja kultury: Hofstede

Answer 9

Kolektywne zaprogramowanie umysłu, które odróżnia członków jednej grupy od drugiej

Question 10

Definicja kultury: Triandis

Answer 10

Niewyartykułowane założenia, standardowe procedury operacyjne, sposoby działania zinternalizowane do takiego stopnia, że ludzie ich nie kwestionują.

Kultura obiektywna — obserwowalne, widoczne aspekty kultury;
Kultura subiektywna — normy, wartości społeczne

Question 10

Definicja kultury: Kwiatkowska, Grzymała-Moszczyńska

Answer 10

Kultura: ogólny dorobek materialny/duchowy ludzkości, wytworzony w kolejnych etapach rozwoju historycznego;
Kultury: w znaczeniu kultur narodowych, etnicznych, regionalnych

Question 11

Etics

Answer 11

Elementy uniwersalne we wszystkich kulturach

Question 12

Emics

Answer 12

Elementy specyficzne dla danej kultury, charakterystyczne

Question 13

Etnocentryzm (William Summer)

Answer 13

Skłonność do postrzegania świata przez pryzmat własnych filtrów kulturowych; Matsumoto, Juang — etnocentryzm jest nieuniknionym skutkiem naszego funkcjonowania psychiczngo.

Etnocentryzm sztywny — negatywny, niezdolność wchodzenia poza własne filtry kulturowe;
Etnocentryzm elastyczny — szukamy sposobów wzbogacenia naszych norm kulturowych, możemy uczyć się wkraczać poza własne reakcje i sądy moralne, aby zrozumieć poglądy innych osób

Question 14

Relatywizm kulturowy

Answer 14

Opisywanie ludzi bez wartościowania, jakie dyktuje nam nasza kultura

Question 15

Stereotypy — podział ze względu na obiekt

Answer 15

Autostereotypy — o własnej grupie etnicznej,
Heterostereotypy — odnośnie innych grup

Question 16

Skąd wywodzą się uprzedzenia

Answer 16

Nie są normalnymi skutkami funkcjonowania społecznego, ale wynikają z egocentryzmu sztywnego

Question 17

Porozumiewanie się międzykulturowe (Samovar)

Answer 17

Wymiana wiadomości między członkami co najmniej dwóch kultur lub subkultur, kształtowany przez percepcję kulturową i werbalne oraz niewerbalne symbole systemowe

Question 18

Kompetencje w porozumiewaniu się międzykulturowym (Adler)

Answer 18

Motywacja i nastawienie, tolerancja dla wieloznaczności, otwartość, wiedza i umiejętności, cierpliwość i wytrwałość

Question 19

Kultura indywidualistyczna (USA, Australia, UK, Kanada) HOFSTEDE

Answer 19

Dążenie do osiągnięć jednostkowych;
człowiek niezależny i samowystarczalny, uznanie i odpowiedzialność (char. Indywidualny),
autonomia, młodość, zmiana, bezpieczeństwo jednostki i równość

Question 20

Kultura kolektywistyczna (Kolumbia, Wenezuela, Panama, Ekwador) HOFSTEDE

Answer 20

Wielopokoleniowość rodziny, orientacja na My i grupę własną, nagradzane są udział w zadaniach grupowych, współpraca na rzecz korzyści;
obowiązek, podporządkowanie, tradycja, wiek, bezpieczeństwo zbiorowe, status i hierarchia

Question 21

Psychologiczne wymiary kultur Hofstede

Answer 21

Indywidualizm/kolektywizm,
Dystans władzy,
Unikanie niepewności,
Męskość/kobiecość,
Orientacja czasowa odległa/bliska

Question 22

Wysoki a niski dystans władzy HOFSTEDE

Answer 22

Niski: minimalizacja różnic między klasami, ludzi nie karze się za poddawanie w wątpliwość istniejącego stanu;
Wysoki: duży szacunek, posłuszeństwo wobec starszych (gerontokracja);

Pracownicy — mniejszy wpływ na sposób funkcjonowania pracy
(Polska — wysoki)

Question 23

Męskość/kobiecość HOFSTEDE

Answer 23

Kultury kobiece: zazębianie ról płciowych, wartości miękkie, których rdzeniem jest jakość stosunków międzyludzkich;
Męskie: role społeczne wyraźnie odrębne, wartości twarde — sukces, pieniądze

(Polska — męska)

Question 24

Odległa/krótka orientacja czasowa HOFSTEDE

Answer 24

Dynamizm konfucjański;

odległa — akcentowanie cnót, wartości, które mają przynieść korzyści społeczne w przyszłości (Chiny, Hongkong, Tajwan, Japonia, Korea Płd.);
wytrwałość, pracowitość, oszczędność, hierarchiczność, małżeństwo jako pragmatyczny związek wewnątrz rodziny;

Krótka — akcentowanie cnót związanych z teraźniejszością i przeszłością (Pakistan, Afryka Zch., Czechy, Hiszpania, Filipiny);
czas wolny jako wartość, zachodni konsumeryzm, małżeństwo jako wolny związek dwojga osób

(Polska — odległa)

Question 25

Stopień unikania niepewności HOFSTEDE

Answer 25

Niski (Singapur, UK, Dania, Szwecja Hongkong, USA): cenione są osoby niekonwencjonalne, zmiany i nowości przyjmowane z aprobatą, tolerancja;

Wysoki (Belgia, Grecja, Japonia, Portugalia, Gwatemala, Urugwaj): ludzie i idee odbiegające od normy jako niebezpieczne, wysoki poziom nietolerancji i etnocentryzmu, duże przywiązanie do bezpieczeństwa

Question 26

Kultury organizacyjne (Trompernaars, Hampden-Turner 2002)

Answer 26

7 wymiarów kultur organizacyjnych:

1. Uniwersalizm vs partykularyzm = Czy ważniejsze jest to co wspólne, czy to, co specyficzne
2. Indywidualizm vs kolektywizm 3.

Powściągliwość vs emocjonalność = Społeczna akceptacja/brak dla okazywanych emocji (Azjatyckie – powściągliwość)

4. Wycinkowość vs całościowość = Zakres, w którym dana osoba dopuszcza innych do różnych sfer swojego życia (np. prywatną, zawodową)
   Całościowa – przenikanie sfer prywatnej i zawodowej
5. Status osiągnięty vs status przypisany = Co jest cenione – czy jesteśmy cenieni za to kim jesteśmy, czy to, co osiągniemy (Status przypisany – kultury bliskiego wschodu)
6. Sekwencyjność vs synchroniczność = Sposób traktowania czasu (Sekwencyjne kultury – ważna jest punktualność, dotrzymywanie terminów;
   Synchroniczne kultury – etapy są współzależne, terminy są podporządkowane relacjom społecznym)
7. Wewnątrzsterowość vs zewnątrzsterowość = Stosunek do otoczenia (Wewnątrzsterowne kultury – środowiska, przedsiębiorstwa można kontrolować i rywalizować; Zewnątrzsterowne kultury – współpraca nie realizacja)

Question 27

4 rodzaje kultur organizacyjnych:

Answer 27

1. Rodzina = kultura skoncentrowana na osobę, hierarchiczna, władza skupiona w rękach jednej osoby (zwierzchnik), jest zobowiązany o troskę własnych pracowników, którzy są zobowiązani do lojalności
2. Wieża Eiffla = stabilna wieża stojąca na szerokiej podstawie – wyższe szczeble delegują polecenia niżej, pozycja odpowiada kwalifikacjom zawodowym (Nie sprzyja wynalazczości)
3. Pocisk sterowany = zadania są wykonywane w sposób komplementarny, czasem spontaniczny, uwarunkowane celem, który może się zmienić jak zajdzie taka konieczność – nakierowana na wynik
4. Inkubator = przedsiębiorstwa wolne od struktur, rutyny, improwizacja, nieustanne dostrajanie się

Question 28

Mapa regionów kulturowych Schwartz

Answer 28

Za pomocą skalowania wymiarowego – Schwartz sporządził skalę wartości, na której poszczególne wartości położone są według zasady najmniejszego dystansu psychologicznego między nimi 10 typów wartości na poziomie indywidualnym:

Indywidualizm: władza, sukces, hedonizm, samokierowanie, stymulacja
Kolektywizm: bezpieczeństwo, tradycja, konformizm, dobrość, uniwersalizm

7 typów wartości na poziomie narodowym:
Hierarchia
Konserwatyzm (zakorzenienie)
Harmonia
Egalitaryzm
Autonomia intelektualna
Autonomia afektywna
Mistrzostwo

Question 29

Markus i Kitayama — Ja niezależne i współzależne

Answer 29

Ja niezależne – znaczenie dla kultur Zachodu

Ja współzależne – znaczenie dla kultur Wschodu Granice ja współzależnego są płynne i przepuszczalne – specyficzność ja współzależnego polega na specyficznej dla jednostki kombinacji różnych środowisk, relacji

Question 30

Brewer i Gardner → Ja relacyjne i kolektywne

Answer 30

Ja relacyjne = definiowanie siebie w relacjach z innymi, relacje, jakie jednostka tworzy z ważnymi osobami np. opisywanie siebie jako będącym dobrym kolegą, towarzyszem

Ja kolektywne = charakterystyczne dla kultur Zachodnich – powiązanie z tożsamością społeczną, prototypowe cechy grupy własnej, cechy, jakie tworzą nam się pod wpływem członkostwa w jakiejś grupie