Wykład 6: WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII MIĘDZYKULTUROWEJ Flashcards
Polscy przedstawiciele psychologii międzykulturowej
Halina Grzymała-Moszczyńska, Paweł Boski (Kulturowe ramy zachowań społecznych)
Dlaczego psychologia kulturowa ma znaczenie w Polsce?
Jesteśmy społeczeństwem monoetnicznym, ale obecna sytuacja migracyjna zmienia znaczenie kultur w Polsce — potrzebujemy narzędzi do ułatwienia kontaktu międzykulturowego
Kluczowy przedstawiciel psychologii międzykulturowej
John W. Berry - Kanada, Cross-cultural psychology: research and applications; The Cambridge Handbook of Acculturation Psychology
Kiedy powstała psychologia międzykulturowa?
lata 60/70 XX w. (1966 International Journal of Psychology, paryż; 1970 Journal of Cross-Cultural Pyschology JCCP, USA)
Główne pytania psychologii międzykulturowej
W jakim stopniu teorie psychologiczne rozwijane w kulturze zachodniej trafnie opisują zjawiska w innych kulturach?
Czy istnieją konstrukty psychologiczne specyficzne kulturowo?
Psychologia kulturowa
Badanie podobieństw i różnic w indywidualnym funkcjonowaniu ludzi należących do różnych grup kulturowych i etniczno-kulturowych,
badanie relacji między czynnikami psychologicznymi, społeczno-kulturowymi i biologicznymi,
badanie zmian zachodzących w zakresie tych czynników
Założenia Psychologii międzykulturowej
Badania porównawcze: badamy zmienne specyficzne dla danej kultury
Praktyki wychowawcze małej Japońskich i Amerykańskich, Badanie Hiroshi Azumy 1988
Oceniano postawę matki, gdy dziecko nie chciało jeść;
wynik: matki japońskie uznały komunikat “dobrze, nie musisz tego jeść” za zagrażający;
wnioski: w kulturze zachodniej poczucie winy ma konotacje negatywne — wprowadzenie dziecka w poczucie winy ma oparcie w nieracjonalnych przekonaniach;
w kulturach azjatyckich poczucie winy to emocja pozytywna, interpersonalna, wspiera rozwój synowskiego oddania
Definicja kultury: Hofstede
Kolektywne zaprogramowanie umysłu, które odróżnia członków jednej grupy od drugiej
Definicja kultury: Triandis
Niewyartykułowane założenia, standardowe procedury operacyjne, sposoby działania zinternalizowane do takiego stopnia, że ludzie ich nie kwestionują.
Kultura obiektywna — obserwowalne, widoczne aspekty kultury;
Kultura subiektywna — normy, wartości społeczne
Definicja kultury: Kwiatkowska, Grzymała-Moszczyńska
Kultura: ogólny dorobek materialny/duchowy ludzkości, wytworzony w kolejnych etapach rozwoju historycznego;
Kultury: w znaczeniu kultur narodowych, etnicznych, regionalnych
Etics
Elementy uniwersalne we wszystkich kulturach
Emics
Elementy specyficzne dla danej kultury, charakterystyczne
Etnocentryzm (William Summer)
Skłonność do postrzegania świata przez pryzmat własnych filtrów kulturowych; Matsumoto, Juang — etnocentryzm jest nieuniknionym skutkiem naszego funkcjonowania psychiczngo.
Etnocentryzm sztywny — negatywny, niezdolność wchodzenia poza własne filtry kulturowe;
Etnocentryzm elastyczny — szukamy sposobów wzbogacenia naszych norm kulturowych, możemy uczyć się wkraczać poza własne reakcje i sądy moralne, aby zrozumieć poglądy innych osób
Relatywizm kulturowy
Opisywanie ludzi bez wartościowania, jakie dyktuje nam nasza kultura
Stereotypy — podział ze względu na obiekt
Autostereotypy — o własnej grupie etnicznej,
Heterostereotypy — odnośnie innych grup
Skąd wywodzą się uprzedzenia
Nie są normalnymi skutkami funkcjonowania społecznego, ale wynikają z egocentryzmu sztywnego
Porozumiewanie się międzykulturowe (Samovar)
Wymiana wiadomości między członkami co najmniej dwóch kultur lub subkultur, kształtowany przez percepcję kulturową i werbalne oraz niewerbalne symbole systemowe
Kompetencje w porozumiewaniu się międzykulturowym (Adler)
Motywacja i nastawienie, tolerancja dla wieloznaczności, otwartość, wiedza i umiejętności, cierpliwość i wytrwałość
Kultura indywidualistyczna (USA, Australia, UK, Kanada) HOFSTEDE
Dążenie do osiągnięć jednostkowych;
człowiek niezależny i samowystarczalny, uznanie i odpowiedzialność (char. Indywidualny),
autonomia, młodość, zmiana, bezpieczeństwo jednostki i równość
Kultura kolektywistyczna (Kolumbia, Wenezuela, Panama, Ekwador) HOFSTEDE
Wielopokoleniowość rodziny, orientacja na My i grupę własną, nagradzane są udział w zadaniach grupowych, współpraca na rzecz korzyści;
obowiązek, podporządkowanie, tradycja, wiek, bezpieczeństwo zbiorowe, status i hierarchia
Psychologiczne wymiary kultur Hofstede
Indywidualizm/kolektywizm,
Dystans władzy,
Unikanie niepewności,
Męskość/kobiecość,
Orientacja czasowa odległa/bliska
Wysoki a niski dystans władzy HOFSTEDE
Niski: minimalizacja różnic między klasami, ludzi nie karze się za poddawanie w wątpliwość istniejącego stanu;
Wysoki: duży szacunek, posłuszeństwo wobec starszych (gerontokracja);
Pracownicy — mniejszy wpływ na sposób funkcjonowania pracy
(Polska — wysoki)
Męskość/kobiecość HOFSTEDE
Kultury kobiece: zazębianie ról płciowych, wartości miękkie, których rdzeniem jest jakość stosunków międzyludzkich;
Męskie: role społeczne wyraźnie odrębne, wartości twarde — sukces, pieniądze
(Polska — męska)
Odległa/krótka orientacja czasowa HOFSTEDE
Dynamizm konfucjański;
odległa — akcentowanie cnót, wartości, które mają przynieść korzyści społeczne w przyszłości (Chiny, Hongkong, Tajwan, Japonia, Korea Płd.);
wytrwałość, pracowitość, oszczędność, hierarchiczność, małżeństwo jako pragmatyczny związek wewnątrz rodziny;
Krótka — akcentowanie cnót związanych z teraźniejszością i przeszłością (Pakistan, Afryka Zch., Czechy, Hiszpania, Filipiny);
czas wolny jako wartość, zachodni konsumeryzm, małżeństwo jako wolny związek dwojga osób
(Polska — odległa)
Stopień unikania niepewności HOFSTEDE
Niski (Singapur, UK, Dania, Szwecja Hongkong, USA): cenione są osoby niekonwencjonalne, zmiany i nowości przyjmowane z aprobatą, tolerancja;
Wysoki (Belgia, Grecja, Japonia, Portugalia, Gwatemala, Urugwaj): ludzie i idee odbiegające od normy jako niebezpieczne, wysoki poziom nietolerancji i etnocentryzmu, duże przywiązanie do bezpieczeństwa
Kultury organizacyjne (Trompernaars, Hampden-Turner 2002)
7 wymiarów kultur organizacyjnych:
- Uniwersalizm vs partykularyzm = Czy ważniejsze jest to co wspólne, czy to, co specyficzne
- Indywidualizm vs kolektywizm 3.
Powściągliwość vs emocjonalność = Społeczna akceptacja/brak dla okazywanych emocji (Azjatyckie – powściągliwość)
- Wycinkowość vs całościowość = Zakres, w którym dana osoba dopuszcza innych do różnych sfer swojego życia (np. prywatną, zawodową)
Całościowa – przenikanie sfer prywatnej i zawodowej - Status osiągnięty vs status przypisany = Co jest cenione – czy jesteśmy cenieni za to kim jesteśmy, czy to, co osiągniemy (Status przypisany – kultury bliskiego wschodu)
- Sekwencyjność vs synchroniczność = Sposób traktowania czasu (Sekwencyjne kultury – ważna jest punktualność, dotrzymywanie terminów;
Synchroniczne kultury – etapy są współzależne, terminy są podporządkowane relacjom społecznym) - Wewnątrzsterowość vs zewnątrzsterowość = Stosunek do otoczenia (Wewnątrzsterowne kultury – środowiska, przedsiębiorstwa można kontrolować i rywalizować; Zewnątrzsterowne kultury – współpraca nie realizacja)
4 rodzaje kultur organizacyjnych:
- Rodzina = kultura skoncentrowana na osobę, hierarchiczna, władza skupiona w rękach jednej osoby (zwierzchnik), jest zobowiązany o troskę własnych pracowników, którzy są zobowiązani do lojalności
- Wieża Eiffla = stabilna wieża stojąca na szerokiej podstawie – wyższe szczeble delegują polecenia niżej, pozycja odpowiada kwalifikacjom zawodowym (Nie sprzyja wynalazczości)
- Pocisk sterowany = zadania są wykonywane w sposób komplementarny, czasem spontaniczny, uwarunkowane celem, który może się zmienić jak zajdzie taka konieczność – nakierowana na wynik
- Inkubator = przedsiębiorstwa wolne od struktur, rutyny, improwizacja, nieustanne dostrajanie się
Mapa regionów kulturowych Schwartz
Za pomocą skalowania wymiarowego – Schwartz sporządził skalę wartości, na której poszczególne wartości położone są według zasady najmniejszego dystansu psychologicznego między nimi 10 typów wartości na poziomie indywidualnym:
Indywidualizm: władza, sukces, hedonizm, samokierowanie, stymulacja
Kolektywizm: bezpieczeństwo, tradycja, konformizm, dobrość, uniwersalizm
7 typów wartości na poziomie narodowym:
Hierarchia
Konserwatyzm (zakorzenienie)
Harmonia
Egalitaryzm
Autonomia intelektualna
Autonomia afektywna
Mistrzostwo
Markus i Kitayama — Ja niezależne i współzależne
Ja niezależne – znaczenie dla kultur Zachodu
Ja współzależne – znaczenie dla kultur Wschodu Granice ja współzależnego są płynne i przepuszczalne – specyficzność ja współzależnego polega na specyficznej dla jednostki kombinacji różnych środowisk, relacji
Brewer i Gardner → Ja relacyjne i kolektywne
Ja relacyjne = definiowanie siebie w relacjach z innymi, relacje, jakie jednostka tworzy z ważnymi osobami np. opisywanie siebie jako będącym dobrym kolegą, towarzyszem
Ja kolektywne = charakterystyczne dla kultur Zachodnich – powiązanie z tożsamością społeczną, prototypowe cechy grupy własnej, cechy, jakie tworzą nam się pod wpływem członkostwa w jakiejś grupie
