Wykład 3: WPŁYW IDEI I ZJAWISK NA PSYCHOTERAPIĘ Flashcards
Twórca koncepcji systemowych
Ludwig von Bertalanffy (1937 Chicago!)
Powstanie Society of General Systems Theory (data)
1954r.
Cybernetyka (twórca i definicja)
Norbert Wiener;
zajmuje się naukowym badaniem procesów systemowych takich jak: regulacja, gromadzenie i przetwarzanie informacji, adaptacja, samoorganizacja, autoreprodukcja, zachowania strategiczne
Co bada teoria systemów?
Strukturę systemów
Co bada cybernetyka?
Funkcje systemów
Arystoteles
Całość nie jest tym samym co suma jej części
Rodzaje systemów
Otwarte (zachodzi wymiana z otoczeniem, negentropia — podtrzymanie uporządkowania);
Zamknięte (brak wymiany z otoczeniem, entropia — dezorganizacja)
Charakterystyka systemu
System to złożona całość, uporządkowana kompozycja elementów, tworząca wspólną całość;
Struktura systemu: elementy systemu + relacje między systemami (podział na podsystemy);
System wymienia energię/informacje z otoczeniem;
System na tendencję do zachowania stałości (homeostazy — Cannon);
System ma tendencję do zmian;
System przeprowadza samoregulację poprzez sprzężenie zwrotne (dodatnie i ujemne)
Zasady funkcjonowania systemu
Ekwifinalność (wychodząc z różnych źródeł, można uzyskać te same rezultaty);
Ekwipotencjalność (podobne przyczyny mogą powodować różne skutki); NIE ISTNIEJĄ PROSTE ZALEŻNOŚCI MIĘDZY PRZYCZYNĄ A SKUTKIEM
Rodzina jako system
Rodzina to system: psychospołeczny, żywy, otwarty, złożony z jednostek o uwarunkowaniach biologicznych, które zostają ze sobą w ciągłej interakcji
Rodzina funkcjonalna
Zachowuje tendencje do zmiany i zachowania stałości, które pozostają w równowadze
Rodzina niefunkcjonalna
Zachodzi chaos, nie mają na nich wpływu rady i zalecenia
Zmiany w systemie rodzinnym
Przesunięcie jednego elementu systemu powoduje zmianę całości (metafora kalejdoskopu);
zmiany wynikają z rozwoju, a każda rodzina ma inną tolerancję na zmiany
Metafora termostatu
Zmiany zewnętrzne wpływają na rodzinę, zmiany w rodzinie wpływają na środowisko
Granice (Minuchin) - definicja i typy
Określają stopień przepływu informacji i komunikacji;
Sztywne: nieprzepuszczalne;
Elastyczne: przepuszczalne;
Zatarte: rozmyte
Założenia systemowej terapii rodzin (Satir)
Rodzina ma do spełnienia kilka podstawowych funkcji:
1. Rodzenie i wychowanie dzieci;
2. Zaspokojenie potrzeb w zakresie życia seksualnego;
3. Utrzymanie granic między generacjami i strategia relacji;
4. Przekaz kulturowy (role społeczne, nieznane środowisko, komunikacja werbalna i niewerbalna, ekspresja emocji);
5. Rozpoznanie, kiedy członek rodziny nie jest dzieckiem i przygotowanie go do roli dorosłego;
8. Opieka nad starzejącymi się rodzicami
Koncecpa Evelyn Duvall - 8 faz cyklu życia rodziny
Faza I: małżeństwo bez dzieci
/uporanie się z dziedzictwem rodzin generacyjnych/;
Faza II: rodzina wychowująca małe dzieci;
Faza III: Rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym;
Faza IV: rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym
/przystosowanie systemu rodzinnego do przyjęcia nowych członków, podział obowiązków wychowawczych i domowych, kontakt z innymi systemami/;
Faza V: rodzina z dorastającymi dziećmi
/proces separacyjny dorastającego dziecka/;
Faza VI: rodzina z dziećmi opuszczającymi dom
/rekonstrukcja diady małżeńskiej w obszarze emocjonalnym/;
Faza VII: stadium pustego gniazda
/podjęcie roli dziadków/;
Faza VIII: starzejący się rodzice
/przystosowanie się do końca kariery zawodowej, starzenia, samotnego życia po śmierci współmałżonka/
Cyrkularność
Myślenie w systemie nie dostarcza gotowych recept, stwarza warunki do poruszania się w sferze praktyki, do jej interpretowania i lepszego rozumienia
Czym zajmuje się psychologia kulturowa?
Zajmuje się zachowaniami, sposobami rozwiązywania problemów i sposobami poznania, które stają się normatywne i przyjęte przez określoną populację
Czym jest kultura? (Trompenaars)
Kultura to wspólne przekonania, sposoby odczytywania informacji, definiowania sytuacji, 7 wymiarów
Przeciwstawne mechanizmy w obrębie populacji
- Mechanizm podtrzymujący różnorodność kulturową poprzez ochranianie mniejszości przed wpływem większości;
- Mechanizm zmniejszający różnorodność poprzez presję społeczną podporządkowującą mniejszość większości
Uniwersalne problemy kultur (Geert Hofstede)
- Stosunek wobec władzy;
- Relacje między jednostką a społecznością;
- Męskość-kobiecość;
- Ekspresja emocji
Stosunek do władzy (Hofstede)
Dystans do władzy (mały/duży): szybkie usamodzielnienie się/niechęć do usamodzielnienia;
zachęcenie do uczenia się na błędach/bezwarunkowe posłuszeństwo i silna zależność;
zgoda na wyrażenie sprzeciwu/posłuszeństwo wobec starszych;
podstawowa cnota: autonomia/szacunek
Relacje między jednostką a społecznością (Hofstede)
Kolektywizm/indywidualizm: Silna przynależność do grupy/trenowanie do konfrontacji;
rodziny wielopokoleniowe/rodziny nuklearne;
brak używania słowa ‘nie’/brak własnego zdania to słabość;
wstyd i utrata twarz/jednostkowa odpowiedzialność — wina;
opinia jednostki mało ważna/brak własnego zdania jako słabość
Męskość-kobiecość (Hofstede)
Submisja/dominacja: pokora i uległość i hamowanie ambicji/pobudzanie ambicji;
zaspakajanie potrzeb innych/walka o swoje potrzeby;
wsparcie i zrozumienie/walka o swoje;
bajki ze śmiesznymi nieudacznikami/Batman, Rambo
Ekspresja emocji (Hofstede)
Niepewność (tolerancja/unikanie): dopuszczenie wątpliwości/jasno sprecyzowane zasady;
Margines na interpretację/dużo przepisów i regulaminów;
swoboda w ubiorze, uczesaniu, mówieniu/kierowanie się uprzedzeniami;
inne= ciekawe/ inne = niebezpieczne
Źródło zaprogramowania umysłowego (Hefstede)
Rodzina jako źródło, z którego czerpiemy wiedzę i na jakiej opieramy nasze zachowania
Perspektywa wielokulturowa w psychoterapii (Yalom)
Wystrzeganie się sztywnych i stereotypowych uogólnień i wrażliwe na kontekst kulturowy podejście do klientów i grup
Pedersen: Psychoterapeuta kompetentny kulturowo
Uwzględnia obecność filtrów kulturowych, nie zakłada istnieją jednej właściwej teorii, jest wyczulony na poszukiwanie swoich ukrytych teorii osobowości, inteligencji i ukrytych systemów wartości, wierzeń i przekonań
Kroki do uzyskania kompetencji
Zrozumienie własnego modelu mentalności i predyspozycji kulturowych;
poznanie modelu rodziny i zrozumienie różnic, poszukiwanie rozwiązań godzenia granic
Postmodernizm
Znaczący, współczesny prąd filozoficzny, kulturalny, etyczny, estetyczny (opozycja do modernizmu);
wieloznaczność, wielorodność, epizodyczność, przygodność
Konstruktywizm
Ograniczenie percepcji wobec tego co na zewnątrz, każde spostrzeżenie polega na filtracji przez indywidualny system nerwowy
Konstrukcjonizm społeczny
Nikt z nas nie widzi obiektywnej rzeczywistości, tworzymy konstrukty poprzez stosowany język
Epistemologia konstruktywistyczna (Gergen)
Każda jednostka tworzy konstrukty swoich osobistych poglądów i interpretacji tego, co doświadcza wspólnie z innymi.
Wieki przypływu — odchodzenie od koncentracji na problemie i od poszukiwania obiektywności i neutralności
Współpraca z klientami — w czym ma im pomóc?
Zbudowanie i ponowna diagnoza zaburzeń, które budują na temat swojego życia;
Tworzenie lepszych historii o sobie i rodzinie
Podstawy psychologa praktyka
Brak założeń;
Podążanie za wskazówkami rozwijającymi;
Zaciekawienie
Metafora zamka i kluczy (Steve de Shazer)
Klienci mają klucze do rozwiązywania problemów, w toku terapii sprawdzają, który klucz pasuje do zamka; pomocne mogą być pytania:
1. Jak rodzina radziła sobie z problemem?
2. Co pomagało, ale było nieskuteczne?
3. Co powinienem wiedzieć o rodzinie w kontekście tego problemu?
4. + zapewnienie o posiadaniu zasobów i sukcesów (jesteś kimś więcej niż osobą z problemami)
Dynamiczna teoria zderzenia społecznego (Impact, Lehman, Chiu, Schaller)
Samotność jest niebezpieczna;
zderzenie społeczne towarzyszy każdemu aktowi komunikacji
Harlene Anderson
Terapia jako lingwistyczny proces rozpuszczania problemów przez rozmowę współtworzącą historie, które otwierają możliwości
Lynn Hoffman
Problemy to historie, które ludzie zgodzili się opowiadać samym sobie
Zespół odzwierciedlający (Andersen)
Terapia jako proces wzajemnego słuchania
Terapia narracyjna (White)
Przywracanie autorstwa, tworzenie alternatywnych narracji, wielowersyjność;
Opisy rzadkie — tworzone przez zewnętrznych obserwatorów, etykiety;
opisy gęste — wewnętrzne, starannie opowiedziane historie
Oikos
Dom, siedziba, wioska, miejsce do życia
Haeckel
Nauka o zależnościach między organizmami a otoczeniem
Psychologia ekologiczna
Zrozumienie wzajemnych psychospołecznych zależności między ludźmi a ich środowiskiem społecznym;
naturalne całości społeczne i ich wielokierunkowe wzajemne sprzężone zależności
Relacje wspólnotowe
długotrwałe, bezinteresowne, każdemy według potrzeb lub każdemu po równo
Relacje wymiany
Łatwiej można rozwiązać, nastawione na wzajemność, zysk dzielony w zależności od wkładów, pilnuje się równowagi w świadczonych usługach
Ekologiczny model środowiskowy (Uri Bonffenbrenner)
Zachowanie jednostki powiązane jest z czynnikami wewnętrznymi organizmu oraz z zewnętrznymi, czyli kontekstem. Kontekst zachowania jest środowiskiem ekologicznym.
Dziecko i jego środowisko wpływają na siebie w sposób transakcyjny (dwukierunkowo):
Mikrosystem (najbliższe otoczenie);
Mezosystem: związki między systemami;
Egzozystem (czynniki społeczne wpływające na dziecko, mimo że nie styka się z nimi bezpośrednio — media, przepisy, standardy itp.);
Makrosytstem (kultura, subkultura, wartości, postawy)
Psychologia miejsca
Jak miejsce, w którym mieszkamy, wpływa na nas i na nasze myślenie o nas samych? Wpływ więzi sąsiedzkich;
Leiwcka, Moroń: Skala przywiązania do miejsca;
Mostwin: Mapa przestrzeni życiowej
Kryzys
Ostry, przejściowy stan zaburzenia równowagipsychicznej, zagrożenie sensu życia, systemu wartości, koncepcji własnej osoby, zaufania, bezpieczeństwa
Skutki braku pomocy w kryzysie
Negatywne i nieprzystosowawcze rozwiązania, dezintegracja/patologizacja zachowania
Interwencja kryzysowa
Natychmiastowość działania, interwencja w środowisku, ochrona i wzmocnienie, rekonstrukcja więzi
Terapia Sieci
Efekt sieciowy — powiększenie liczby użytkowników na pozytywny wpływ na nowych i dotychczasowych
