Wykład 3

Question 1

mapy planet

Answer 1

1. Mapy topograficzne – zwykle mapy małoskalowe, na ogół brak map poziomicowych:
   > kolorowe mapy hipsometryczne – najczęściej dla całych globów,
   > mapy cieniowanego reliefu – dla mniejszych obszarów (zwykle czarno-białe).

Question 2

Treść map geologicznych – wydzielenia:

Answer 2

1. „geomorfologiczno – geologiczne”, tu m.in. → tektonika,
2. „litologiczne” = petrograficzne, zawartości jakiegoś określonego minerału itp.,
3. „stratygraficzne” = wieku względnego.

Question 3

Procesy kształtujące powierzchnie planet

Answer 3

1 - bombardowanie meteorytowe (Impact Cratering),
2 - wulkanizm,
3 - procesy tektoniczne (Tectonism),
4 – wietrzenie.

Question 4

Bombardowanie meteorytowe od czego zależą różnice w występowaniu na różnych planetach

Answer 4

1.kwestia atmosfer,
2. erozji i akumulacji,
3. “resurfacingu”

Question 5

Geometria krateru impaktowego

Answer 5

1. okrągły (prawie bez względu na kąt padania impaktora),
2. lekko wyniesiony (podgięty) brzeg,
3. naokoło pokrywy wyrzutowe (ejecta, e. blanket).
4. Pierwotnie dno = wklęsła misa (głównie w małych kraterach).

Question 6

podział Kraterów

Answer 6

1. Proste = małe, stosunek głębokości do średnicy 1:5 – 1:7, pojedyncza, gładka misa.
2. Złożone = stosunkowo płytsze, stosunek głębokości do średnicy 1:10 – 1:20
   a) z centralnym stożkiem,
   b) ze strukturą pierścieniową lub wyniesieniem centralnym.
   Pierwotnie każdy krater był pojedynczą, prostą misą – struktury centralne są wtórne.

Question 7

od czego zależy ŚREDNICA przy której kratery proste przechodzą w złożone

Answer 7

zależy od grawitacji danej planety: na Ziemi to przejście przy średnicy 2 - 4 km (zależnie od skał podłoża), na Księżycu – przy 15 - 20 km (im mniejsza grawitacja, tym większe kratery pojedyncze = nieprzetworzone).

Question 8

1. metamorfizm dna krateru
2. co wskazuje na taki metamorfizm
3. co dzieje się z kraterem po jego powstaniu
   a) poza ziemia
   b) na ziemi

Answer 8

1.uderzeniowy
2. charakterystyczne minerały
> brekcje impaktowe (pokruszone skały podłoża)
> pokrywa stopionych skał .
> pokrywy wyrzutowe (materiał wyrzucony na zewnątrz)
3.A) > przetwarzanie zboczy - osuwiska,
> erozja → powiększanie średnicy,
> wypiętrzanie dna → spłycanie
B) >szybkie usunięcie zboczy i pokryw wyrzutowych
> Zostają tylko płaskie „ring structures” (odzwierciedlające zróżnicowaną odporność skał zmetamorfizowanych uderzeniowo)

Question 9

1. jak określa się przybliżoną miarę wieku powierzchni
2. założenie tej metody

Answer 9

1. Gęstość kraterów impaktowych na jednostkę powierzchni
2. rozmiar przeciętnych meteorytów zmniejsza się z czasem

Question 10

Mechanizm impaktu (podstawowe etapy):

Answer 10

1. KOLIZJA = przekazanie energii kinetycznej → powstanie fali uderzeniowej, wyrzucenie okruchów → stopienie (odparowanie) skał (lodu),
2. rozchodzenie się kompresyjnej FALI UDERZENIOWEJ dekompresja skał za nią → wczesne pokrywy wyrzutowe
3. WYRZUT materiału na skutek dekompresji → powstanie krateru, = główny etap powstawania pokryw wyrzutowych,
4. późniejsze PRZEMODELOWANIE ścian krateru (grawitacyjne i erozyjne), wypiętrzanie dna (odprężeniowe, izostatyczne).

Question 11

od czego zależy czas trwania aktywnosci wulkanicznej

Answer 11

1. źródeł ciepła,
2. szybkości (mechanizmu) stygnięcia
3. od wielkości planety

Question 12

źródła ciepła dla wulkanzmu

Answer 12

1- akrecja
2 - kollaps grawitacyjny
3 - rozpad radioaktywny (długotrwałe,malejące)
4 - siły pływowe (~ciągłe)
5 - impakty (epizodyczne).

Question 13

Mechanizmy stygnięcia

Answer 13

1 RADIACJA = promieniowanie cieplne (IR) - wypromieniowywanie ciepła( stygnie tylko bardzo cienka warstwa powierzchniowa = mało skuteczne
2 PRZEWODNICTWO CIEPLNE = przepływ ciepła przez materię (efektywnie stygnięcie głębszych części planet wymaga przenoszenia ciepła razem z materią)
3. ERUPCJE (wylewy) = wulkanizm =odprowadzanie ciepła z górnej części płaszcza//skorupy (konieczne jest przynajmniej lokalne upłynnienie materii)
4. KONWEKCJA – przenoszenie ciepła razem z materią niezbędna płynna, lub przynajmniej plastyczna materia)
–> najefektywniejszy mechanizm chłodzenia.

Question 14

co ma wpływ na stygnięcie

Answer 14

1. Zróżnicowanie własności law (chemicznych, fizycznych) = różne typy wulkanów,
2. rola temperatury: chłodniej = większa lepkość (gdy stały skład),
3. rola grawitacji: wpływ na rozmiary wulkanów (mniejsza = wyższe)

Question 15

Wietrzenie – czynniki:

Answer 15

1. METEORYTY - oprócz kraterów tworzą regolit,
2. GRAWITACJA → osuwiska,
3. WIATR (gdy jest atmosfera) → wydmy
4. WODA – lub inne podobne substancje → erozja (Mars, Tytan?