wykład 2

Question 1

Geotektonika

Answer 1

“dział tektoniki zajmujący
się prawidłowościami ewolucji tektonicznej w skali największej (globalnej)”.

Question 2

działy w geotektonice

Answer 2

1 – geologia globalna
2 – geologia wielkich struktur.

Question 3

Zróżnicowanie budowy wewnętrznej planet:

Answer 3

1 - Zróżnicowanie na podstawowe 3 grupy planet (wykresu średnica/gęstość)
- (Terrestial Planets, Icy Satellites, Jovian Planets)
2 - Zróżnicowanie wnętrza planet = podział na geosfery. Geosfery = „koncentryczne warstwy (powłoki) o różnym składzie i/lub cechach fizycznych,
na które dzieli się kula ziemska” = w geologii: skorupa, płaszcz (górny i dolny), jądro
(zewnętrzne i wewnętrzne), lub fizycznie: litosfera, astenosfera, mezosfera, barysfera.

Question 4

co to geosfery

Answer 4

Geosfery = „koncentryczne warstwy o różnym składzie i/lub cechach fizycznych, na które dzieli się kula ziemska”

Question 5

geosfery geofizyczne a fizyczne

Answer 5

w geologii: skorupa, płaszcz (górny i dolny), jądro (zewnętrzne i wewnętrzne),
fizycznie: litosfera, astenosfera, mezosfera, barysfera

Question 6

Zróżnicowanie „regionalne” na 3 grupy

Answer 6

1. planety typu ziemskiego bliżej Słońca
2. dalej – gazowe olbrzymy
   3.lodowe księżyce.

Question 7

przyczyny regionalnego zróźnicowania planet

Answer 7

1 - powstanie Układu Słonecznego: mgławica → dysk protoplanetarny, już w nim zróżnicowanie rozkładu pierwiastków (różne pierwiastki są stałe w różnej temperaturze) → grupy planet różniące się składem,
2 – wpływ wiatru słonecznego = usunięcie lżejszych składników z pobliża Słońca.

Question 8

co jest potrzebne do dyferencjacja gęstościowej wewnątrz planet?

Answer 8

1. upłynnienie
2. grawitacja

Question 9

Źródła ciepła powodującego upłynnienie planety:

Answer 9

1.
a) źródła wewnętrzne: akrecja, kollaps grawitacyjny, rozpad promieniotwórczy,
b) źródła zewnętrzne: siły pływowe, impakty
2.
a) krótkotrwałe (akrecja, kollaps),
b) długotrwałe (promieniotwórcze, pływowe),
c) epizodyczne (impakty).

Question 10

od czego zależy czas stygnięcia planety

Answer 10

1. stosunek objętości (~r3 ) i powierzchni (~r2),
2. wielkość strumienia cieplnego

Question 11

Mechanizmy stygnięcia

Answer 11

1 - promieniowanie cieplne
2 - przewodnictwo cieplne
3 - erupcje
4 - konwekcja

Question 12

Czynniki zaburzające pierwotny skład planet

Answer 12

1. kolizje, impakty itp. (“kradzieże płaszczy”),
2. wzbogacanie o obce składniki (meteoryty, lodowe komety).

Question 13

podstawoww parametry planety/księżyca

Answer 13

1.promienia
2. masy
3. gęstości.

Question 14

Określanie promienia

Answer 14

1. wyznaczano geometrycznie: odległość + średnica kątowa (teleskopowo)
2. obecnie – na podstawie pomiaru czasu zaniku sygnału radiowego sondy przelatującej za planetą

Question 15

określanie masy

Answer 15

wyznaczana z efektów grawitacyjnych = zwykle z okresu orbitalnego satelity lub jej księżyca,
w przypadku braku efektów grawitacyjnych - z zakrzywienia toru lotu ciała w polu grawitacyjnym planety

Question 16

określanie średniej gęstości

Answer 16

masa : objętość

Question 17

jak robi się model gęstościowy planety

Answer 17

1. przyjmuje się założenia ogólne składu jądra i płaszcza (→ średnie gęstości geosfer),
2. znajduje takie wzajemne proporcje promieni geosfer, aby wymodelowany glob miał średnią gęstość wyznaczoną dla całej planety.
3. Gęstości płaszczy i jąder przyjmuje się na podstawie danych z badań meteorytów (i z „ziemskiej”
   geofizyki).

Question 18

jak się testuje model gęstościowy planety

Answer 18

1. bada się odkształcenia planety na podstawie: przyjętego składu, grubości płaszcza i jądra (czasem też skorupy)
2. określa się warunki fizyczne (temperaturę, ciśnienie) panujące wewnątrz planety –> na ich podstawie określa się właściwości mechaniczne geosfer (sprężystość, podatność, lepkość itd.), a stąd zachowania globu jako całości.

Question 19

badania przyjętego modelu gęstościowego planetu

Answer 19

1 - odkształcenia wywołane ruchem wirowym (spłaszczenie),
2 - moment bezwładności przy wahaniach położenia osi (precesji), zależny od rozkładu mas.

Question 20

budowa wewnętrzna planet typu Ziemskiego, jakie to są planety

Answer 20

1. jądro metaliczne + płaszcz skalny (glinokrzemianowy)
2. Merkury, Wenus, Ziemia + Księżyc, Mars, 2 księżyce Jowisza (Io i Europa)

Question 21

budowa wewnętrzna planet typu Lodowe księżyce, jakie to są planety

Answer 21

1. jądro skalne+ płaszcz lodowy.
2. Cały zewnętrzny Układ Słoneczny (oprócz 4 gazowych olbrzymów i 2 księżyców Jowisza)

Question 22

budowa wewnętrzna planet typu gazowe olbrzymy,jakie to są planety, wspólne cechy

Answer 22

1. kule gazowe (z jądrami skalnymi?), brak zwartej powierzchni i wyraźnych granic „geosfer”.
2. Jowisz, Saturn, Uran, Neptun
3. małe gęstości (0,69 – 1,64), szybki ruch wirowy, bardzo silne pola grawitacyjne i magnetyczne, liczne księżyce i pierścienie