wykład 10 Flashcards
Woda. 2 rodzaje działalności wody na Marsie
1 – normalna, powolna działalność wód płynących (erozja)
> jej ślady widoczne są na starych wyżynach S półkuli.
> Dendritic Valleys - dedrytyczne doliny
> nie stwierdzono dotąd osadów rzecznych w tych korytach.
2. –ślady katastrofalnych wypływów wody.
> Na młodszych północnych nizinach
>Niejasne pochodzenie: uwalnianie wody z jezior? „ekstremalne ciśnienia artezyjskie”? gwałtowne topnienie wiecznej zmarzliny?
> Outflow Channels - kanały wypływowe
> ogromne
Gdzie teraz może być woda z Marsa
1 – nie ma – uciekła w Kosmos,
2- jest w wiecznej zmarzlinie,
3- jest na biegunach (powyżej 80°) w postaci lodu
Baseny Impaktowe na Marsie
Hellas
Argyre - mniejszy
> – często jakby z błota – wynik topienia wiecznej zmarzliny?.
Wiatr na Marsie
> Mała gęstość atmosfery
wielkie prędkości wiatrów.
Burze pyłowe lokalne i globalne (długotrwałe!)
Wydmy różnych rodzajów, smugi „wind streaks”, czarne smugi „odwiane” po przejściu trąb powietrznych.
Praktycznie prawie cały Mars jest pokryty jednorodnym materiałem eolicznym, znacznie utrudniającym spektroskopowe badania skał podłoża.
Ruchy masowe na Marsie
osuwiska na zboczach Valles Marineris i niektórych kraterów.
Tektonika na Marsie
> Dość słaba, przeważają struktury EKSTENSYJNE
koncepcja „All Tharsis”, zakłada, że cała tektonika Marsa związana jest jedynie z wypiętrzaniem prowincji wulkanicznej Tharsis nad wielkim, pojedynczym pióropuszem płaszcza
wokół THARSIS BULGE rozwinął się szeroki system PROMIENISTYCH USKOSKÓW iROWÓW TEKTONICZNYCH („radial grabens” = struktury ekstensyjne) obejmujący 1/3 planety.
KONCENTRYCZNIE wokół wypiętrzenia rozwinęły się
kompresyjne grzbiety zmarszczkowe „WRINKLE RIDGES”
SPĘKANIA I USKOKI NORMALNE występują też tam, gdzie są duże różnice obciążeń skorupy - np. przez wielkie wulkany (brzegi kalder), oraz w okolicach brzegów basenów impaktowych.
Valles Marineris
NA MARSIE
> wielkie doliny rozwinięte na założeniach uskokowych (ryft?) –
> następnie przemodelowane przez osuwiska i erozję rzeczną.
Teorie genezy Valles Marineris
- pasywny ryfting w skorupie osłabionej przez plamę gorąca,
- ekstensja spowodowana obciążeniem Tharsis lawami.
Etapy rozwoju Valles Marineris:
1 – powstanie kilku zapadlisk (depresji) – widoczne w ścianach osady warstwowane
(jeziorne?),
2 – powstanie rowu (założenia tektoniczne?), potem wypływ wody (katastrofalny?),
3 – przemodelowywanie dolin przez osuwiska i procesy eoliczne.
Struktury kompresyjne na Marsie, teorie powstania
Grzbiety zmarszczkowe („wrinkle ridges” = kompresyjne)
1. nad głębokimi uskokami odwróconymi (deep thrusting),
2. fałdowe, wyginanie ze ściskania (buckling of lava plains),
3. nad płytkimi odkłuciami (thrust rooted on shallow decollement levels).
South Tharsis Ridge Belt co to
NA MARSIE
> kompresyjne pasmo górskie.
> Kompresja na granicy wypiętrzonego obszaru Tharsis, w dolnej części litosfery, nałożona na aktywność plamy gorąca?
>Najstarsze fragmenty silnie sfałdowane – może jednak na
początku historii Marsa działał jakiś rodzaj tektoniki płyt?
Geologiczna historia Marsa
Wczesna historia = powstanie struktur globalnych:
1 – akrecja, dyferencjacja, potem - Heavy Bombardment,
2 – utworzenie południowych płaskowyży,
3 – wylewy pokryw bazaltowych na północnych równinach,
4 – wypiętrzenie Tharsis
5 - wulkanizm,
6 - rozwój Valles Marineris,
7 – powstanie „Ridged plains” i dolin rzecznych.
Późna:
8 -wulkanizm Tharsis i Elysium,
9 - katastrofalne powodzie (kanały, osady),
10 - wygasanie aktywności Tharsis,
11 - wulkanizm,
12 - wietrzenie.
Stratygrafia Marsa na podstawie czego
bardzo generalna, na podstawie zliczania kraterów impaktowych.
Stratygrafia Marsa
- NOACHIAN = „okres noachijski” – koniec zestalania się skorupy i okres intensywnego bombardowania – tereny silnie zryte kraterami i stare baseny impaktowe (Hellas).
Tworzenie się północnych nizin, erozja wodna i wietrzna. Erupcje wulkaniczne (powierzchniowe) o dużym zasięgu (globalnym?).
2.HESPERAIN = „okres hesperyjski” – równiny pochodzenia wulkanicznego. Wylewy szczelinowe = tworzenie równin (m.in. Hesperia Planum). Początek wulkanizmu „kominowego” – np. wulkany Elysium (Albor Tholus), starsze wulkany Tharsis. Deformacje skorupy wzdłuż równika = powstanie Valles Marineris. Ogromne powodzie – „zmywanie” powierzchni Marsa. - AMAZONIAN = „okres amazoński” – najmłodszy. Późniejsze wylewy law Tharsis i Elysium (ciąg dalszy tworzenia wulkanów – m.in. Olympus). Osady (wodne, eoliczne) wypełniają część basenów uderzeniowych (Hellas, Argyre, Isidis) i pokrywają fragmenty północnych nizin.
