week10 Flashcards
wat is de preventieve actie die je kan ondernemen bij een BRCA 1 en 2 gen mutaties
BRCA 1 – preventief borst verwijderen heeft wel voordeel
BRCA2 – preventief borst verwijderen heeft geen voordeel ten opzichte van screenen
wat zijn CTC’s en hoe toon je ze aan?
circulerende tumorcellen in het bloed
- Aantonen via een liquid biopsies
waarnaartoe zaait het mamma carcinoom meestal uit?
bot, lever, longen
wat is het verschil tussen een maligne en benigne laesie
benigne kan niet uitzaaien
wanneer moet je denken aan erfelijkheid bij een mamma carcinoom
- Familiair voorkomen
- Jonge leeftijd bij diagnose
- Meerdere keren borstkanker bij een persoon
- Man met borstkanker
- Bepaalde combinaties van soorten kanker
deze mensen gaan naar de klinisch geneticus
wat zijn de symptomen van een primair mamma carcinoom
- Palpabele afwijking in de mamma
- Ingetrokken tepel (afwijking)
- Inflammatie van de mamma
- Ulceratieve afwijking
wat voor lichamelijk onderzoek is belangrijk bij diagnose van een mamma carcinoom
- Inspectie: huidafwijking? Matitis/peau d’orange, intrekking huid/tepel
- Palpabele tumor: grootte?, glad/irregulair, mobiel/fixatie
- Palpatie oksels en omliggende lymfeklieren
stagering prognose op basis van TNM classificatie
I - T1N0M0
IIA - T1N1M0 / T2N0M0
IIB - T2N1M0 / T3N0M0
IIIA - T1,2,3N2M0
IIIB - T4 any N M0 / anyT N3 M0
IV - any T any N M1
wat zijn de N classificaties voor mamma carcinoom?
N0 - geen aangedane lymfeklieren
N1 - pathologisch bewegelijke klieren
N2 - gefixeerde regionale klieren
N3 -ipsilaterale mammaria interna klieren
wat is de T stagering van een mammacarcinoom?
t1 - tumor <2cm
t2 - tumor 2-5cm
t3 - tumor >5cm
t4 - tumor ingroei in huid of thoraxwand
waarvoor wordt bij een mamma carcinoom een MRI gemaakt?
– voor als mammografie niks kan vinden, pre operatief (bepaling of hele borst weg moet), lobulair carcinoom, screening BRCA draagsters
wat voor 2 vormen carcinoma in situ heb je in de mamma
Lobulair - LCIS
duotaal - DCIS
wat voor 2 kwaadaardige tumoren zijn er in de mamma
- Adenocarcinoom
- Sarcoom/ maligne phyllodes tumor
o Fibro-epitheliale tumor, zeer zeldzaam, groeit snel, metastase zeldzaam
indicaties voor radiotherapie ?
- Postoperatief na lumpectomie en. schildwachterklierprocedure
- Bij lymfogene axilliare metastasering
- Postoperatief na ablatio en. SWP
- Palliatief
waarom doe je bestraling na een MTS?
- Multicentrisch, bij T1/2 patiënten wordt vaak (60%) ergens anders in de mamma ook in situ carcinoom / infiltrerend carcinoom gevonden
wat zijn de indicaties voor een partiële borst bestraling?
> 50 jaar, pN0, <30mm diameter
in welke delen vind postoperatieve bestraling van kleirstations plaats, bij mamma carcinoom?
axillair
supraclaviculair
infra claviculair
wanneer vind post operatieve bestraling van kleirstations plaats bij mamma carcinoom?
- Na okselklierdissectie: bij 4+ lymfekliermetastase of positieve okseltopklier
- Na irradicaal okselkliertoilet
- Okselsparende behandeling: bij 1-2 micrometastase of 1 macrometastase
wat zijn de acute bijwerkingen van bestraling van de mamma
- Huid
o Erytheem, hyperpigmentatie, droge/ natte desquamatie, pijn - Subcutane weefsel
o Oedeem
(herstelt binnen 2-3 dagen)
wat zijn langdurige bijwerkingen van bestraling van de mamma
- Huid–> Atrofie, hyperpigmentatie, teleangiectasieen
- Subcutane weefsel –> fibrosering
- Functieverlies melkproductie
- Hypothyreoïdie
- long –> Longfibrose, radiatiepneumonitis
- Cardiotoxiteit
wat is een manier op cardiotoxiteit te voorkomen bij mamma bestraling
deep-breath hold bij linkzijdige bestraling
–> reductie van hartdosis
waarvoor dient palliatieve bestraling?
- Pijn vermindering (tgv metastase)
- Bij dwarslaesie bij wervelmetasase
- Hersenmetastase
- Lokaal recidief thoraxwand
wat zijn de tumormarkers waarom mamma carcinoom bepaald wordt?
ER, PR en HER2
wat is een gunstige marker voor immuun therapie
tumor infiltrerende lymfocyten
wat zijn dingen die de kanker prognose kunnen verbeter?
vroege detectie
verbetering van behandelingsmogelijkheden: elimineren van micrometastase
hoe voorkom je een lokaal recidief
radicaal verwijderen tumor, radiotherapie en systemische therapie
op basis van wat bepaal je of je iemand (neo)adjudant behandeling geeft
prognostische en predicatieve factoren
wat zijn de borstkanker specifieke prognostische factoren
Histologische graad, grootte, aantal aangedane lymfeklieren, ER status, leeftijd
wat zijn de borstkanker specifieke predicatieve factoren
ER status, HER2-r status
hoe veel overbehandeling wordt geaccepteerd?
97%
wat is belangrijk bij overweging of behandeling moet gegeven met veel overbehandeling?
naar het evenwicht tussen de gunstige en de ongunstige effecten die be behandeling met zich mee brengt, en naar het percentage dat werkelijk baat heeft bij de behandeling
hoe kan je overbehandeling verminderen
- Zoeken naar nieuwe predictieve factoren
- Optimaliseren prognostische factoren
hoe zou je kunnen uitzoeken waarom bepaalde mensen wel voordeel aan behandeling hebben en andere niet
door het kijken naar de genxpressie profielen
waar wordt naar gekeken bij een genexpressie profiel
naar de mRNA expressie, om naar cel specifieke activiteit te kijken
hoe maak je een genexpressieprofiel klinisch toepasbaar
- Profiel maken obv trainingsset (ontdekken van het profiel)
- Valideren in test set
- Testen in retrospectieve studies
- Testen in prospectieve studies
hoe gaat de mamma print klinisch te werk?
bij patient met klinisch laag risico + laag risico MP = geen chemo
bij patient met klinisch hoog risico + hoog risico MP = chemo
[op moment wordt MP alleen bij klinisch hoog risico patiënten gedaan]
wat voor klachten geven bot metastase?
pijn
wat voor klachten geven longmetastase?
dyspneu
wat voor klachten geven huidmetastase?
bloeding en ontsteking?
wat voor klachten geven levermetastase?
slechte eetlust, vol gevoel
wat voor klachten geven hersenmetastase?
hoofdpijn, insult
wat is kenmerken aan de matastase van eel lobulair carcinoom?
gaat graag in de buik en buikholte zitten
waarom wordt er als er geen klachten zijn, geen onderzoek gedaan naar afstandsmetastase?
omdat vroege detectie van metastase niet op een beter overleving duid, en bij vroege detectie gaat de kwaliteit van leven bij patient achteruit
wat is de gemiddelde overleving hij mamma carcinoom patiënten met metastase
2,5-3 jaar
hoeveel procent van mamma carcinoom patiënten krijgt binnen 10 jaar een recidief
20-25%
welke factoren geven een gunstige prognose
<70 jaar, mucineuze histologie, ziekte vrij interval >5 jaar, oestrogeen receptor positief
welke factoren geven een ongunstige prognose?
<35jaar, metaplastsiche histologie, <2 jaar ziekte vrij interval, trippel negatieve tumor
wat voor therapie is mogelijk bij een HR+ mamma tumor?
chemotherapie en hormoon therapie
wat voor therapie is mogelijk bij een HER2+ tumor?
chemotherapie en anti HER2T therapie
wat voor therapie is mogelijk bij een trippel negatieve tumor?
chemotherapie
wat is de nodige medicatie bij bot metastase?
botversterkende medicatie
waarom geeft je liefst EERST hormonale therapie, voor chemo?
- Vaak langer effectief
- Meestal minder bijwerkingen
- Steeds delende tumoren kunnen ER verliezen
wanneer wordt wel eerst chemo getart en niet HT
bij een viscerale crisis - als er spraak is van orgaandisfunctie en snel progresserende ziekte, dan wordt meteen chemo gestart
wanneer kan je HT geven bij een mammacarcinoom?
als er spraken is van. >10% van een tumor die PR of ER positief is
hoe werkt antihormonale therapie?
normaal: doet oestrogenen voor groeicascade aanzetten
HT: deze worden geblokkeerd op verschillende plekken in de oestrogeen vorming in het lichaam
hoe werkt de dosering van tamoxifen
de werkzame stof uit tamoxifen is endoxifen, die door enzymatische reacties van het lichaam wordt gecreëerd, dit is per patiënt verschillen en daarom moet er therapeutic drug mointoring plaats vinden
wat zijn vormen van farmacologisch ontwikkelde resistentie
- Verminderde therapietrouw
- Comedicatie
- Slecht metabolisme
wat zijn de veranderingen die in een tumorcel kunnen plaatsvinden die tot resistentie kunnen lijden?
- Opregulatie van alternatieve pathways
- Verlies van hormoonreceptor expressie
welke bijwerkingen kunne ontstaan bij behandeling met aromatase remmers?
gewrichtsklachten, haaruitval, botontkalking
welke bijwerkingen kunnen ontstaan bij behandeling met selectieve oestrogeen receptor modulators
veneuze trombose, uterus proliferatie
wat voor bijwerkingen kunnen ontstaan bij behandeling met progestativa?
gewichtstoename, oedeem, trombose, acne, hoofdpijn
hoe werkt chemotherapie
chemotherapie induceert DNA schade, die de kankercel (hopelijk) niet kan repareren waardoor die doodgaat
wat zijn mogelijkbijwerkingen van chemotherapie en hoe kunnen ze worden behandeld?
- Misselijkheid braken –> anti-emetica
- Haaruitval –> coldcap (alleen bij M+)
- Beenmergremming –> groeifactoren (pegfilgastrim)
- Vermoeidheid –> lichamelijke activiteit
- Zenuwbaantoxiciteit
- Pompfunctiostoornis van het hart
wat is de ondersteunende therapie bij bot metastase?
bifosfonaten,
tumorcellen zorgen voor de activatie van osteoclasten, waarbij stoffen vrijkomen die de tumor weer voeden
wat is de in opzet curatieve behandeling van een trippel negatief mamma carcinoom
neo adjuvant –> chemotherapie
operatie
adjuvant –> radiotherapie en endocriene therapie
wat zijn de voordelen van neodadjuvant chemo geven/
- Tumor wordt waarschijnlijk kleiner dus fijn voor chirurg
- Als tumor nog aanwezig is, kan er gekeken worden hoe de chemo aanslaat, want dat kan niet aan micrometastase (als die er al zijn) gezien worden
wat is het effect van therapie respons (neoadjudant) op de prognose?
hoe beter de reactie, hoe beter de prognose
(wordt geranked: RCB lll zijn pantienten die helemaal niet reageren op chemo en dus sterk verschlechterde prognose hebben )
wat zijn mogelijke behandelingen na locoregionaal recidief, bij BRCA1/2 mutatie dragers of BRCA-ness tumoren?
platina + PARP remmer –> inductie van dubbelstrengse breuken
op welke 4 manieren kan je kijken hoe een tumor zich fenotypisch gedraagd
- Microscopische pathologie
- Moleculaire pathologie
- Nieuwe technologie
- Functionele testen –> testen of een tumor homologe recombinatie kan uitvoeren of niet
functionele test: kankercellijn
Tumor uit patiënt halen, cellen isoleren en groeien in kweekmedium
- Voordelen: vernieuwbaar materiaal, betrouwbare gevoeligheidstest
- Nadelen: niet representatief voor tumor, geen heterogeniteit, 2D groei, langdurig proces (te langzaam voor klinische praktijk)
functionele test: kanker organoiden
Tumor uit patiënt, kankerstamcellen isoleren en groeien in 3D in kweekmedium
- Voordelen: vernieuwbaar materiaal, lijkt meer op oorspronkelijke tumor, gevoeligheidstesten mogelijk
- Nadelen: geen heterogeniteit, geen weefselarchitectuur (mist natuurlijke tumordelen bv. Stroma), langdurig proces (te langzaam voor klinische praktijk)
functionele test: patient derived xenografts
Tumor uit patiënt doorgroeien in immunodeficiëntie (anders zou die tumor afstoten) muis, muis behandelen en kijken wat de tumor doet
- Voordelen: vernieuwbaar materiaal, tumor in een organisme (ook kijken naar complete reactie van het lichaam van de muis), gevoeligheidstesten mogelijk
- Nadelen: geen hoge doorvoer analyse mogelijk (kan beperkt aantal behandeling uitvoeren), langdurig proces, niet elke tumor groeit in de muis, tumor verandert in de muis
functionele test: tumorplakje
Tumor uit patiënt, snijden in dunne plakjes, doorkweken in kweekmedium, tumor heeft geen bloedtoevoer meer, dus alles moet bij de cellen komen via diffusie, daarom plakjes. Doorkweken in kweekmedium, door laten groeien voor aantal dagen
- Voordelen: oorspronkelijke tumor (ook stroma cellen), kortdurende testen, gevoeligheidstesten
- Nadelen: geen hoge doorvoeranalyse mogelijk (niet veel behandeling, want beperkt tumor hoeveelheid), beperkte kweektijd, niet vernieuwbaar
waar wordt naar gekeken voor BRCA ness tumor?
BRCA promotormethylering
RAD51 foci assay –> geen ophoping in S en G2 fase cellen is afwijkend
