Week 6

Question 1

Materieel belastingrecht

Answer 1

geheel van regels die de hoogte van de belastingschuld bepalen.

> Bijv. in de Wet IB of op de Wet Vpb

Question 2

Formeel belastingrecht

Answer 2

geheel van regels die zien op de wijze van vaststelling van de belastingschuld en de invordering daarvan.

> zoals de Awb, de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) en de Invorderingswet

Question 3

Waar haalt inspecteur informatie vandaan voor belastingheffing?

Answer 3

• Via de aangifte -> art. 6/10 AWR
• Stellen van vragen/boekenonderzoek -> art. 47 e.v. AWR
• Informatie van derden -> art. 53 AWR

Question 4

Inspecteur heeft ruime bevoegdheden om informatie op te vragen

Answer 4

gegevens die voor belastingheffing van belang kunnen zijn (art. 47, lid 1 AWR).

> Als geen medewerking wordt verleend door belastingplichtige, dan kan inspecteur een schatting doen en ambtshalve aanslag opleggen (art. 11, lid 2 AWR).

> Niet voldoen aan informatieverplichting kan leiden tot ‘omkering’ en verzwaring bewijslast (art. 25, lid 3 AWR).
-> Inspecteur moet dan wel eerst een ‘informatiebeschikking’ afgeven (art. 52a AWR).

Question 5

Aanslagbelastingen (art. 9 AWR)

Answer 5

• Te vinden in de wet: bijv. art. 9.1 Wet IB en art. 24, lid 1 Wet Vpb -> bijv. inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting.
• Methode: aangifte, aanslag, betaling.
• Eventueel herstel van fouten: navorderingsaanslag.

Question 6

Aangiftebelastingen (art. 10 AWR)

Answer 6

• Te vinden in de wet: bijv. art. 27, lid 5 Wet LB, art. 14 Wet OB -> bijv. dividendbelasting, btw, loonbelasting, omzetbelasting.
• Methode: aangifte + betaling.
• Eventueel herstel van fouten: naheffingsaanslag.

Question 7

Aanslagbelasting (IB/Vpb)

Answer 7

• Belastingplichtige ontvangt een aangiftebiljet dat moet worden ingevuld.
• Aangifte moet juist en tijdig worden ingediend.
• Inspecteur legt definitieve aanslag op (aangifte is hulpmiddel).

> Aanslag binnen 3 jaren na ontstaan belastingschuld opleggen (art. 11, lid 3 AWR).

> Waarom beperkte termijn? Rechtszekerheid voor belastingplichtige!

Question 8

Welke aanslag wordt bedoeld met ‘de’ belastingaanslag?

Answer 8

De definitieve/primitieve aanslag (art. 11 AWR)

Question 9

Navorderingsaanslag

Answer 9

Bij opleggen van de ‘definitieve’ belastingaanslag is te weinig belasting geheven. Is correctie mogelijk? Ja, maar in specifieke gevallen kijken naar:

• Navordering onder voorwaarden van art. 16 AWR.
• Navordering is een compromis tussen:

· Rechtszekerheid (aanslag was al opgelegd), en

· Rechtsgelijkheid (iedereen betaalt het juiste belastingbedrag)

Uitgangspunt is dat als alle aangiftegegevens juist zijn verstrekt, de inspecteur ook de aanslag tot een juist bedrag oplegt. Daarna is het in principe klaar.

Question 10

Voorwaarden navordering

Answer 10

In welke gevallen? -> Lees goed in art. 16 AWR!

• Kwade trouw (lid 1, laatste volzin).
• Indien geen kwade trouw:
  · Nieuw feit (lid 1), of

· Voor belastingplichtige kenbare fout in definitieve aanslag (lid 2, onder c) -> codificatie schrijf- en tikfout, te weinig geheven belasting bedraagt ten minste 30% verschuldigde belasting.

Binnen welke termijn?
- Hoofdregel: 5 jaar (art. 16, lid 3 AWR).
- 12 jaar in ‘buitenland-gevallen’ (lid 4).
- 2 jaar in gevallen lid 2, letter c (lid 3, laatste volzin).

Question 11

Twaalfjaarstermijn (art. 16, lid 4)

Answer 11

Europeesrechtelijk houdbaar?

• Ongelijke behandeling tussen investeren in Nederland en in het buitenland?
• HvJ EU: kost meer moeite voor fiscus om informatie uit buitenland te krijgen, dus langere termijn is toegestaan.
• Inspecteur moet voortvarend te werk gaan, zodra hij heeft ontdekt dat er te weinig belasting is geheven.

Question 12

Aangiftebelasting (bijv. LB/OB)

Answer 12

• Heffingsmethode: aangifte + betaling.
  > OB: voldoening op aangifte.
  > LB: afdracht op aangifte -> als werkgever belastingaangifte doet en ingehouden loon werknemer afdraagt.
• Bij een aangiftebelasting fungeert de aangifte als ‘geleidebrief’ bij de betaling.
• Belasting voldoen/afdragen binnen één maand na einde van het tijdvak (art. 19, lid 1 AWR).
  > NB: inspecteur legt geen aanslag op en bemoeit zich dus niet met het proces -> ‘doe-het-zelf’-belasting.

Question 13

Naheffingsaanslag

Answer 13

-> Naheffing ziet op aangiftebelastingen, navorderen bij aanslagbelastingen!

• Correctie mogelijk?
• Aangiftebelastingen: naheffing via art. 20 AWR.
• Geen ‘nieuw-feit-eis’.
  > Logisch, want inspecteur heeft niet naar de aangifte gekeken; er is derhalve geen aanslag opgelegd die bij belastingplichtige ‘vertrouwen’ heeft gewekt dat belastingheffing was afgehandeld.
• Na 5 jaren vervalt de naheffingsbevoegdheid.

Question 14

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb)

Answer 14

• Inspecteur moet (belasting)wet toepassen.
• Daarbij moet inspecteur algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb) respecteren.

· Aantal abbb is opgenomen in Awb (art. 3:2 t/m 3:4).

· Daarnaast uitwerking in rechtspraak.

· Belangrijke abbb voor belastingrecht: vertrouwensbeginsel en gelijkheidsbeginsel.

· Verder o.a.: zorgvuldigheidsbeginsel, evenredigheidsbeginsel, motiveringsbeginsel, fair play-beginsel.

Question 15

Abbb - achtergrond

Answer 15

Toepassing en uitleg van de wet: inspecteur moet de belastingwet ook uitleggen.

• Belastingrecht is complex.
• Soms geeft staatssecretaris richtlijnen hoe de belastingwet moet worden uitgelegd (bijv. een beleidsregel).
• Deze richtlijnen zijn voor belastingplichtige niet bindend: belastingrechter legt uiteindelijk wet uit.
• Belastingplichtige kan wel vertrouwen ontlenen aan die richtlijnen, indien zij gunstig zijn voor belastingplichtige.

Question 16

Vertrouwensbeginsel

Answer 16

Honoreren van gerechtvaardigde verwachtingen.
> Afhankelijk van uitlating/gedraging en omstandigheden.

De inspecteur is gebonden aan toezegging, mits juiste en relevante gegevens verstrekt en toezegging niet kenbaar in strijd is met juiste wetstoepassing.

Kan belastingplichtige vertrouwen op algemene informatie verstrekt door de Belastingdienst?
- In beginsel is inspecteur niet gebonden aan algemene voorlichting/individuele inlichting met contra legem-karakter.
- Wel gebonden als belastingplichtige - afgaande op de informatie - een handeling heeft verricht (of nagelaten) ten gevolge waarvan een hoger bedrag van hem wordt geheven dan verwacht (HR 5 nov 2021, BNB 2022/10).

Question 17

Gelijkheidsbeginsel

Answer 17

Inspecteur moet gelijke gevallen gelijk behandelen en ongelijke gevallen ongelijk behandelen naar de mate van ongelijkheid:

• Gelijkheidsbeginsel als beginsel van behoorlijk bestuur kan worden onderverdeeld in:

· Formele beginsel: overheid moet regels consequent toepassen op alle gevallen die door de regels bestreken worden (bij schending veelal ongelijke behandeling o.b.v. ongepubliceerd beleid).

· Materiële beginsel: overheidsregels mogen geen ongelijke behandeling van gelijke gevallen inhouden, als daarvoor geen objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat (bij schending veelal ongelijke behandeling o.b.v. gepubliceerd beleid).

> Kinderopvangtoeslagaffaire: risicoselectie door Belastingdienst o.b.v. persoonskenmerken is in strijd met gelijkheidsbeginsel.

Question 18

Fiscale bestuurlijke boete (bestuursrechtelijke weg):

Answer 18

• Verzuimboete en vergrijpboete
• Opgelegd door belastinginspecteur
  Niet mee eens? -> bezwaar/beroep.

Question 19

Strafrechtelijke sanctie (strafrechtelijke weg)

Answer 19

• Boete (strafbeschikking) of gevangenisstraf.
• OvJ neemt dossier over van inspecteur en maakt zaak aanhangig bij strafrechter.
• Strafrechtelijke weg is uitzondering.
  > Una via-beginsel (art. 5:44 Awb).

Question 20

Verzuim- en vergrijpboetes

Answer 20

Verschillend karakter:
- Verzuimboete o.b.v. ‘nalaten’ of te laat zijn; omissies (art. 67a e.v.).
- Vergrijpboete o.b.v. opzet of grove schuld (art. 67d e.v.).

Bewijslast opzet of grove schuld ligt bij inspecteur:
- Overtuigend aantonen (HR 8 april 2022, BNB 2022/68).
- Belastingplichtige heeft tot op zekere hoogte een ‘zwijgrecht’ (geldt niet voor belastingheffing zelf); vloeit voort uit art. 6 EVRM.
> NB: zie ook beleidsregel van §4 BBB

· Verzuimboete = vast bedrag.

· Vergrijpboete = percentage van te weinig geheven belasting: max. 100%, box-3-inkomen: max. 300% (art. 67e, lid 6 AWR).

· Pleitbaar standpunt.

· Nadere regels in Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst.

Question 21

Fiscale boete overige plegers

Answer 21

Niet slechts aan belastingplichtige, ook aan belastingadviseur, notaris etc.:

• Algemene bepaling: art. 5:1, lid 2 Awb: “Onder overtreder wordt verstaan: degene die de overtreding pleegt of medepleegt”.
• Bijzondere bepaling: art. 67o AWR: ook boetes mogelijk aan doen plegers, uitlokkers en medeplichtigen.

> Wordt terughoudend toegepast.

> Zie ook art. 67r: openbaarmaking vergrijpboete.

Question 22

Vrijwillige verbetering: inkeerregeling (art. 67n AWR)

Answer 22

-> Je komt er als belastingplichtige achter dat je een fout hebt gemaakt, en wil dit melden

• Binnen 2 jaar alsnog juiste aangifte of inlichtingen verstrekken.
• Vóórdat inspecteur belastingplichtige op het spoor is.

Inkeren buiten de 2 jaarstermijn: matiging van de vergrijpboete (lid 2).
> Boetevrije inkeertermijn van 2 jaar sinds 1 januari 2020 alleen nog voor box 1 (lid 3).

Question 23

Rechtsbescherming:
Hoe kan belastingplichtige zich verzetten tegen belastingheffing?

Answer 23

• Awb bevat algemene regels voor bezwaar en beroep.
• In art. 22j tot en met 30 AWR staan bijzondere regels voor de fiscale procedure.
  > Belastingplichtige moet in principe eerst bezwaarfase doorlopen bij inspecteur, en dan kan hij beroep instellen bij belastingrechter.

Gesloten stelsel van rechtsmiddelen (art. 26 AWR en art. 7:1 Awb): bezwaar/beroep mogelijk tegen aanslagen en voor bezwaar vatbare beschikkingen.

Question 24

Bezwaar

Answer 24

• Binnen 6 weken bezwaar maken (6:7 Awb en art. 22j AWR).
• Tijdens de bezwaarfase heroverweegt de inspecteur zijn eerdere beslissing (art. 7:11 Awb).
• Inspecteur legt beslissing neer in uitspraak op bezwaar; daartegen kan belastingplichtige beroep bij de rechtbank instellen (art. 7:1, lid 2 Awb).

Question 25

Beroep

Answer 25

• Twee feitelijke instanties: rechtbank, gerechtshof.
• Cassatieprocedure; Hoge Raad oordeelt niet meer over de feiten en zal primair beoordelen of de feitenrechter het recht goed heeft toegepast.

Question 26

Belastingontduiking en belastingontwijking

Answer 26

Belastingontduiking is illegaal.
> Dan volgt er: navordering, naheffing, boetes, eventueel strafrecht.

Belastingontwijking is het ‘legaal’ verminderen van belastingverplichtingen:
> De rechter heeft mogelijkheden om ontwijking tegen te gaan, zoals:
- Kwalificatie tot ‘schijnhandeling’.
- Fiscale ‘herkwalificatie’.
- Interpretatie: bedoeling van de wetgever?
- Toepassing van ‘fraus legis’.

Question 27

Schijnhandeling

Answer 27

Partijen beweren dat een rechtshandeling heeft plaatsgevonden, maar in werkelijkheid heeft geen of een andere rechtshandeling plaatsgevonden (denk aan de “schijnlening”: partijen hebben in feite een kapitaalverstrekking willen realiseren).

Question 28

Herkwalificatie

Answer 28

De rechter past voor fiscale doeleinden een eigen fiscale kwalificatie toe in overeenstemming met de economische werkelijkheid, ongeacht de bedoeling van partijen.
> Art. 10, lid 1 onder d Wet Vpb is een gecodificeerde toepassing hiervan.

Question 29

Interpretatie door de rechter:

Answer 29

Uitgangspunt is de grammaticale interpretatie: wat zegt de tekst van de wet?

Aanvullend is o.a. teleologische interpretatie van belang: wat heeft de wetgever bedoeld met de wettelijke bepaling?

Question 30

Toepassing leerstuk Fraus legis als:

Answer 30

1. Doorslaggevende motief voor beoogd fiscaal voordeel is ontgaan belastingen (rechtshandeling heeft geen reële betekenis), en
2. Handelswijze is in strijd met doel en strekking van de wet (maar niet met de letter van de wet!).

Op grond van fraus legis verbindt belastingrechter andere gevolgen aan constructie dan belastingplichtige had gehoopt.

Question 31

Horizontaal toezicht (HT)

Answer 31

Toezichthoudende taak Belastingdienst:
- Belastingdienst voert door fiscale wetgever vastgestelde regels uit en houdt toezicht op naleving.
- Basis is art. 104 GW. AWR geeft kader voor controlerende en toezichthoudende taak (m.n. art. 47/56).

Van oudsher traditioneel belastingtoezicht:
- Hiërarchische verhouding, vergaande bevoegdheden, sancties.
- Druk op capaciteit Belastingdienst: kan het efficiënter?

Horizontaal toezicht:
- Samenwerking op basis van wederzijds vertrouwen, begrip en transparantie.
- Juridische basis: algemene discretionaire bevoegdheid minister v. Financiën om fiscale uitvoeringsproces op efficiënte wijze in te richten.
- Hoe?
> Dienstverlenersconvenant: voor HT-relatie via financieel of fiscaal dienstverlener in MKB.
> Individueel convenant: voor rechtstreekse HT-relatie met grote ondernemingen.

Question 32

Overeenkomsten en verschillen HT

Answer 32

Overeenkomsten met traditioneel toezicht:
- Totstandbrenging van juiste belastingheffing.
- Bevorderen van fiscale regelnaleving.

Verschillen met traditioneel toezicht:
- Intensievere relaties gebaseerd op wederzijds vertrouwen, begrip en transparantie versus weinig intensieve relaties gebaseerd op gezag en onderling wantrouwen.
- Vrijwillige versus afgedwongen fiscale regelnaleving.
- Snellere zekerheid over belastingpositie versus langere onzekerheid.
- Werken in actualiteit waardoor fiscale problemen tijdig kunnen worden opgelost versus werken in verleden waardoor fiscale problemen achteraf moeten worden opgelost.

Question 33

Voor welke inkomensbox geldt de inkeerperiode (je kan minder boete krijgen als je alsnog je belasting goed invult)?

Answer 33

Alleen voor werk en woning box 1 -> art. 67n AWR

Question 34

Belastingplichtig in NL als je in het buitenland woont

Answer 34

Je bent als je in het buitenland woont alleen belastingplichtig in NL als je daar een onderneming etc hebt staan. Voor rente op een Nederlandse spaarrekening ben je niet in Nederland belastingplichtig