Week 4: Doel en werking van het belastingsysteem

Question 1

Wat is een belasting?

Answer 1

• Belasting is een onvrijwillige betaling aan de overheid waar tegenover geen verplichte tegenprestatie staat.
• Belasting is een instrument om dienstverlening door de overheid mogelijk te maken
• Belasting is niet hetzelfde als een heffing, leges, kapitaalinkomsten, leningen

Question 2

Drie keuzes bij het vormgeven van belastingen:

Answer 2

1. Waarop?
2. Welke grondslag?
3. Welk tarief?

Question 3

Drie bronnen van belasting:

Answer 3

1. Inkomens
2. Kapitaal (som inkomen uit het verleden)
3. Consumptie

Question 4

Drie grondslagen voor belasting:

Answer 4

1. Profijtbeginsel: meer profijt van een goed = meer betalen
2. Draagkracht: sterkste schouders, zwaarste lasten
3. Schadebeginsel: vervuiler betaalt

Question 5

Drie belastingtarieven:

Answer 5

1. Progressief: belastingtarief stijgend bij hoger inkomen/consumptie/kapitaal
2. Proportioneel: gelijk tarief, vlaktaks
3. Degressief: dalend belastingtarief

Question 6

Kenmerken van een effectief belastingsysteem (Stiglitz)

Answer 6

1. Efficiënt
2. Simpel
3. Flexibel
4. Transparant
5. Eerlijk
6. Corruptiebestendig

Question 7

Efficiëntie (kenmerk belastingsysteem)

Answer 7

Geen verstoring van pareto-efficiëntie:
- Belasting moet efficiëntie markten niet verstoren, of beter: bijdragen aan efficiëntie. 
- Mogelijke verstoringen:
Gedrag (scholing, trouwen)
Aankopen 
Bestedingen (sparen ect.)
Organisatie (keuze voor rechtsvormen)
- Niet-verstorende vs (onwenselijk) verstorende vs corrigerende belastingen (wenselijk)

Question 8

Simpel (kenmerk belastingsysteem)

Answer 8

Makkelijk en goedkoop uitvoerbaar. Uitvoering is vaak erg lastig. Daarbij komen vaak veel uitzonderingen wegens politieke uitruil

Question 9

Flexibel (kenmerk belastingsysteem)

Answer 9

Belastingssysteem beweegt mee met economie en maatschappelijke voorkeuren

• Droombeeld is automatische stabilisatie, Zalmnorm speelt rol
• Handmatig bijstellen leidt tot politiek gedoe, kost tijd en is onvoorspelbaar

Question 10

Transparantie (kenmerk belastingssysteem)

Answer 10

Duidelijk moet zijn wie welke belasting betaalt aan wie en op basis van welke wet/grondslag

• Belastingillusie: ‘zichtbare’ belastingen (OZB, waterschap) worden erger gevonden dan onzichtbare belastingen (inkomstenbelasting)
• Moment van heffing: niet altijd duidelijk wanneer er belasting geheven wordt
• Niets doen is ook iets doen: schijven niet laten meegroeien met inflatie of groei betekent meer belasting bijvoorbeeld.

Question 11

Eerlijk (kenmerk belastingssysteem)

Answer 11

• Horizontale eerlijkheid: gelijke behandeling voor gelijke gevallen. Maar is altijd de vraag wanneer er sprake is van gelijke gevallen: leeftijd, type auto’s,
• Verticale eerlijkheid: sterkste schouders, zwaarste lasten

Question 12

Perspectieven op eerlijkheid

Answer 12

• Pareto: streven naar optimale verdeling van welvaart. Gebruik van economische middelen resulteert in efficiënte allocatie. Eerlijkheid is dan ook het compenseren van verliezers met winst van winnaars
• Bentham: streven naar zo hoog mogelijke som van utiliteiten. Gebruik economische middelen vergroot welvaart voor iedereen. Eerlijkheid is rijken meer laten betalen, want hun genotsoffer is kleiner dan die van zwakkeren.
  Simpele manier om dit vorm te geven: eerst belastingvrije voet (eerste 20.000 euro), dan vlaktaks van 30%.
• Rawls: streven naar zo goed mogelijke situatie voor zwaksten. Gebruik economische middelen om basis te leggen voor de zwakkeren. Eerlijkheid is rijken iets meer laten betalen om iedereen een respectabel leven te geven waarin iedereen zichzelf kan ontplooien

Question 13

Corruptiebestendig (kenmerk belastingsysteem)

Answer 13

belastingsysteem is bestendig tegen misbruik en ontwijking

• Ontduiking: verhullen dat bepaalde inkomsten of vervolgens er zijn
• Ontwijking: gebruik maken van de regels om belasting te minimaliseren.

Question 14

Belastingparadijzen, definitie:

Answer 14

• Geen of fictieve belasting
• Afschermen persoonlijke gegevens
• Geen transparantie in systeem

Question 15

Belastingsoorten in Nederland

Answer 15

1. Directe belastingen (35%): rechtstreeks door de overheid geheven. Inkomstenbelasting, ozb
   Voornamelijk loon- en inkomstenbelasting en vennootschap

2. Indirecte belastingen (31%): worden via tussenpersoon geïnd. Omzetbelasting, accijns
Voornamelijk omzetbelasting (btw)

3. Premies (33%): middelen die geheven worden voor een specifiek doel. Financiering van AOW, zorgkosten.