Week 4 Flashcards
Welke groeifactoren zijn nodig voor proliferatie van stamcellen?
Zie de afbeelding!
Alles ontstaat uit pluripotente stamcellen in het beenmerg en o.i.v. hematopoëtische groeifactoren kunnen ze prolifereren en uitrijpen naar functionele bloedcellen
Groeifactoren gaan specifieke bindingen met receptoren aan (sooms werken ze als dimeer) en hierdoor vindt activatie in de cellen plaats en dit zorgt voor celdeling vanuit de kern van de cel
Epo → Erytrocyten
G-CSF → Neutrofiele granulocyten (leukocyten)
TPO → Tropocyten
Hoe werken enzym gebonden receptoren en welke soorten vallen hieronder?
Enkelvoudige ketens vormen o.i.v. een ligand een dimeer, in 2 categorieën:
- Tyrosine kinase receptoren: hebben een extra-, intra- en transcellulair domein, enzymactiviteit zit in de receptor zelf bij het kinase (intrinsiek)
- NON-RKT: zelfde proces als andere receptoren alleen heeft de receptor zelf geen kinase activiteit, maar zit er enzymactiviteit (JAK tyrosine kinase) gekoppeld aan het intracellulaire domein
Hoe kan AML ontstaan door een mutatie in een receptor?
Gaat over receptor FLT3-ITD; ITD in JM domein veroorzaakt spontane activering van het FLT3 receptoreiwit –> spontane deling van AML cellen
- Mutatie bestaat uit een aantal gedupliceerde eiwitten –> hierdoor geen groeifactor/ligand meer nodig
Inmiddels zijn er smallmolecules gemaakt die de gemuteerde receptor kunnen hebben. Behandeling AML (bij patiënten met FLT3 mutatie): Chemo + Smallm.
Hoe vindt eiwitfosforylering en defosforylering plaats bij receptoren voor de celdeling?
Receptoren (kinases) zorgen voor fosforylering van een tyrosine op een eiwit (door tyrosine kinases) –> activiteit bevorderd door groeifactoren o.i.v. dimeervorming van 2 receptorketens
- o.i.v. ATP 3 verschillende aminozuren fosforyleren m.b.v. kinases
- kan aan tyrosine, maar ook aan serine en threonine (door serine-threonine kinases)
Hoe werken de JAK tyrosine kinase bij receptoren voor bloedcel groeifactoren?
- Activatie van JAKs in trans, na receptor-dimeervorming en conformatie verandering
- JAKs fosforyleren tyrosines in receptor ketens en signaaleiwitten –> activatie functie signaaleiwitten –> cellulaire responsen (transcriptie, translatie, proliferatie, differentiatie, celoverleving, metabolisme)
- afwijkingen in receptoreiwitten, JAKs en cytoplasmatische tyrosine kinases zijn betrokken bij bloedziekten en vormen een doelwit voor gerichte therapie
Hoe verloopt de signaaltransductie door G-CSF receptor?
Zolang geen groeifactor bindt, is hij inactief als monomeer
Werking
1. Als G-CSF aan de receptor bindt wordt een homodimeer gevormd waar aan de ketens JAK kinase zit gebonden
2. JAK-kinases kunnen door dimeer vorming (receptor-dimerisatie) elkaar activeren (cross-activering)
3. Signaalmoleculen binden aan deze gefosforyleerde tyrosine in de receptoreiwit met hun SH2-domein (specificiteit) –> signaal wordt doorgegeven
Wat is er aan de hand bij chronische neutrofielen leukemie (CNL)?
Cellen zijn in staat om te differentiëren, alleen het worden er heel erg veel
- Oorzaak: mutatie in G-CSF receptor waardoor de JAKs altijd aan elkaar zitten (spontane dimeervorming) en ze G-CSF onafhankelijke proliferatie hebben
Wat is de rol van eiwitinteractiedomeinen in de signaaltransductie?
Belangrijk is het SH2-domein
1. SH2-domein kan binden (slot-sleutel) aan de receptor zodra tyrosine gefosforyleerd is
2. C-terminaal (onder gefosforyleerde tyrosine) van het SH2-domein zitten nog 3 aminozuren die een unieke code vormen waardoor het signaalmolecuul wel/niet kan binden (verschillende P-Y-A1A2A2 codes) wat zorgt voor specificiteit
Wat is de rol van fosfatases bij het uitzetten van receptorsignalen?
Gebeurt via tyrosine phosphatasen en serine/threonine phosphatasen
Gefosforyleerde tyrosine in een geactiveerde receptor vormt een interactie met het SH2-domein –> vorming specifieke bindingsplaats voor phosphatase (SHP-1) –> specifieke binding aan het SH2-domein met tyrosine –> ontvouwing phosphatase en fosfatase activiteit deactiveert JAK-kinase
Wat zijn myeloproliferatieve aandoeningen (MPN) en welke 3 subcategorieën zijn hierin?
Verhoogde productie van bloedcellen door een JAK2-V617F mutatie
- Essentiële trombocytose (ET): heel veel bloedplaatjes aanmaak
- Polycytemia Vera (PV): heel veel erytrocyten aanmaak
- Primaire myelofibrose (PMF): overvloedige fibrose in het beenmerg
Wat is er aan de hand bij een remmende mutatie van het JH2 domein van het JAK2 eiwit?
De JAK2-V617F mutatie zit in het JH2 domein van het JAK2 eiwit
–> mutatie heft de remmende werking van het JH2 domein op de kinase activiteit (van het JH1 domein) op –> over activatie van het JH1 domein (kinase domein) (hypersensitieve en gedeeltelijk groeifactor-onafhankelijke signalering)
Dus EPO/TPO onafhankelijke signaaltransductie, maar het EPO/TPO receptor is wel nog steeds nodig (hiervan niet onafhankelijk)
Wat is een myeloproliferatieve neoplasieën (MPN) en welke vormen zijn er?
MPN: Klonale hematopoietische stamcelziekte van het beenmerg, proliferatie van 1/meer myeloïde cellijnen met min of meer normale uitrijping
- Essentiële trombocytose (ET): toename trombocyten
- Polycythemia Vera (PV): toename erytrocyten en evt. leuco’s en trombocyten bloedplaatjes
- Primaire Myelofibrose (PMF): verbindweefseling van het beenmerg, bloedcelvorming verplaatst zich naar andere organen (bijv. milt) en hierdoor heel erg veel klachten (afvallen, minder eetlust, niet lekker, hoofdpijn), veel meer kans op leukemie
Wat zijn de gemeenschappelijke kenmerken tussen de vormen van MPN?
- Beenmerg hypercellulariteit: celrijk beenmerg
- Megakaryocyten hyperplasie en dysplasie: aanmaak bloedplaatjes afwijkend
- In vitro groeifactor-onafhankelijke koloniegroei
- Spontane transformatie tot AML of beenmergfibrose: vooral berucht bij PMF
–> aandoeningen kunnen in elkaar overgaan en verhoogd risico voor AML
Wat zijn de klinische problemen bij MPN?
- Bloedingen: trombocytenaantal zo hoog dat bloedplaatjes de Von Willebrand factor opnemen –> verworven ziekte van Von Willebrand (acuut terugdringen aantal bloedplaatjes!)
- Trombose: bij PV verhoogd risico op (arteriële) trombose
- Ziekte progressie: beenmergfibrose, extramedullaire hematopoiese, leukemische transformatie (verhoogde kans op AML)
Wat zijn de klachten van een patiënt met MPN?
- Moeheid (81%)
- Pruritus (jeuk) (52%)
- Nachtzweten (49%)
- Botpijn (44%)
- Koorts (14%)
- Gewichtsverlies (13%)
Wat is de levensverwachting van een patiënt met MPN en bij welke mutaties is deze beter/slechter?
- ET: normaal mits er behandeld wordt
- PV: verkort, er wordt gezegd 15-20 jaar maar in het echt is dit langer (vaak tientallen jaren)
- PMF: gemiddeld 7 jaar na diagnose (afhankelijk van prognostische score)
- Bij een JAK2 mutatie en MPL mutatie iets slechtere levensverwachting dan CALR mutatie
Wat zijn de complicaties van MPN?
- Arteriële/veneuze trombose waardoor vingers zwart worden (niet vaak meer)
- Bloedingen in bijv. retina (visusklachten)
- Rood gelaat
- Jeukklachten
- Sterk vergrote milt
Hoe is de behandeling van MPN?
- Plaatjesaggregatieremming: acetylsalicylzuur
- Plaatjesredutie: (hydroxyureum, interferon, anagrelide) hiermee bloedwaardes terug naar normaal brengen
- Allogene stamceltransplantatie: bij PMF als de levensverwachting heel slecht is en de patiënt jong
- Aderlaten: bij PV, HT moet <0,45%
Wat is de effectiviteit van de JAK2-remmers en hoe heet dit medicijn?
Eerste gebruik is ruxolitinib
- weinig bijwerkingen
- veel klachtvermindering
- positief effect op prognose
- minder vaak een aderlating
Hoe werkt Next Generation Sequencing (NGS)?
- DNA knippen in stukjes en aan de uiteinden adaptors ligeren
- Dit leg je op de Flow cell en als de adaptors hun complement op de flow cell hebben zullen ze hier naartoe gaan
- Op een specifieke plek ga je PCR uitvoeren waardoor je het heel vaak dupliceert en het hierdoor wel kan gaan aflezen
- Hierna ga je de hele plaat incuberen met groene T, rode C, blauwe G en paarse A
- Hierna degenereer je het dubbelstrengs DNA weer naar enkelstrengs DNA en wacht je tot het getranscribeerd wordt
- Na elke ingebouwde nucleotide maak je een foto waardoor je precies ziet welke nucleotide waar wordt ingebouwd
Wat is het gevolg van JAK2, MPL en CAL-R mutaties?
Dit zet de signaaltransductie te hard aan.
Voorbeeld CAL-R
Normaal zorgt dit na activatie van TPO voor meer trombocyten:
Stimulering door TPO→ meer receptoren aanmaken door dimeren te maken van MPL eiwitten → zetten JAK2-eiwitten aan → signaaltransductie en genexpressie op gang
Als gevolg van mutaties kan dit proces te hard aan staan en wordt er teveel aangemaakt
JAK2 mutatie: polycythemia vera
MPL,CALR mutaties: primaire myeolofibrose of essentiële trombocytose
Hoe is de architectuur van de crypten in de darm?
- Onderin de crypten zitten stamcellen en paneth-cellen (productie lysozymen voor antimicrobiële werking voor stamcelnice, secreteerd Wnt) die zorgen dat stamcellen dat kunnen blijven d.m.v. WNT. Als stamcellen delen (ook o.i.v. WNT) zal 1 stamcel blijven en 1 volrijpen
- Daarboven liggen transit amplifying cellen (proliferatie) die nog verschillende cellen kunnen worden
- Bovenin vindt differentiatie plaats en liggen gespecialiseerde cellen (intestinale cellen, enterocyten, Goblet cellen en endocriene cellen)
Constant celvernieuwing vanuit de stamcel pool onderin (elke 7 dagen complete vervanging), WNT-gradiënt aanwezig die afneemt richting het darmoppervlak omdat het alleen voor stamcellen belangrijk is
Hoe verloopt het WNT-pathway op moleculair niveau?
Effector: bèta-catenine: functie in de kern (WNT pathway transcriptie regulatie) en functie in cel-celcontact tussen E-cadherines (membraan)
Als WNT niet bindt aan de receptor: bèta-catenine bindt aan cytoplasmatische deel E-cadherine en zorgt voor stabiliteit, ook binding aan APC (samen met axine en GSK) en vormt zo een destructiecomplex wat bèta-catenine afbreekt
Als WNT bindt aan de receptor: axine afbraak –> destructiecomplex inactief –> resterende bèta-catenine komt los en gaat de celkern in –> binding aan transcriptiefactor TcF –> targetgenen die celdeling bevorderen aangezet en meenemen transactiverende domein waardoor gentranscriptie op gang komt –> celproliferatie en onderhouden stamcellen
Hoe zorgt WNT-pathway ervoor dat stamcellen behouden blijven (d.m.v. asymmetrische deling)?
Stamcellen delen asymmetrisch: 1 ontwikkelt zich tot stamcel (dichtste bij Paneth cel), ander verliest het vermogen om WNT target genen tot expressie te brengen en is geen stamcel meer, hij zal opschuiven en door de steeds lagere WNT-factor zal hij uiteindelijk stoppen met delen en volledig differentiëren
- WNT-signaal werkt alleen over korte afstanden: het heeft een lipide groep en bindt daarmee aan het celmembraan (en slecht oplosbaar in water)
Hoe is de verdeling van stoffen die bij het WNT signaal signaal betrokken zijn verdeeld in de crypt?
- Onderaan crypt: B-catenine hoog, APC laag → veel deling
- Bovenin crypt: B-catenine laag, APC hoog → weinig deling
Hoe vaak komt darmkanker voor in NL en in de EU?
NL: 5.000 sterfgevallen per jaar, 15.000 nieuwe gevallen per jaar
EU: 110.000 sterfgevallen per jaar, 213.000 nieuwe gevallen per jaar (nog meer dan in NL)
Hoe ontwikkelt darmkanker zich?
- Dysplasie: poliep uitgroeiend vanuit bestaand epitheel, nog steeds buizenvormend en niet binnendringend in omliggend weefsel
- Vroeg adenoom: door inactivatie van APC adenoomvorming
- Gemiddeld adenoom: mutatie in het adenoom in het KRAS-gen (ongocen) en uitgroeien
- Laat adenoom: meer mutaties in bijv. p53 en SMAD (tumorsuppressorgenen)
- Carcinoom: 3-5 specifieke mutaties nodig om een tumorcel te maken
Van dysplasie –> maligniteit duurt ong. 17 jaar (afhankelijk van mutatie)
Wat zijn sporadische en erfelijke vormen van darmkanker?
> 85% heeft sporadische darmkanker (vaak alsnog sprake van APC mutaties)
ongeveer 15% erfelijk:
- FAP: familiaire adenomateuze polyposis, 10% (kiembaanmutaties in het APC-gen)
- Lynch syndroom/HNPCC: mutaties in mismatch repair, 20% (Mutaties in genen zoals: MLH1, MSH2, etc.)
- Familiaire colorectale kanker: genen onbekend, 70%
Wat is FAP (familiaire adenomateuse polyposis)?
Autosomaal dominante predispositie voor ontwikkeling van multipele adenomateuze poliepen in colon/rectum
- verhoogd risico op andere tumoren
- ontstaan rond 20-30 jaar
- veroorzaakt door mutaties in APC gen; beide genen moeten worden uitgeschakeld, maar bij een mutatie in 1 gen zal de 2e mutatie 100% verworven worden
- klinische variabiliteit in leeftijd waarop eerste symptomen optreden, aantal poliepen en soort/aantal andere tumoren
- genotype-fenotype relatie: afhankelijk van soort mutatie sprake van ander tumor spectrum of optreden tumoren op latere leeftijd
Hoe zorgt het ontbreken van APC voor celproliferatie?
Zie ook de afbeelding!
Door de mutatie wordt het APC tumorsuppressorgen geïnactiveerd
Als APC ontbreekt zal bèta-catenine niet afgebroken worden en ongecontroleerd TcF stimuleren en zo celproliferatie aansturen –> er zit geen rem meer op dit systeem
–> 85% van de darmtumoren
Wat is er aan de hand als het proto-oncogen bèta-catanine gemuteerd is?
5% van de darmtumoren
Bij intact APC wordt bèta-catanine niet meer gefosforyleerd/afgebroken door het destructieproces, wel is het nog functioneel en kan het dus nog de celkern in –> activering targetgenen en celdeling
Wat is MDS (myelodysplastisch syndroom)?
Klonale ziekte van de hemopoietische stamcel
- Methylering DNA gestoord waardoor te veel DNA gemethyleerd wordt en 1/meerdere genen uitgezet zijn
- Ineffectieve hematopoiese
- Cytopenie (verlaagde bloedwaarden) in 1/meerdere cellijnen met evt. dysplastiche kenmerken (rare vormen) en ook in het beenmerg
- Verhoogd aantal blasten, maar wel <20%, als blasten >20% dan AML (dus eigenlijk is MDS een pre-stadium van kanker en komt vaker bij oudere mensen voor)
Waarom kan 5-azacytidine als (een van de) enige medicijn iets betekenen in de overleving van MDS patiënten?
Het is een cytidine homoloog die niet gemethyleerd kan worden (bevat een N i.p.v. een C op de 5e plek)
–> bij het geven van het medicijn zal in DNA soms 5-azacytidine i.p.v. cytidine ingebouwd worden en verlies je na een aantal delingen de mogelijkheid om een bepaald gebied te methyleren –> chromatine gaat open en genen kunnen weer tot expressie komen
Wat is epigenetische regulatie?
Veranderingen in genexpressie, zonder dat er DNA veranderingen optreden
- kan d.m.v. DNA-methylering en histonmodificatie
- dit geldt zowel voor neutrofiel, lymfocyt en blast, maar ook in huid, lever en spier, maar dus ook tussen verschillende leukemieën
Hoe werkt DNA-methylering?
DNA is ingepakt in de kern rondom histon eiwitten
- als de chromatine open staat is er geen methylering
- als de chromatine dicht is, is er sterke methylering
DNA-methylering is het toevoegen van een methylgroep (-CH3) aan cytosine op plek 5 in de ring, dit zorgt voor een aangrijpingspunt voor eiwitten die kunnen binden en het chromatine kunnen inpakken
- gebeurt door enzym DNA-methyltransferase (DNMT)
- er ontstaat 5-methylcytosine
- vindt alleen plaats op cytosines (C) met een G ernaast; CpG-eiland (zeldzaam op DNA, behalve in hele specifieke regio’s; bij promotoren van genen –> hierdoor promotor niet meer beschikbaar voor transcriptiefactoren en DNA-polymerase)
Welke 2 vormen van methylering zijn er?
- Novo methylering: nieuwe methylering van een cytosine; er gaat iets fout in de cel waardoor er ineens een stuk gemethyleerd wordt
- Maintenance methylering: nodig voor instandhouding; bij replicatie wordt alleen ongemethyleerde cytosine ingebouwd, maintenance methylering herkent een gemethyleerde cytosine (op CpG-eiland) en aangezien de complementaire streng ook een CpG-eiland krijgt, zal het cytosine molecuul gemethyleerd worden
Welke 2 routes kan een cel kiezen als hij onder stress komt te staan (DNA-schade)?
- Apoptose
- Senescence
Wat is het verschil tussen apoptose en necrose?
Apoptose treedt op als gevolg van fysiologische signalen en is een actief proces –> geen immuun respons, maar een schone dood
–> Necrose is iets wat optreedt na externe beschadiging en dit veroorzaakt een ontstekingsreactie en weefselschade, er is plaatselijk afsterven van weefsel en het is niet omkeerbaar
Hoe verloopt het proces van apoptose?
- Cel krimpt
- Eosinofiel cytoplasma
- Verlies celmembraan stabiliteit en celcontact
- Chromatine condensatie
- Apoptotische lichaampjes; fragmentatie van cellen maar wel omgeven door een celmembraan
- Fagocytose door naburige cellen
Hoe is het mechanisme van apoptose?
- Signaal: intrinsiek (DNA-schade/cellulaire stress) of extrinsiek(TNF/FASL); beide leiden tot activatie van de caspase-cascade
- Controle en integratie: via mitochondriale permeabiliteit (Bcl-2 apoptose remt en BAX apoptose stimuleert) of via een receptor (bij TNF/FASL)
- Uitvoering: caspases (protease –> afbraak van cellulaire eiwitten) en DNAse activering (DNA-afbraak)
- Afvoer van dode cellen/celfragmenten: fagocytose
Hoe werkt de intrinsieke pathway om een signaal te geven voor apoptose?
Via Bcl-2 (remming) en BAX (induceert); relatieve concentraties hiervan bepalen of de cel dood gaat
- Bcl-2 en BAX doen werk aan de mitochondriale membraan; bij het vormen van poriën hierin wordt cytochroom C vrijgemaakt: initiatie caspase cascade –> eiwit afbraak en celdood
- Bij kankercellen vaak remming apoptose (Bcl-2 > BAX) en hierdoor juist toename van het aantal cellen
Wat is senescence en hoe werkt het?
Wordt veroorzaakt door cellulaire stress; tekort groeifactoren, DNA-schade door ioniserende straling/chemo, telomeer ‘erosie’, oncogene stimuli, etc.
- Blijven onomkeerbaar in de G0 fase van de celcyclus
- Celmorfologie veranderd (cellen platter en groter)
- Expresseren celcyclus remmende eiwitten (p53, p21, p16, etc.)
- Produceren SASP factoren; uitgescheiden eiwitten zoals cytokinen, groeifactoren, enzymen, etc. –> schakelen immuunsysteem in en veroorzaken ontstekingen
- Voordelen: embryogenese, beperken weefselschade, bescherming tegen ontstaan van kanker, weefsel homeostase en zorgen dat cellen eromheen ook senescence worden
- Nadelen: weefsel veroudering door stapeling senescence cellen –> tumorprogressie
Hoe is de regulatie van p53 in een gezonde cel?
Zie ook de afbeelding!
1. MDM2 bindt in een normale situatie aan het N-terminale deel van p53 en blokkeert het TAD (transcriptie activerend domein)
2. Het eiwit wordt geubiquitineerd: eiwitten worden herkend voor destructieproces door proteasomen
3. Afbraak van p53 en geen transcriptie; [p53] is laag in rustende cellen (zodat er geen apoptose plaatsvindt)
Wat gebeurt er met p53 als er in de gezonde cel iets mis gaat?
- Onder cellulaire stress wordt p53 door een kinase gefosforyleerd waardoor de binding met MDM2 geblokkeerd wordt
- [p53] wordt hoger; activatie targetgenen
- Bij reparabele schade zal de cel kiezen om het DNA te rapareren (targetgen GADD45) en als de schade te groot is gaat het naar apoptose (targetgen BAX), ook zal de cel niet meer delen (targetgen TP21 –> cycline/CKD complex geremd)
- Bij apoptose: tetramerisatie en activatie van transcriptie en anders senescence
Welke TP53-mutaties zijn er bij kanker?
- Grote deleties
- Missense mutaties (75%): in DNA-bindend domein (niet de andere 2), hierdoor p53 niet meer actief en kan MDM2 niet binden –> p53 niet worden afgebroken (langere levensduur p53 eiwit)
- Verkorte eiwitten (nonsense, frameshift, splicing)
Op welke verschillende manieren kan p53 geïnactiveerd worden?
- Verlies beide allelen: geen p53 eiwit productie
- Missense mutaties: mutant p53 eiwit kan niet binden aan mutatie (hele complex werkt niet –> dominant negatieve werking), het kan ook dat het andere allel verloren is dus dat er alleen mutante eiwitten zijn en helemaal geen werking
- MDM2 amplificatie: meer MDM2 en wild p53 wordt sneller afgebroken; ook bij stress kan p53 niet stijgen en geen effect uitoefenen op targetgenen
Wat is cancer immuun editing?
Aanpassen van kankercellen om het immuunsysteem te ontwijken
- Bij het ontstaan van afwijkende cellen worden ze door intrinsieke regulatie gecorrigeerd (naar reparatie, apoptose of senescence) en herkend door het immuunsysteem –> hierbij een evenwicht tussen immuunreacties en gemuteerde cellen die groeien (equilibrium)
- Immuunsysteem verliest als tumorcellen niet meer herkenbaar zijn of het immuunsysteem onderdrukken (escape)
Wat zijn de 7 stappen in de kanker immuuncyclus om een effectieve T-celrespons tegen kanker te krijgen?
- Vrijkomen van tumorantigenen; door bestraling of apoptose, immuunsysteem gebruikt dit als herkenning
- Vrijgekomen antigenen opnemen en verwerken door cellen in de omgeving; bijv. dendritische cellen die dan antigeen presenterende cellen (APC) worden
- Presenteren van het antigeen in de lymfeklier; aan CD8+ cytotoxische T-cel via HLA-1 en aan CD4+ T-helpercel via HLA-2 (co-activatie cytotoxische T-cel)
- T-cel gaat via het bloed richting de tumor; chemokines en chemokines-receptoren zorgen dat hij op de goede plek terecht komt
- T-cel infiltreert door het endotheel naar de tumor
- T-cel herkent de tumorcel; via HLA
- T-cel dood de tumorcel; door een cytotoxische granule die met perforine granzym B en gaatje maakt in de tumorcel wat tot apoptose leidt
Hoe verloopt de tumor antigeen-presentatie in de lymfeklier aan T-cellen?
- HLA met antigen EN co-stimulator (CK28 op T-cel en CD80/CD86 op APC) moeten gebonden worden
- Als T-cel geactiveerd is komt CTLA-4 op het membraan wat met een hogere affiniteit bindt met CD80/CD86, CTLA-4 zorgt met APC voor inhibitie van het systeem
Inhiberende factoren:
- PD-1: op T-cel, bindt aan PD-L1 (op APC) en zorgt dat de T-cel geïnactiveerd wordt, tumorcellen maken hier misbruik van door PD-L1 tot expressie te brengen –> interactie is met PD-1/PD-L1 antistoffen te beïnvloeden (inactivering voorkomen). Tumoren met een hoge PD-L1 expressie zijn vatbaar voor PD-1 antistof therapie
-CTLA4 antistoffen zijn effectief op het moment dat in de lymfeklier de APC de CD4+ T-cel en CD8+ T-cel informeert over wat er gevonden is –> dit remt de remmer waardoor de activatie van de T-cel langer in stand blijft
Hoe kan preklinisch kankeronderzoek in muizen worden gedaan?
Eerst patiënt-derived tumor xenografts (PDTX): menselijke tumorcellen in een nude muis (immunologisch verzwakte) inbrengen
- kan op de natuurlijke of ectopische plek
- kijken hoe de tumor zich gedraagt; groei, regressie, relapse, resistentie
- kijken of bepaalde geneesmiddelen effect hebben
- werkt niet voor alle tumoren omdat het anti- en pro-tumor activiteit van een functioneel immuunsysteem mist
- alles over toxiciteit en dosis testen zodat hierna gestart kan worden met fase 1 onderzoek
Hoe kan tumorbiologie worden onderzocht met genetisch gemodificeerde muizen?
Onderzoek naar wat specifieke mutaties doen in vergelijking met muizen die de mutaties niet hebben, focus onderzoek;
A. onderzoek effect dominant negatieve mutaties (oncogenen) (oncomuis)
B. onderzoek effect gendeleties (tumorsuppressorgenen) (knock-out-muis)
C. onderzoek effect puntmutaties (CRISPR-CAS)
Hoe maak je een transgeen muismodel en een knock-out-muismodel?
Transgeen: oncogen dat onder controle is van een promotor wordt in een reageerbuis geïsoleerd –> hierna ingebracht in een bevruchte eicel (vaak mannelijke pronucleus) in een heel vroeg stadium –> geïnjecteerd DNA integreert in het genoom van de bevruchte eicel
Knock-out: embryonale stamcel (ES) isoleren uit een blastocyt –> elektroporatie DNA toevoegen en eicel terugplaatsen in blastocyt
