Week 10 - Wonden Flashcards
Wat zijn partial thickness wonden?
Oppervlakkige wonden, waarbij de epidermis is beschadigt en soms het bovenste gedeelte van de dermis. Weinig bloed.
Wat zijn full thickness wonden?
Schade diep in de dermis of dieper gelegen weefsel. Hierbij gaan haarfollikels, talg- en zweetklieren kapot
Vb: 3e graads brandwond
Wat is een wond ?
Verrbreking/verandering van het weefsel in het huid wat kan veroorzaakt zijn door:
-mechanisch
-thermisch
-straling
-oncologisch - door tumorcellen, van binnen naar buiten groeiende tumoren
-circulatiestoornis - eindstadium veneuze insufficiëntie
Hoe genezen partial thickness wonden?
Regeneratie van epidermale cellen
Aan de randen van de beschadiging is proliferatie (meer huidcellen aanmaken) die huidcellen migreren naar het deel dat beschadigd is.
Hoe genezen full thickness wonden?
Volledige reperatie waarbij er bind/of littekenweefsel in de plek van de wond groeit. Het is niet hetzelfde weefsel dat het was.
Door welke fasen gaan full thickness wonden om te genezen?
- Hemostase
- Inflammatie = ontstekingsfase
- Proliferatiefase = fibroblastenfase = regeneratiefase
- Remodelleringsfase = rijpingsfase = maturatiefase
(1&2 = reactiefase)
In welke volgorde gaat wondgenezing fase?
Het volgt elkaar niet op, het loopt geleidelijk in elkaar op.
Hoelang kan het duren voordat een wond VOLLEDIG geneesd?
Vaak 300+ dagen, kan soms 2 en een half jaar duren ookal heeft iemand er niet zoveel last van.
Wat gebeurd er in de hemostatse fase?
Stilstaan/vertragen van bloedverlies.
- Vasoconstrictie - bewust vernauwen van de bloedvaten zodat er minder bloed stroomt.
- Trombocytenprop - bloedplaatjes - samenklontering die ervoor zorgt dat het bloed niet meer naar buiten kan.
- Bloedstolling - coagulatie - netwerk van dunne draden die ervoor zorgen dat bloedcellen niet naar buiten kunnen.
Wat is de functie van trombocyten bij de hemostase fase?
Zorgt voor vasodilation waardoor de tweede fase kan beginnen. -> ontstekingsfase
Wat is de Ontstekingsfase = inflammatoire fase?
Wond toont verschijnselen van een ontstekingen (hoeft niet zo te zijn)
- Verwijding aderen.
- Ontsteking -> weg vrij maken voor witte bloedcellen -> wond schoonmaken.
-> neutrofiele granulocyten -> vuilnismannetjes -> halen bacteriën etc op door fagocytose (opeten van bacterien) -> dan komen macrofagen (grotere witte bloecellen) vuilniswagens die de vuilnismannetjes op komen halen.
Wat zijn de functies van de macrofagen in de ontstekingsfase?
- Opruiming (samen met granulocieten)
- Startsignaal derde fase -> regeneratie.
- Enzymen -> dood weefsel afbreken.
- Stikstofmonoxide -?
- Groeifactoren -> zodat nieuwe cellen/weefsel kan groeien.
Wat gebeurd er in fase 3: proliferatiefase/regeneratiefase?
Opbouw van weefsel
- Fibroplasie -> bij het wondgebied komen fibroblasten -> collageen aanmaken (litteken/bindweefsel) om de wond te vullen.
- Angiogenese -> opnieuw laten ontstaan van bloedvaten.
- Re-epithelialisatie-> nieuwe huidcellen over de wond gaan zitten zoals bij partial thickness wonden. Dit zodat de wond weer sluit en er geen bacterien naar binnen kunnen.
Wat is granulatieweefsel?
Granen = goed, granulatieweefsel wordt je huid weer sterk van.
Korrelig, glanzend weefsel.
Zorgt ervoor dat littekenweefsel kan ontstaan.
-is nog kwetsbaar, heeft tijd nodig om zich om te zetten in sterk collageen -> fase 4 (myofibroblasten trekt weefsel naar elkaar toe, wond zo dun mogelijk wordt)
Wat gebeurd er in fase 4: remodelleringsfase?
De huid zo sterk mogelijk maken
1. Collageen type, van granunogiets collegaan type 3 naar -> type 1 = sterkere vorm.
Dit kan een half jaar tot 2 jaar duren.
Wat is primaire wondgenezing?
- Hierbij zijn de wondranden zijn dicht bij elkaar, zoals chirurgische wonden.
- Huidtransplantaten
- Weinig nieuw weefsel maken om de wond te laten genezen
Wat is secundaire wondgenezing
- Randen van de wond zijn ver uit elkaar.
- Er is veel weefsel nodig om de wond te dichten.
- Verstoorde wondgenezing door bijv infectie.
Welke factoren kunnen wondgenezing beinvloeden?
- Leeftijd, hoe ouder hoe minder snel een wond kan herstellen.
- Slechte voedingstoestand (geen bouwstenen om nieuw weefsel te maken)
- Corpora aliena (splinter)
- Ontstaanwijze (chirurgisch -> snel. Brandwond -> langzamer door bijv necrose)
Wat is de definitie van ondervoeding ?
Een voedingstoestand waarbij een tekort (of dysbalans) van energie en eiwit leidt tot meetbare nadelige effecten op lichaamssamenstelling, functioneren en klinische resultaten.
-Bij wondgenezing vooral tekort aan eiwitten
Wat zijn nadelen/gevolgen van ondervoeding?
- verhoogde sterftekans
- verminderde conditie
- verminderde kwaliteit van leven
- trage wondgenezing
- grotere kans op decubitus
- verminderd functioneren
- grotere kans op complicaties en infecties
- langere opnameduur en meer kosten
Wat zijn specifieke anamnese vragen bij wondgenezing?
- medische voorgeschiedenis (al wonden gehad?)
- is iemand behandeld aan spataderen?
- famillaire belasting? CVI is erfelijk
- trombose in voorgeschiedenis - beschadiging venen door teveel druk door trombose ->CVI
- hoe is die trombose behandeld?
- bmi te hoog of te laag
- beroep (staand -> druk op benen->spataderen/cvi)
Wat is ALTIS?
A - Aard wond
L - Lokalisatie wond
T - Tijd en tijdsbeloop
I - Intensiteit en ernst klacht
S - ???
Specifiek onderzoek wondgenezing
- Zoek naar port d’ entree, zoek gehele been
- TIME & WCS -> kijk naar wond (meetinstrument)
Waarom is een veneuse ulcus vaak mediaal bij de enkel?
Door Vena Magna insufficientie, kleppen verstoord -> druk -> ulcus enkel
Waar staat de afkorting TIME voor?
- Tissue
Rood = vitaal, geel/zwart = niet vitaal - Infectie
Riekt wel of niet - Moisture
Nat/vochtig/droog
(Te nat -> infectie, te droog -> korst = niet goed) - Edge
Wondranden (gemacereerd/vitaal/droog)
Waar wordt de WCS classificatie voor gebruikt?
Om naar de kleur wond te kijken. Vaak is er een combinatie
Zwart - necrose verwijderen
Geel - reinigen
Rood - beschermen
Wat is debridement ?
Het eruithalen van het gele gedeelte van een wond.
1. Autolytisch - door het lichaam zelf
2. Biologisch - zakje met maden die het opeten
3. Chirurgisch - wegknippen/snijden
4. Mechanisch - spuit eruit spuiten
Wanneer is een wond helemaal genezen?
Na repigmentatie
