week 10 Flashcards
Bij welke mutatie is er een overlevingsvoordeel bij borstamputatie?
Er is een mogelijk overlevingsvoordeel bij borstamputatie bij BRCA1 mutatie, maar niet bij BRCA2 genmutatiedragers
Wat is tamoxifen?
Oudste gerichte oncologisch medicament bij behandeling van (borst)kanker –> iedereen 20 mg
Anti-hormonaal medicament gericht tegen hormoongevoelige borstkanker
Wat voor interacties heeft tamoxifen?
- Interacties met andere medicijnen
- Interactie met kurkuma en piperine (zwarte peper, concentratie tamoxifen naar beneden)
Wat zijn de kenmerken van CBD gebruik en tamoxifen?
- Veel gebruikt
- Vermeend gunstige antitumor effect, want kankercellen hebben CBD receptoren
- Interactie met tamoxifen uitgesloten
- Mogelijk wel effectief tegen bijwerkingen
Wat zijn de kenmerken van circulerende tumorcellen (CTCs)?
- Biopteren van metastases niet altijd mogelijk en belastend voor patiënten
- Kankercellen in het bloed (liquid biopsies) bij patiënten met solide tumoren goed alternatief
Wat is primair mammacarcinoom en wat is de behandeling?
- Niet op afstand uitgezaaid
- Behandeling in opzet curatief (genezing)
- Behandeling door chirurg en meestal ook oncoloog en radiotherapeut
Wat is gemetastaseerd mammacarcinoom en wat is de behandeling?
- Op afstand aantoonbare metastasen (uitzaaiing)
- Palliatieve behandeling (levensverlengend)
- Behandeling door oncoloog, soms radiotherapeut, zelden chirurg
Welke metastasen noemen we lokaal en welke afstand?
Als het in die eerste lymfeklieren en bij hals etc. zit noemen we het nog lokale metastasen
Zit het verder, in contralaterale klier of buik etc. dan afstands uitzaaiingen
Naar welke organen metastaseert borstkanker het vaakst naar?
- Longen
- Lever
- Bot
Wat zijn alle hematogene metastasen?
Allen afstandsmetastasen, geen curatie meer
Wat is lokale behandeling?
Chirurgie en/of radiotherapie
Wat is systemische therapie?
Therapie via tablet/infuus/injectie (via bloedbaan)
Wat is adjuvante behandeling (borstkanker)?
Behandeling na de borstoperatie van primair BrC
Wat is neo-adjuvante behandeling (borstkanker)?
Behandeling voor de borstoperatie van primair BrC
Wat is palliatieve behandeling (borstkanker)?
Behandeling bij gemetastaseerd BrC
Wat zijn micrometastasen?
Niet aantoonbare (borst)kankercellen met de huidige, standaard gebruikte, diagnostische methoden –> als ze nog niet detecteerbaar zijn dan zijn ze nog wel te genezen
Welke twee inzichten hebben we gekregen over borstkanker na bekend worden dat ook kleine mammacarcinomen al hematogeen kunnen metastaseren?
- Bij beperkte grootte van mammacarcinoom
· Beperktere chirurgische ingreep
· Minder mutilerende ingreep
· QoL verbeterend- Naast lokale therapie ook systemische therapie nodig gericht tegen micrometastasen
Wat gebeurt er met het verwijderen van lymfeklieren bij borstkanker?
De klier die als eerste aankleurt wordt eruit gehaald –> als die schoon is wordt er vanuit gegaan dat de lymfeklieren daarachter ook schoon zijn –> betrouwbare maat, minder ingrijpende chirurgie
Welke veranderingen zijn er bij radiotherapie voor borstkanker?
· Bij uitgebreid lokaal ziekte
→ Vaak extra behandeling (oa boost op tumorbed) nodig
· Echter, bij kleinere tumoren
→ Ook minder radiotherapie mogelijk
→ Soms helemaal achterwege laten?
→ Afhankelijk van neoadjuvante behandeling
Wat is de frequentie van optreden van het mammacarcinoom (BrC) in Nederland?
· Tussen 17.000 en 18.000 vrouwen per jaar
· 1 op de 7 vrouwen krijgt borstkanker in haar leven
· Bij ongeveer 120 mannen per jaar wordt borstkanker ontdekt
· De borstkankerincidentie is in Nederland gestegen de afgelopen jaren
· Bortskankersterfte in Nederland per 10.000 vrouwen is gedaald
Wat zijn de kenmerken van borstkanker bij mannen?
· 1% van alle borstkankers
· Risicofactoren: obesitas, testiculaire afwijkingen, hypofyseadenoom, bestraling op thoraxwand, etniciteit
· Fenotype: ER, PR en AR positief, Her2 negatief, meestal luminal B –> dus altijd denken aan erfelijkheid
· Tumoren vaker hormoongevoelig
· Verschillen met vrouwelijke mammacarcinomen patienten: >40% N+ (okselklieren), vaker ER+
· Vaker geassocieerd met genetische afwijkingen: BRCA2 (10%), BRCA1 (<5%), Klinefelter (chromosomale XXY, riks 50x hoger), CHEK2, p53, PTEN
Waarom stijgt de borstkankerincidentie in NL?
· Starten landelijke borstkankerscreening
· Vergrijzing (langere overleving)
· ‘stage-migration’ –> met nieuwe technieken meer vinden
Waarom daalt de borstkankersterfte in NL?
· Starten landelijke borstkankerscreening
· Betere detectiemethodes
· Betere behandelingsmogelijkheden
Waar hangt de overleving van de patiënte met borstkanker van af?
Van stadium waarin de ziekte wordt ontdekt
Wat zijn de risicofactoren op het ontwikkelen van borstkanker?
Relatieve risico >5 tov bevolking zonder deze factor
· Hogere leeftijd >45 vs <25 jaar
· Mutatie gBRCA1/2
· Geografische regio Noord-Amerika/Noord-Europa vs verre Oosten, Afrika, Zuid-Amerika
· Dicht klierweefsel (hoge densiteit)
· Atypisch benigne proliferatie borstklierafwijkingen
· Bestraling op mediastinum in voorgeschiedenis
· Eerder mammacarcinoom in voorgeschiedenis
Relatieve risico <5 tov bevolking zonder deze factor
· Vroege menarche, nullipariteit, late menopauze
· Late leeftijd eerste kind >35 vs <20 jaar
· Hormonale substitutie therapie (HST)
· Orale anticonceptie
· BMI > 35 (postmenopauzaal)
Wat verkleint het risico op borstkanker?
Lichamelijke inspanning 5x/week –> verkleining risico
Wat zijn oorzaken van borstkanker?
- Sporadisch mammacarcinoom (80%)
- Familiair mammacarcinoom (tot 10%): 2 a 3 keer verhoogd risico
- Heriditair mammacarcinoom (echt gen gevonden) (tot 10%)
→ Zoals BRCA 1 of 2 genmutatie
◊ 60-80% life-time risk mammacarcinoom
◊ Sterk verhoogd risico ovariumcarcinoom - Nb radiotherapie thoraxwand op jonge leeftijd: risico mammacarcinoom conform BRCA 1 of 2 genmutatie
Wanneer denken aan erfelijke vorm van borstkanker?
- Familiair voorkomen van borstkanker
- Jonge leeftijd bij diagnose
- Meerder keren borstkanker bij 1 persoon
- Man met borstkanker
- Bepaalde combinaties van soorten kanker BRCA1&2: ovariumcarcinoom
- Verwijs deze mensen naar klinische geneticus
Wat is de presentatie van primair mammacarcinoom?
- Klachten
· Meest voorkomend: palpabele afwijking in de mamma
· Ingetrokken tepel
· Inflammatie van de mamma (peau d’orange), ulceratieve afwijkingen
· Pijn is slechts zelden de primaire klacht- Geen klachten
· Screening: bevolkingsonderzoek van vrouwen vanaf 50 jaar
· Toevalsbevinding bij ander onderzoek bv FDG-PET of CT-thorax
- Geen klachten
Hoe gaat LO voor borstkanker?
· Inspectie: huidafwijkingen? Mastitis/peau d’orange? Intrekking huid/tepel?
· Palpatie mamma: palpabele tumor?
→ Indien tumor
◊ Grootte?
◊ Glad/irregulair?
◊ Mobiel/fixatie?
· Palpatie oksels, infra- en supraclaviulair
Welke aanvullende diagnostiek is er voor borstkanker?
· Mammografie (stap 1)
· Echografie mamma (stap 1)
· Cytologische punctie (stap 2)
· Histologisch biopt (stap 2)
· MRI
· Echo oksel
· (FDG-PET scan)
–> stellen diagnose en stagering TNM stadium
Wat zijn de kenmerken van mammografie?
· Geschikt voor screening, goed vergelijkbaar met eerdere mammografie
· Eerste keus bij verdenking mammacarcinoom
Wat zijn de kenmerken van echografie bij borstkanker?
· Niet geschikt voor screening
· Wel geschikt voor gericht onderzoek van afwijking gevonden bij LO, mammografie of MRI
→ Verdenking mammacarcinoom? –> direct biopt mogelijk
· Stagering oksel (N van TNM) –> punctie bij verdachte/pathologische lymfeklier
Wat zijn de kenmerken van MRI en borstkanker?
· Hoge sensitiviteit, maar 16-41% ‘onverwahte bevinding’
Wanneer MRI?
· Diagnostische discrepantie LO/mammografie/echo
· Preoperatief (wel/geen borstsparende behandeling mogelijk?)
· Lobulair carcinoom en wens tot borstsparende behandeling –> bij lobulair carcinoom vaak onderschatting grootte op mammografie
· Voor neo-adjuvante systemische therapie
· Screening hoogrisico patiënten (bv BRCA1/BRCA2 genmutatie)
Wanneer doen we disseminatie (onderzoek naar afstandsmetastasen) onderzoek?
Niet standaard bij diagnose mammacarcinoom
Geïndiceerd bij ‘hoog risico mammacarcinoom’:
· T4-mammacarcinoom
· N+ (lymfekliermetastasen)
· Recidief mammacarcinoom
· Klinische verdenking metastasen (bv rugklachten)
–> FDG PET-CT
Waar is de TNM classificatie van mammacarcinoom bepalend voor?
· Prognose
· Keuze behandeling
Wat is curatieve behandeling bij mammacarcinoom?
· Chirurgie
· Vaak in combinatie met systemische therapie en/of radiotherapie afhankelijk van:
→ Keuze wel/niet borstsparende chirurgie
→ TNM-stadium
→ Overige tumorkenmerken
◊ Receptoren: oestrogeen (ER), progesteron (PR), Her2Neu
◊ Mate van aggressiviteit
- Gradering (1 minst agressief, 3 meest agressief)
- Lymfangioinvasie ja/nee
Waar gaat de meesta mammapathologie vanuit?
Het klierweefsel
Welke pathologische aandoeningen kunnen er in de mamma zijn?
Goedaardig
* ‘mastopathie’ = lumpy breast disease = fibrocysteuze verandering apocriene metaplasie
* Hyperplasie
* Fibroadenoom
Kwaadaardig - voorstadia = CIS
* Ductaal = DCIS
* Lobulair = LCIS
Kwaadaardig
* Adenocarcinoom
* Sarcoom/maligne phyllodes tumor
Wat zijn de kenmerken van de pre-operatieve diagnostiek: histologie bij mammacarcinoom?
- Meestal classificerende diagnose
- Onderscheid tussen in situ en invasief carcinoom mogelijk
- Receptorbepaling mogelijk
Correlatie met beeldvorming is belangrijk: MDO
Klinische gegevens op PA-aanvraag formulier
Wat is een fibroadenoom?
Fibro-epitheliale laesie
* Overgroei van stroma
* Epitheel blijft 2-lagig
* Scherp begrensd
Wat is een Phyllodes tumor?
- Fibro-epitheliale tumor
- Zeldzaam (<1% van alle mammatumoren)
- Alle leeftijden, meestal 6e decade (vaker bij oudere dames)
- Meestal scherp omschreven
- Groeit relatief snel
- Prognose heterigeen, afhankelijk van subtype (benigne, borderline, maligne)
- Metastasen zijn zeldzaam
- Microscopisch celrijker dan fibroadenoom
Wat zijn de kenmerken van het voorstadium - in situ carcinoom bij de mamma?
- Neoplastische proliferatie van epitheel
- Blijft binnen de contour van de duct
- Basaalmembraan intact
- Geen bloedvoorziening (diffusie afhankelijk): necrose en verkalking
- Niet palpabel
- Ductaal carcinoma in situ (DCIS)
- Lobulair carcinoma in situ (LCIS)
Hoe noemen we DCIS in de tepel?
Morbus Paget
Rode, schilferige tepel soms
Wat zijn de kenmerken van LCIS?
- Geen symptomen, meestal geen calcificaties, toevalsbevinding bij microscopie
- Vaak diffuus en bilateraal
- Monotoner dan DCIS
Wat zijn de kenmerken van adenocarcinoom in de mamma?
- Infiltrerende proliferatie van epitheelcellen
- Soms palpabel
- Veel verschillende types
- Meest voorkomende is ductaal: no special type (NST)
- Lobulair komt ook vaak voor (ong 10%)
- Special types
Hoe gaat de differentiatiegraad bij mammacarcinoom?
Volgens Bloom en Richardson, gebaseerd op 3 criteria
1. Mate van buisvorming
2. Mate van atypie
3. Mitose-activiteit
Graad
1. Goed
2. Matig
3. Slecht
Wat zetten we in het pathologie verslag van de mamma?
- Tumorsubtype
- Diameter
- Differentiatiegraad
- Therapierespons
- ER/PR en Her2neu status
- Radicaliteit
- Lymfeklierstatus
Hoe gaat de chirurgische behandeling van de mamma?
Operatie van de borst
1. Borstsparende chirurgie = mammasparende therapie (MST)
2. Borst amputatie = ablatio = mastectomie
Operatie van de oksel
1. Schildwachtklier- / poortwachtersklierprocedure/sentinel node (SN)
2. Okselkliertoilet (OKT) / okselklierdissectie (OKD)
* Borstamputatie + okselkliertoilet = gemodificeerd radicale mastectomie (GRM)
Wat zijn de kenmerken van de borstsparende chirurgische behandeling van de mamma?
- Ruim 70% van de patiënten kiest voor borstsparende chirurgie (MST)
- MST wordt gevolgd door bestraling om risico op recidief te verkleinen
- MST + adjuvante RT versus ablatio mammae: gelijke overall survival
Wanneer is MST niet mogelijk?
- Als grote tumor in kleine borst
- Als patiënt in verleden is bestraald
- Als in meerdere kwadranten in de borst tumor/DCIS aanwezig
Wat is het doel van een MST?
- Radicale resectie
- Cosmetisch acceptabel resultaat
Hoe kan je een niet palpabele tumor borstsparend opereren?
- Niet palpabele tumor
→ Preoperatief localisatie tumor
◊ Draad in tumor
◊ Radioactieve bron (I125) in tumor
◊ Magnetische marker
Wat zijn de kenmerken van het I125 bronnetje?
· Titanium zakje 4,5x8 mm
· Gelabeld met I125
· Gamma-probe
Wat zijn de voordelen van het I125 bronnetje?
· ‘punt bron’
· Halfwaardetijd 60 dagen –> kan dagen/maanden voor de operatie al gegeven/geplaatsd worden
· Kan ook in kliermetastase
Wanneer doen we ablatio?
- Borstsparende behandeling niet mogelijk
- Borstsparende behandeling niet wenselijk
· Evt BRCA1/2 genmutatie (maar blijft keuze patiënt)
· Keuze patiënt
- Borstsparende behandeling niet wenselijk
Optie: directe of uitgestelde reconstructie
Wat doe je bij T4 mammacarcinoom?
· Niet starten met chirurgische behandeling: radicale resectie vaak niet haalbaar
· Eerst chemotherapie (‘neo-adjuvant’)
· Doel: kleiner maken van tumor om radicale resectie mogelijk te maken
Hoe gaat stagering van de oksel?
Stagering van de oksel
1. Sentinel node procedure
2. Okselklierdissectie
Wat is het doel van de sentinel node procedure?
Stadiëring van de oksel bij klinisch (LO + beeldvorming) negatieve oksel (cN0)