Week 10 Flashcards
Waarop ligt het mammaklierweefsel?
De m. pectoralis major
Hoe wordt een prothese geplaatst als er een tekort aan huid is?
Er wordt in de eerste operatie een expanderprothese geplaatst. Deze ‘ballon’ wordt transcutaan wekelijks gevuld op de polikliniek met fysiologisch zout gedurende enkele weken. Na ongeveer 4 tot 6 maanden volgt een 2e operatie waarbij de prothese wordt gewisseld voor de definitieve prothese
Wat is een (relatieve) contra-indicatie voor het gebruik van protheses zonder lichaamseigen weefsel?
Geplande of doorgemaakte radiotherapie – afhankelijk van huid toestand. Er is dan een grotere kans op kapselcontractuur en huidproblemen. Een alternatief is het toevoegen van goed gevasculariseerd weefsel zoals de musculus latissimus dorsi (rugspier)
Wat is Baker-classificatie?
Baker 1: geen contractuur, zachte borst
Baker 2: minimale contractuur, palpabel maar niet zichtbaar
Baker 3: matige contractuur, palpabel en zichtbaar implantaat
Baker 4: ernstige contractuur, harde en pijnlijke borsten evt met verplaatsing van het implantaat
Welke soorten autologe weefsel kunnen bij een reconstructie gebruikt worden?
-Gesteelde lap: bloedvaten die de lap vasculariseren blijven intact, lap verplaatst naar een defect in de omgeving
-Vrije gerevasculariseerde lap: bloedvaten doorgesneden en onder de microscoop weer aangesloten op de acceptorvaten, defect verder weg
Welke gesteelde lappen kunnen voor borstreconstructie gebruikt worden?
Latissimus dorsi al dan niet met een huideiland. Het volume kan vergroot worden door vet van de rug mee te nemen of door een prothese onder de LD te plaatsen
Wat is de TRAM lap?
Transverse Rectus Abdmonis Muscle lap: buikspier met overliggende vet en huid. ‘Transverse’ betekent dat het huideiland ‘dwars’ op de buik wordt afgetekend. De vaatsteel blijft intact en wordt distaal doorgesneden, zodat de lap naar boven kan worden ‘omgeklapt’. A. en v. epigastrica superior voorzien de gesteelde TRAM-lap van bloed.
Grotendeels vervangen door de DIEAP-lap
Welke vrije lappen kunnen voor borstreconstructie gebruikt worden?
Weefsel van de buik, billen of binnenzijde van de bovenbenen.
Meest gebruikte is een vrije lap van de buik: DIEAP (Deep Inferior Epigastric Artery Perforator) lap. Itt de TRAM-lap, wordt hierbij de rectus abdominis niet verwijderd. Alleen het buikvet en de overliggende huid worden gebruikt. Deze worden van bloed voorzien door perforerende bloedvaten uit de a. epigastrica inferior profunda. V. epigastrica inferior superficialis kan als extra veneuze anastomose gebruikt worden
Biedt een beiderzijdse mastectomie overlevingswinst bij BRCA mutatiedraagsters?
Bij BRCA mutatie drager 80% kans om borstkanker te ontwikkelen. Overleving na beiderzijdse mastectomie beter bij BRCA1 tov screenen, geen winst bij BRCA2
Wat is therapeutic drug monitoring en wat is de rol bij prognose met tamoxifen?
Tamoxifen-> in lever omgezet in actieve endoxifen. Therapeutic drug monitoring: in bloedbaan actieve metaboliet meten, daarop dosering aanpassen. Als je het goed omzet betere prognose, als je minder omzet grotere kans dat kanker terugkomt
Waarmee interacteert tamoxifen?
-Andere medicijnen
-Kurkuma en piperine (zwarte peper): bij hoge dosis werd effectieve dosis tamoxifen lager
Wat doet CBD met borstkanker(behandeling)?
-CBD (cannabis) zou anti-tumor effect kunnen hebben, gaat via CBD receptor vaak op borstkankercel. Geen interactie met tamoxifen, aanwijzingen dat het zou kunnen werken tegen de bijwerkingen
Wat zijn vloeibare biopten?
Biopteren van metastases niet altijd mogelijk en belastend voor patienten
->Circulerende tumorcellen (CTCs) bij patiënten met solide tumoren goed alternatief?
Als er in het bloed biopt >5 kankercellen zijn is de prognose slechter. Je kunt ook de DNA van die kankercellen analyseren
Wat is de officiele benaming van borstkanker?
Mammacarcinoom (BrC)
Wat is een primair mammacarcinoom?
->niet op afstand uitgezaaid
->behandeling in opzet curatief (genezing)
->behandeling door chirurg en meestal ook oncoloog en radiotherapeut
Wat is een gemetastaseerd mammacarcinoom?
->op afstand aantoonbare metastasen (uitzaaiing)
->palliatieve behandeling (levensverlengd)
->behandeling door oncoloog, soms radiotherapeut (pijnlijke botuitzaaiingen of gevaarlijke plekken), zelden chirurg
Hoe metastaseert een mammacarcinoom?
Zowel via bloedbaan als lymfbanen
Naar welke lymfklieren kan een mammacarcinoom uitzaaien?
Oksel: lokale uitzaaiing. Achter borstbeen, boven sleutelbeen en in hals ook lokaal: uitzaaiingen maar genezing nog mogelijk. Verdere uitzaaiing is afstandsuitzaaiing, meestal niet te genezen
Wat zijn de voorkeursplekken voor metastasen bij borstkanker?
Lever, long en botten. Kan ook (zeldzaam) in hersenen, huid, pleuritis carinomatosa, peritonitis carcinomatosa, ovariae
Wat is het verschil tussen lokale en systemische therapie?
Lokale behandeling= chirurgie en/of radiotherapie
Systemische therapie= therapie via tablet/infuus/injectie (via bloedbaan)
Wat zijn micrometastasen?
Niet detecteerbare borstkankercellen, als je ze niet behandelt kunnen ze uitgroeien en afstandsmetastasen worden. Neoadjuvant en adjuvant om deze te doden. Micrometastasen zijn nog wel te genezen. Als ze detecteerbaar zijn palliatieve behandeling
Wat zijn de kenmerken van borstkanker bij diagnose?
5% al afstandsmetastasen
95% geen detecteerbare afstandsmetastasen
->lokale therapie (borstoperatie evt + radiotherapie)
50% uiteindelijk sterft aan borstkanker indien geen nabehandeling volgt
->50% micrometastasen (hematogeen)
->al vroeg in ontwikkeling van BrC
Hoe vaak komt borstkanker voor in Nl?
Bij ongeveer 17.000 vrouwen/jaar wordt BrC ontdekt
1 op de 7 vrouwen ontwikkelt BrC
bij +/- 120 mannen/jaar wordt BrC ontdekt. 1% van alle borstkankers
Wat zijn de kenmerken van borstkanker bij mannen?
Fenotype: ER, PR en AR positief, Her2 neg, meestal luminal B
Verschillen met vrouwelijke mammacarc.: >40% N+, vaker ER+
Vaker geassocieerd met genetische afwijkingen: BRCA2 (10%), BRCA1 (<5%), Klinefelter (chromosomale XXY, risk 50x↑), CHEK2, p53, PTEN
Wat zijn de risicofactoren voor borstkanker bij mannen?
Obesitas, testiculaire afwijkingen, hypofyseadenoom, bestraling op thoraxwand, etniciteit
Waardoor stijgt de borstkanker incidentie in Nl?
-Starten landelijke borstkankerscreening
-Vergrijzing (langere overleving)
-“Stage-migration” (beeldvormingstechnieken steeds gevoeliger dus je kunt het steeds beter detecteren)
Waardoor neemt de sterfte aan borstkanker af?
Starten landelijke borstkankerscreening
Betere detectiemethodes
Betere behandelingsmogelijkheden
Wat is de gemiddelde leeftijd van diagnose borstkanker?
60 jaar
Bij welke leeftijden wordt de borstkankerscreening gedaan?
Bevolkingsonderzoek 50-75, in die periode detecteer je 56% van de borstkankers
Wat zijn kleine risicofactoren voor het ontwikkelen van borstkanker?
- Late menopauze, nullipariteit, vroege menarche
-Late leeftijd eerste kind >35
-Hormonale substitutie therapie (HST)
-Orale anticonceptie pil
-BMI >35 (postmenopauzaal)
-Lichamelijke inspanning 5x/wk verkleint de kans
Wat zijn grote risicofactoren voor borstkanker?
-Toegenomen leeftijd
-Mutatie BRCA1/2
-Geografische regio Noord-America/Noord-Europa vs verre Oosten, Afrika, Zuid Amerika
-Dicht klierweefsel (hoge densiteit)
-Atypisch benigne proliferatief borstklierafwijkingen
-Bestraling op mediastinum in VG
-Eerder mammacarcinoom in VG
Wat is het belang van systemische therapie bij borstkanker?
50% van de patiënten die
afstandsmetastasen zouden ontwikkelen zijn door behandeling met (neo)adjuvante systemische therapie te genezen
45 + 46
Wat is de incidentie van borstkanker in Nl?
16.000 vrouwen en 100 mannen
DCIS: 2.000
1:8 vrouwen, cumulative life time risk >12%
>75% van de vrouwen ouder dan 50 bij diagnose
Wat is de overleving van borstkanker?
10-jaarsoverleving >80%
Indien uitgezaaide ziekte mediane overleving 2,5 jaar (grote spreiding)
Wat zijn risicofactoren voor het mammacarcinoom?
-Sporadisch (80%)
-Familiair (tot 10%): 2 a 3x verhoogd risico
-Hereditair (tot 10%): bv BRCA1 of 2, 60-80% life-time risk mammacarcinoom, sterk verhoogd risico ovariumcarcinoom
-RT thoraxwand op jonge leeftijd: risico conform BRCA1 of 2 mutatie, na 8 jaar screenen
Wanneer moet gedacht worden aan een erfelijke vorm van borstkanker?
-Familiair voorkomen van borstkanker
-Jonge leeftijd bij diagnostiek
-Meerdere keren borstkanker bij 1 persoon
-Man met borstkanker
-Bepaalde combinaties van soorten kanker. BRCA1&2: borstkanker/ ovariumcarcinoom
->Klinische geneticus
Hoe presenteert een primair mammacarcinoom zich?
Klachten:
-Meest voorkomend: palpabele afwijking in mamma
-Ingetrokken tepel
-Inflammatie mamma (peau d’orange), ulceratieve afwijkingen
-Pijn zelden primaire klacht
Geen klachten:
-Bevolkingsonderzoek (va 50)
-Toevalsbevinding bij ander onderzoek
Wat voor LO wordt gedaan bij verdenking op mammacarcinoom?
-Inspectie: huidafwijkingen? Mastitis/ peau d’orange? Intrekking huid/ tepel?
-Palpatie mamma: palpabele tumor. Grootte, glad/ irregulair, mobiel/ fixatie
-Palpatie oksels, infre- en supraclaviculair
Wat voor AO wordt bij (verdenking op) mammacarcinoom gedaan?
Stap 1:
-Mammografie
-Echografie mamma/ oksel
Stap 2:
-Cytologische punctie of histologisch biopt
->Echogeleid
->Stereotactisch (mammografisch)
->MRI-geleid
Evt:
-MRI met contrast
(-PET-CT)
Wat zijn de kenmerken van mammografie?
-Gouden standaard om borsten na te kijken.
-1e keuze bij verdenking mammacarcinoom
-Geschikt voor screening, goed vergelijkbaar met eerdere mammografie
-Van zijkant (mediolateraal) en bovenkant (craniaalcaudaal)
-Solide laesie, microkalk (kan soms duiden op voorstadium, nakijken met biopt voor DCIS)
Wat zijn de kenmerken van echografie bij de diagnostiek van borstkanker?
-Niet geschikt voor screening
-Wel voor gericht onderzoek van afwijking gevonden bij LO, mammografie of MRI.
->Verdenking mammacarcinoom-> direct biopt mogelijk
-Stagering oksel (TNM)-> cytologische punctie bij verdachte lymfklier
Hoe ziet een mammacarcinoom er op de echo uit?
Carcinoom: grillig, schaduw.
Cyste hoeft niet bewezen te worden, fibroadenoom wel
Wanneer wordt bij de diagnostiek van een mammacarcinoom MRI gebruikt?
-Diagnostische discrepantie LO/ mammografie/ echo
-Preoperatief (wel/ geen borstsparende behandeling?)
-Lobulair carcinoom en wens tot borstsparende behandeling. Vaak onderschatting grootte op mammografie
-Hoogrisico patienten 1x per jaar 25-60 (dan mammografie). Sensitiviteit zo hoog dat er ook fout-positieve bevindingen zijn, daarom niet bij lager risico
Wanneer wordt bij een mammacarcinoom een FDG PET-CT gedaan?
Disseminatie onderzoek
Geindiceerd bij hoog risico mammacarcinoom:
-T4-mammacarcinoom
-Lymfkliermetastasen
-Recidief mammacarcinoom
-Klinische verdenking metastasen (bv rugklachten)
Hoe wordt een mammacarcinoom curatief behandeld?
-Chirurgie
-Vaak icm systemische therapie en/of RT afhankelijk van:
->Keuze wel/ niet borstsparende chirurgie
->TNM-stadium
->Overige tumorkenmerken: receptoren, mate van agressiviteit (gradering 1-3, lymfangioinvasie)
Hoe is de borst opgebouwd?
-Vet-, klier- en bindweefsel (grote variatie in verhouding)
-Lobuli: secretoire deel mamma. Draineert op een buis, buizen samen draineren op tepel
-Epitheel ducti en lobuli bestaan uit 2 cellagen: luminale cellen (binnenkant, secretoire cellen) en myoepitheelcellen (contractiele eigenschappen, afwezig bij borstkanker)
Welke goedaardige borstafwijkingen zijn er?
-“mastopathie” = lumpy breast disease= fibrocysteuze veranderingen, apocriene metaplasie
- ductale hyperplasie
- fibroadenoom
Welke kwaadaardig-voorstadia van borstkanker zijn er?
Carcinoma-in-situ:
- ductaal = DCIS
- lobulair = LCIS
Welke kwaadaardige borstafwijkingen zijn er?
- Adenocarcinoom
- Sarcoom/ maligne phyllodes tumor. Zeldzaam
Wat is het doel van pre-operatieve histologisch onderzoek bij mammacarcinomen?
- Meestal classificerende diagnose
- Onderscheid tussen in situ en invasief carcinoom mogelijk
- Receptorbepaling mogelijk
Correlatie met beeldvorming is belangrijk: multidisciplinair overleg
Klinische gegevens op PA-aanvraag formulier
Wat zijn de kenmerken van fibrocysteuze veranderingen?
-Cystes
-Weinig vetweefsel (fibrose)
-Vaak adenose (hoeveelheid klierweefsel toegenomen)
Wat zijn de kenmerken van een fibroadenoom?
Fibro-epitheliale laesie
- overgroei van stroma
- epitheel blijft 2-lagig
-scherp begrensd
-bestaat uit BW en verstoorde epitheel
Wat zijn de kenmerken van een Phyllodes tumor?
Fibro-epitheliale tumor
Zeldzaam (< 1% van alle mammatumoren)
Alle leeftijden, meestal 60-70
Meestal scherp omschreven
Groeit relatief snel
Metastasen zijn zeldzaam
Wat is de prognose van een Phyllodes tumor?
Prognose heterogeen, afhankelijk van subtype (benigne, borderline, maligne)
->Meeste benigne, lijken op fibroadenoom. Maligne gedragen zich meer als een sarcoom
Wat zijn de kenmerken van in situ carcinomen?
Neoplastische proliferatie van epitheel
Blijft binnen de contour van de duct
Basaalmembraan intact
Geen bloedvoorziening (diffusie afhankelijk): necrose en verkalking
Meestal niet palpabel
Wat zijn de kenmerken van DCIS?
-Vaak microcalcificaties (zijn niet specifiek)
-Groeit via buissysteem
-Omgeven door myoepitheel
-Kan in tepel groeien (M. Paget, rode tepel)
-Vaak lokaal
Wat zijn de kenmerken van LCIS?
-Geen symptomen
-Meestal geen calcificaties
-Toevalsbevinding bij microscopie
-Groeit meer in lobuli, minder atypisch
-Vaak diffuus en bilateraal, verlies E-cadherine
-Niet opereren want vaak diffuus en bilateraal
Wat zijn de kenmerken van een adenocarcinoom?
- Infiltrerende proliferatie van epitheelcellen
- Soms palpabel
- Grootte belangrijk voor prognose
Welke 2 groepen adenocarcinomen zijn er?
- No special type (NST; ductaal). Komt vaakst voor. Ductaal: cellen liggen in buizen of velden bij elkaar
- Special subtypes: o.a. lobulair carcinoom, 2e meest voorkomende subgroep. Cellen verliezen hun E-cadherine waardoor ze los gaan liggen
Wat is de differntiatiegraad?
Graad
1. Goed
2. Matig
3. Slecht
Welke receptorenbepaling wordt bij mammacarcinoom gedaan?
Bij ieder carcinoom ER/ PR/ Her2-receptor bepalen. ER/ PR meestal positief (als >10%), Her2 meestal negatief (positief bij 12/13%)
Welke chirurgische behandelingen zijn er voor het mammacarcinoom?
Operatie van de borst:
1. Borstsparend = mammasparende therapie (MST) = lumpectomie
2. Borst amputatie = ablatio = mastectomie
Operatie van de oksel:
1. Schildwachtklier
2. Okselkliertoilet/ -dissectie (OKT/ OKD): alle axilaire klieren verwijderd
Borstamputatie + OKT = gemodificeerd radicale mastectomie (GRM)
Wat zijn de kenmerken van borstsparende chirurgie?
-Ruim 70% kiest voor borstsparende chirurgie in Nl.
-Altijd gevolgd door bestraling om risico op recidief te verkleinen
-MST + adjuvante RT minstens zo goede overall survival mastectomie
Wanneer is MST niet mogelijk?
-Als grote tumor in kleine borst
-Als patient in verleden is bestraald
-Als in meerdere kwadranten in de borst tumor/ DCIS aanwezig
Wat zijn de doelen van een MST?
-Radicale resectie
-Cosmetisch acceptabel resultaat
Hoe wordt een borstsparende operatie uitgevoerd bij een niet palpabele tumor?
Preoperatief localisatie tumor: vroeger draad, nu radioactieve bron (I125) als marker in tumor
Hoe is de operatie van een MST veranderd?
Vroeger tumor weggehaald en huid weer dichtgemaakt, holte vulde zich aanvankelijk met vocht maar na RT deuk
Nu incisie zvm buiten zichtveld, in lagen aan elkaar gehecht zodat er geen vrije ruimte gelaten wordt