Week 10 Flashcards
Wat is het verschil tussen primaire en gemetastaseerd mammacarcinoom?
- primair is niet op afstand uitgezaaid: in opzet curatieve behandeling
- gemastaseerd heeft palliatieve behandeling -> systeemtherapie
Hoe metastaseert mammacarcinoom?
- lymfogeen
- primair: schildwachterklier, oksel en andere dichtbij gelegen klieren -> curatief
- secundair: andere kant, buik en verder weg -> palliaitief
- hematogeen: lever, bot en long
Ook naar hersenen, ovaria, huid, pleura en peritoneum
Wat zijn micrometastasen?
- niet aantoonbare borstkankercellen
- als meetbaar(macrometastase) niet te genezen
- (neo)adjuvante therapie voorkomt
Hoe is de epidemiologie van mammacarcinoom? En bij mannen?
- 1:7 vrouwen, 17000/jaar, gem leeftijd 60jr
- zeldzaam bij mannen: vaker hormoongevoelig, uitzaaiing oksel en genetische afwijkingen
- toenemende incidentie agv vergrijzing, screening en stage-migration
- dalende sterfte door screening, betere behandel- en detectiemethodes
- uitzaaiing belangrijk voor prognose: zonder 10jr 80%, met 2,5 jaar
Wat zijn risicofactoren voor het krijgen van mammacarcinoom?
- hogere leeftijd
- BRCA1/2 mutatie: 60-80% lifetime risk, ook ovariumcarcinoom
- geografische regio
- dicht klierweefsel
- afwijkingen borstklier
- VG bestraling thorax: zie BRCA mutatie
- VG mammacarcinoom
Is mammacarcinoom erfelijk? Wanneer moet je screenen?
- 80% spordisch, tot 10% familiair en tot 10% hereditair
- familiar voorkomen, jonge leeftijd, man, recidief, bepaalde combi’s kankersoorten
Hoe is de klinische presentatie van mammacarcinoom?
- klachten zoals palpabele afwijking mamma, ingetrokken tepel, inflammatie mamma, ulcerateive afwijking(peau d’orange), zelden pijn
- geen klachten: bevolkingsonderzoek, toevalsbevinding
Hoe werkt aanvullende diagnostiek bij mammacarcinoom?
Stap 1: mammaografie(screening) en echo(gericht onderzoek mamma en oksel en biopt)
Stap 2: cytologische punctie/histologisch biopt(bij screening)
MRI met contrast bij diagnostische discrepantie, screening hoogrisico patient
Wat is disseminatie onderzoek?
Aanvullende diagnostiek via PET-CT
Bij hoog risico: T4, N+, recidief of klinische verdenking metastasen
Welke soort operaties v/d borst zijn er?
- amputatie(ablatio)= mastectomie
- mammasparende therapie(MST): gevolgd door bestraling(tegen micrometastasen)
- gemodificeerde radicale mastectomie: mastectomie + OKT
Niet bij: - grote tumor in kleine borst
- meerdere knobbels
- eerdere bestraling
Hoe kun je een niet palpabel mammacarcinoom lokaliseren?
- radioactief zaadje: tot 6 mnd voor operatie inbrengen, opgespoord met gamma probe
- draad in tumor(oude methode)
Hoe werkt borstreconstructie?
Direct(primair) of secundair(uitgesteld), tertiair(revisie)
Opties
- oncoplastische chrirugie: na MST, tegelijkertijd borstverkleining of toevoeging weefsel(perforator lap)
- tissue expander: onder spier, steeds meer vocht erin om weefsel uit te rekken en vervolgens prothese
- prothese met autoloog weefsel: m. Latissimus dorsi losgemaakt en via oksel naar voren geklapt, extra dekking voor prothese
- volledig autoloog weefsel(DIEAP): buikweefsel incl arterie vrijgemaakt en in borst geplaatst
Hoe kun je de oksel stageren?
- sentinel node procedure: cN0
- okselklierdissectie: cN+
Na neo-adjuvante therapie is OKT niet meer nodig, alleen SN
Morbiditeit: lymfoedeem arm, gevoels en krachtsproblemen, beperkte beweging schouder
Wat zijn prognostische en predictieve factoren bij mammacarcinoom?
- Prognostische factoren= voorspellen kans op ontwikkelen metastasen(histologische graad, grootte, aantal lymfeklieren, ER status, leeftijd)
- Predictieve factor= voorspellen kans op therapie respons(ER status, Her2 receptor status)
Hoe werkt de mammaprint?
- genexpressie van 70 genen(hallmarks) bepaald -> goede en slechte prognose groep
- als >/3% betere overleving toch therapie gegeven aan hele groep -> overbehandeling acceptabel(toch recidief of ook genezen zonder), evenwicht (on)gunstige effecten
- gebruiken om te bepalen of vrouwen met 88% 10 jaars overleving chemo nodig hebben
Hoe behandel je recedief mammacarcinoom? Wat is oligometastatische ziekte?
Metastase palliatief, tenzij oligometastatische ziekte= 3 metastasen in max 2 vers plekken, onafh lokaal recidief(heel zeldzaam) → toch in opzet curatief met systemische therapie
Lokaal en locoregionaal recidief zonder metastasen kunnen curatief behandeld worden
Wat is de incidentie van recidief bij mammacarcinoom? Wat zijn prognostische factoren?
20% binnen 10 jaar
- leeftijd: >70 goed, <35 slecht
- histologie: metaplastisch slecht, mucineus goed
- ziektevrij interval: <2 slecht >5 goed
- triple negative: slecht
- ER+: goed
- Her2+: slecht, nu wel therapie
Hoe werkt de behandeling van gemetastaseerd mammacarcinoom?
Doel: levensverlengend met kwaliteit van leven
Systeemtherapie is afhv receptorstatus
- HR+(ER/PR >10% cellen): anti-hormonale therapie voor chemo
- Her2+(3+ of amplificatie): anti-Her2 naast chemo
- bij botmetastasen: botversterkende medicatie
- elk subtype krijgt chemo; chirurgie of radiotherapie als indiatie
Hoe werkt antihormonale therapie?
- blokkeert oestrogene invloed op borstklierweefsel -> vervroegde overgang
- Tamofixen: competitie om bindingsplaat op oestrogeen recepor
Metabolisme in lever: TDM - ovariectomie
- LHRH agonist/antagonist
- aromataseremmer: remt omzetting androgenen in oestrogeen in bijnier in postmenopauzale vrouwen
Wat voor functionele testen zijn er?
- Kanker cellijnen: cellen uit tumor isoleren en groeien in kweekmedium
- Tumor organoiden: kankerstamcellen isoleren en groeien in 3D kweekmedium
- Patient derived xenografts: tumor doorgroeien in immunodeficiente muis
- Tumorplakjes: tumor in dunne plakjes snijden en doorkweken in medium
Hoe werkt synthetisch lethaliteit bij BRCA mutatie?
- door PARP remmers kunnen spontane ssDNA breuken niet hersteld worden en hopen dsDNA breuken op
- Tumorcellen hebben door BRCA mutatie geen HR en kunnen breuken niet herstellen -> apoptose
Wat zijn BRCA-ness tumoren? Wat is hierbij het belang van functionele testen?
Subgroep triple negative mammacarcinoom zonder kiembaanmutatie, maar gedraagt wel als BRCA mutatie -> behandeling met met capecitabine(platinum chemo).
Als biopt genomen RAD51 al biomarker: bepaald behandelkeuze(PARP remmer of capecitabine)
Wat is de breath hold techniek?
Bij bestraling mamma tijdens inademing bestraald: longvolume is groter -> grotere afstand hart -> hart krijgt lagere dosis -> minder kans op schade
Welke bijwerkingen horen bij radiotherapie v/d mamma?
Acuut(herstelt): oedeem, erytheem, desquamatie, pijn, hyperpigmentatie
Laat:
- huid: atrofie, hyperpigmentatie en teleangiectsieen
- fibrosering
- lymfoedeem arm
- geen melkproductie
- cardiale klachten
Hoe werkt radiotehrapie v/d mamma/oksel?
- planning-CT en tatoeagepuntjes
- GTV is het klierweefsel
- tangentiele velden: positie met operatieclips bepaald
- let goed op kritieke organen: hart, andere borst, longen
Bij oksel ook plexus brachialis, oesophagus en schildklier - hypofractionering
- als laag recidiefrisico partiele borstbestraling
Wat zijn excess en deficit incidence?
Excess incidence= extra incidentie door screening in bep leeftijdsgroepen
Deficit incidence= incidentie is lager dan baseline incidentie in leeftijdsgroep die niet meer in aanraking komt voor screening(te oud)
Welke criteria zijn er voor erfelijke borstkanker in een familie?
- Mammacarcinoom <40jr bij 1 1e graads verwant
- > /2 1e graads verwanten met mammacarcinoom <50jr
- > /3 1/2e graads verwanten met mammacarcinoom, waarvan minstens 1 <50jr
- sereus overiumcarcinoom <50jr
- Ovarium/tubacarcinoom + mammacarcinoom <50jr in dezelfde tak familie of bij 1 iemand
- Prostaatkanker <60jr en mammacarcinoom <50jr in dezelfde tak familie
- man met mammacarcinoom
Welke opties heb je als je een BRCA draagster bent?
- controles mammae vanaf 25jr(MRI, mammografie)
- Profylactische mastectomie
- Ovaria: gyneacologisch onderzoek, echo ovaria, preventieve verwijdering ovaria en tuba >40jr
- Bij chirurgie na geen screening maar risico post-menopauzale klachten
Wat zijn de voor en nadelen van een cytologische punctie(FNA)?
Voordeel: snel, weinig belastend voor patiënt en goedkoop
Nadeel: geen onderscheid tussen in situ en invasief carcinoom
Wat is een fibroadenoom?
Scherp begrensde benigne tumor zonder kapsel met buisvorming en bindweefsel
Normaal weefsel weggeduwd en 2 lagig epitheel intact, hoeft niet verwijderd te worden
Wat is fibrocysteuze verandering/mastopathie?
Benigne palpabele afwijking mamma waarbij calcificaties
- vet vervangen door bindweefsel
- adenose
- cysten(ducten verwijd)
- ductale hyperplasie
Apocriene hyperplasie?
Wat is het verschil tussen lobulair en ductaal carcinoom?
- lobulair: cellen vormen rijtjes(geen E-cadherine)
- ductaal(NST): vormt veldjes(buisvorming)
Beide zijn adenocarcinomen, komen meest voor bovenste laterale kwadrant. - ander metastaseringspatroon
- ductaal carcinoom komt vaker voor
- lobulair carcinoom is vaker HR+
Wat zijn microcalcificaties?
Kleine verkalkingen in ducti, zowel bij benigne(ingedikt secreet) als maligne(agv necrose) afwijkingen. Kan zichtbaar zijn op mammogram als streepje.
Welke voorloperstadia van mammacarcinoom zijn er?
CIS: neoplastische proliferatie epitheel binnen contouren duct, basaalmembraan intact
- ductaal: microcalcificaties op mammogram, niet altijd papabel(vaker dan LCIS)
- lobulair: vaak toevalsbevinding microscopie, diffuus en bilateraal
Wat is de Bloom en Richardson gradering?
Punten voor
- buisvorming: meer is goed
- mate atypie
- aantal delingen
Geeft score voor differentiatiegraad(3 is slecht gedifferentieerd)
