Vímuefnaneysla og fjölskyldan

Question 1

Líklega eitt af hverjum ____ börnum býr við áfengisvanda foreldra/forráðamanna á einhverjum tíma í uppvexti sínum

Answer 1

4

Question 2

Hvers vegna eru gerðar erfðafræðilegar rannsóknir?

Answer 2

Ef að ákveðið gen myndi finnast þá væri unnt að finna þá sem eru í áhættuhópi

Það gæti hjálpað til við að skilja umhverfisþætti við þróun vímuefnaröskunnar

Gæti leitt til betri meðferðar

Question 3

Fjölskyldurannsóknir

Answer 3

Ef eiginleiki er í fjölskyldunni er álitið að meðlimir í fjölskyldunni hafi sama gen

Vímuefnaröskun er fjölskyldutengt fyrirbæri

Börn einstaklinga með áfengis- og/eða aðra vímuefnaröskun byrja yngri að drekka og þróun ofneyslu er hraðari hjá þeim en öðrum

Question 4

Hvað eru ættleiðingarannsóknir

Answer 4

Rannsóknir á fólki sem eiga blóðforeldra sem eru með vímuefnaröskun, en ættleitt af fólki sem ekki eru að nota vímuefni

Question 5

Líffræðilegir synir kk með vímuefnaröskun er ___ líklegri til að misnota vímuefni en þeir sem eiga líffræðilegan föður sem er ekki með vímuefnaröskun

Answer 5

3-4x

(Sömu tengsl milli mæðra og dætra en í minna mæli)

Question 6

Fyrsta vísindalega vísbendingin um að áfengis- og vímuefnaröskun væri ættgengt…

Answer 6

var í rannsókn Schuckit, Goodwin og Winkour 1972

Question 7

Rannsókn gerð í Danmörku sem sýndi að synir sem áttu líffræðilega feður sem voru með vímuefnaröskun var ___ hættara við að þróa með sér vímuefnaröskun en þeir sem áttu ekki líffræðileg feður með vímuefnaröskun

Answer 7

3x

Question 8

Tvíburarannsóknir

Answer 8

Fjalla almennt um samanburð á eineggja og tvíeggja tvíburum

Tvíburar vinsæl viðföng í fylgnirannsóknum (tvíburar settir í aðstæður og þeim fylgt eftir í 5/10 ár t.d.)

Eineggja tvíburar hafa hærri samsvörun fyrir áfengis og vímuefnaröskun en tvíeggja tvíburar

Ekki 100% samsvörun og því álitið að umhverfið hafi einnig áhrif

Question 9

Eineggja tvíburar hafa hærri samsvörun fyrir áfengis og vímuefnaröskun en…

Answer 9

Tvíeggja tvíburar

Question 10

Skilgreiningar á fjölskyldum og rannsóknum á neyslu uppúr 1940 (4)

Answer 10

Rannsóknir voru miðaðar við kjarnafjölskyldu, blóðtengsl og lagaleg tengsl

Lítið efni til um fjölskyldur áfengissjúkra

Rannsóknir beindustu að eiginkonum alkahólistum

Þær taldar eiga við sálræna truflun að stríða

Question 11

Nútíma skilgreiningar á fjölskyldum og rannsóknum á áhrifum neyslu (4)

Answer 11

Víðari skilgreining í dag, fjölskyldur hafa mörg form

Virkni fjölskyldu er mismunandi eftir menningu

Hlutverk, reglur og gildismat varðandi tengsl og stuðning innan fjölskylda mismunandi eftir menningu

Fjölskyldukenningar notaðar fyrst á 7. og 8. áratugnum í rannsóknum til að skilja áfengisvanda

Question 12

Skilgreining frá heimspekingnum Georg W.F. Hegel (1770-1831)

Answer 12

Sú skilgreining að einstaklingurinn fæðist inn í fjölskyldu sem kemur honum til manns og veitir honum siðferðilegt uppeldi samkvæmt hugmyndum sem hlaðin eru viðhorfum og gildum

Question 13

!!!Fjölskylda!!!

Answer 13

Fjölskylda er hópur einstaklinga sem á sameiginlegt heimili þar sem þeir deila tómstundum, hvíld, tilfinningum, efnahag, ábyrgð og verkefnum

Meðlimir eru oftast fullorðnar manneskjur af báðum kynjum eða einstaklingur með barni eða börnum

Þau eru skuldbundin hvort öðru í siðferðilegri gagnkvæmri hollustu

Question 14

Fjarlægð í fjölskyldum

Answer 14

Fjölskyldumeðlimir geta flutt til allra heimshorna en verið samt tengdir tilfinningalega og upplifað fjölskyldunánd

Í fjölskyldumeðferð geta meðlimir sem eru landfræðilega fjarri kjarnafjölskyldunni skiptir miklu máli

Nauðsynlegt gæti reynst, og meðferðalega rétt, að taka tillit til þeirra þrátt fyrir landfræðilega fjarlægð

Question 15

Heilbrigð samskipti einstaklinga í fjölskyldum

Answer 15

Þegar fjölskyldumeðlimir finna til öryggis og ánægju innan fjölskyldunnar eru samskiptin heilbrigð innan fjölskyldunnar

Ef fólk fer heim til sín og hugsar á leiðinni heim til sín „mig langar heim“, að hlakka til að fara heim til sín

Að vilja ekki fara heim, afhverju er það?

Question 16

Sveigjanleiki og traust milli einstaklinga í fjölskyldu gerir það að verkum að…

Answer 16

Þeir fá uppfyllta þörf sína fyrir umhyggju, ástúð og virðingu

Að þurfa ekki að fá leyfi fyrir hlutunum, bara láta vita

Einstaklingur er alltaf einstaklingur burtséð frá því hvort hann sé í sambandi eða ekki

Question 17

Ánægja í samskiptum innan fjölskyldu einkennast af…

Answer 17

Hlýju og nánd milli allra fjölskyldumeðlima

Question 18

Foreldrar þar sem eru heilbrigð samskipti í fjölskyldunni eru í…

Answer 18

Umönnunar- og uppeldishlutverki gagnvart börnunum sínum. Þau eru fyrirmynd barnanna og traust ríkir í samskiptum milli allra aðila

Question 19

Í fjölskyldum þar sem heilbrigð samskipti ríkja og fjölskyldumeðlimir eru meðvitaðir um…

Answer 19

…sín hlutverk og er grundvallarþörfum fyrir ást og öryggi einstaklinganna sinnt. Saman skapa fjölskyldan og samfélagið reglur, viðmið og setja einstaklingunum mörk í hverri fjölskyldu

Question 20

!!!Einelti í skólum vs. fjölskyldum

Answer 20

Einelti í skólum er viðurkennt að börn eru lögð í einelti af öðru börnum á skólalóðinni. Það talar enginn um það að börnin leggja kennara stundum í einelti á öllum skólastigum. Oft talað um einelti á vinnustöðum. Enginn sem talar um að einelti sé til staðar inn í fjölskyldum.

Question 21

!!!Dæmi um einelti í fjölskyldu

Answer 21

Einu barninu ekki boðið með eða spurt um afþreyingu, kennt um allt, barnið tekið sem dæmi í slæmum atvikum á heimilinu

Question 22

Það sem hefur verið sýnt fram á að gerist í fjölskyldum þar sem einstaklingur glímir við vímuefnavanda

Answer 22

Að gera lítið úr eða afneita vandamálum
Tilraunir til að útrýma vandanum
Óreiða
Endurskipulag þrátt fyrir vandann
Tilraunir til að flýja
Endurskipulag fjölskyldunnar

Question 23

Að gera lítið úr eða afneita vandamálum

Answer 23

Að segja að þetta sé ekki jafn slæmt og einhver annar gerði í gamla daga

Afsaka hvað einstaklingur drekkur sjaldan
„Þetta er nú bara 3x á ári“
„Hann er í svo erfiðri vinnu“

Question 24

Tilraunir til að útrýma vandanum (5)

Answer 24

Hafa nóg fyrir stafni

Reyna vera glaður og finna uppá einhverju nýju

Flytja í annað bæjarfélag, kenna aðstæðum um

Senda barnið í sveit

Hætta að tala við fólk sem drekkur mikið

Question 25

Óreiða

Answer 25

Ef að togað er í einn spotta á kostnað annars spotta í óróa þannig að hann verði skakkur, þá fer hann á hreyfingu en stoppar skakkur

Hægt að líkja þessu við samband þar sem áfengi er vandamál

Par talar í gegnum þriðja aðila (börn td)
„Viltu segja við hana mömmu þína…“

Ef að barn fer að bera ábyrgð sem er meiri en þroski og aldur gefi til kynna er SLÆMT
» Hugsa um systkini sín, breiða yfir dauðadrukkna foreldra

Question 26

Endurskipulag þrátt fyrir vandann

Answer 26

Það er hægt að vinna í vandanum

Question 27

Fjölskyldusjónarhorn og neysla

Answer 27

Streituvaldur á heimili, erfiðleikar í samskiptum hjóna/sambúðaraðilum, samskiptum foreldra og barna og systkina

Question 28

Neysla foreldra hefur áhrif á líðan barna og hegðunarvanda, dæmi um hegðunarvanda

Answer 28

Trúðurinn
Svarti sauðurinn
Hetjan
People pleaser

Question 29

Trúðurin

Answer 29

Reyna vera fyndinn og draga athyglina frá foreldrunum og að sér

Question 30

Svarti sauðurinn

Answer 30

Betra að gera eitthvað af sér svo að mamma skammi barnið frekar en pabba

Question 31

Hetjan

Answer 31

Stendur sig vel til að ná góðri athygli á heimilinu

Question 32

Börn einstaklinga með vímuefnaröskun eru í meiri áhættu að…

Answer 32

…þróa vímuefnaröskun líffræðilega en aðrir

Question 33

????????

Answer 33

• Áhrif foreldra og eldri systkina á neyslu vímuefna
• Fyrirmyndir, viðhorf og gildismat tengt neyslu vímuefna
• Unglingar í áhættuhóp v/ofneyslu áfengis
• Ekki allir í fjölskyldunni jafn útsettir
• Fjárhagsleg og félagsleg staða skiptir máli

Question 34

Kerfiskenningar

Answer 34

Fjölskyldan er fjölkynslóða

Fjölskyldukerfi er opið og virkt

Undirkerfi, par, barn-foreldri, bróðir systir/systkini

Breyting í einum hluta kerfisins hefur áhrif á allt kerfið

Óróinn

Question 35

Kerfiskenningar og neysla

Answer 35

Samkvæmt kerfiskenningunum hefur neysla áhrif á virkni fjölskyldunnar

Mörkin á milli einstaklinga í fjölskyldunni og milli undirkerfa verða oft of stíf (yfirborðskenndar samræður)

Öll orka og athygli verður umhverfis neysluna og fjölskyldukerfið nær ákv. jafnvægi þar

Question 36

Fjölskyldusjúkdómslíkanið - hugmyndafræði

Answer 36

Hugmyndafræði fjölskyldusjúkdóms líkansins gengur út frá því að vímuefnamisnotkun einstaklings í fjölskyldu leiði af sér fjölskyldusjúkdóm

Neytandinn er stöðugt upptekin af neyslunni og aðstandendur eru stöðugt uppteknir af neytandanum

Question 37

Samskipti og tengsl skv. fjölskyldusjúkdómslíkansins

Answer 37

Samskipti og tengsl verða minni eða engin og varnarhættir, svo sem að afneita alvarleika ástandsins eða varpa ábyrgðinni á ástandinu yfir á aðra, verða ríkjandi

Í byrjun meðferðar eru þessir varnarhættir ennþá til staðar og felst þá verkefni meðferðaraðilans í því að átta sig á varnarháttunum

Einnig má nefna tilfinningalega bælingu, kvíða, þunglyndi, örlyndi og vera upptekin af þeim vímuefnasjúka

Question 38

Fjölskyldusjúkdómslíkanið - útskýrir/kennir

Answer 38

Fjölskyldusjúkdómslíkanið útskýrir eða kennir hvernig hægt er að bera kennsl á breytingar í hegðunarmynstri fjölskyldunnar og hvernig einstaklingarnir bregðast við umhverfinu með þróun sjúkdómsins

Vímuefnamisnotkunin kemur ekki eingöngu fram í hegðun og hugsun þess vímuefnasjúka heldur hefur hún einnig áhrif á hegðun og líðan annarra fjölskyldumeðlima

Question 39

Styrkleikar kenninga um áhrif vímuefnaröskun á fjölskylduna

Answer 39

Ef fjölskyldan tekur þátt í vímuefnameðferðinni getur það aukið árangur í bata þess vímuefnasjúka og hjálpað fjölskyldunni að takast á við þá streitu sem vímuefnaneyslan hefur valdið

Ef fjölskyldan er meðhöndluð saman gefur það möguleika á rannsóknum á áhrifum vímuefnasýki á fjölskylduna sem heild og aðra fjölskyldumeðlimi en þann vímuefnasjúka, og getur þannig haft hagnýtt vísindalegt gildi

Question 40

Veikleikar kenninga um áhrif vímuefnaröskun á fjölskylduna

Answer 40

Veikleikar fjölskyldumeðferðarinnar eru þeir að þegar unnið er með marga einstaklinga í einu getur það skapað erfiðleika í samskiptum

Einnig getur meðferð verið flókin og erfið með fjölskyldum þar sem fleiri en einn vímuefnasjúkur er í fjölskyldunni eða með aðra geðræna sjúkdóma og því erfitt að sinna einstaklingsþörfum fjölskyldumeðlima (þunglyndi, geðklofi)

Question 41

Einkenni hjá börnum

Answer 41

Innri vandi:

Ytri vandi:
Hegðunarvandi
Námserfiðleikar

Question 42

Veik tengsl

Answer 42

Tengist ekki vinum, á bara kunningja

Getur átt góða vini og sækist í að fara heim til þeirra í öryggi í staðinn fyrir að fara heim

Question 43

Innri vandi

Answer 43

Sálrænn vandi
Þunglyndi
Kvíði
Lítið sjálfsmat
Veik tengsl

Question 44

Ytri vandi

Answer 44

Hegðunarvandi
Námserfiðleikar

Question 45

Önnur einkenni hjá börnum

Answer 45

Þunglyndi og kvíði
Ofbeldi
Kynferðisleg Misnotkun
Hegðunarerfiðleikar
Líkamlegar kvartanir (illt í maga eða höfuðverkur)

Question 46

Álagsþolin börn - börn sem alast upp við góðar aðstæður

Answer 46

Jákvæð sjálfsmynd

Félagsleg hæfni

Jákvæð tengsl í fjölskyldunni

Jákvæð reynsla í skólanum

Tómstundir

Trú á lífið

Jákvæð og hlý samskipti

Stöðugt umhverfi heima

Question 47

ACoA

Answer 47

Fullorðin börn einstaklinga með áfengis- og/eða vímuefnaröskun

Question 48

ACoA ótti við að…

Answer 48

…missa stjórn, við tilfinningar, við átök eða erfið samskipti, ofur ábyrg, erfiðleikar með náin kynni, sektarkennd ef viðkomandi stendur með sjálfum sér, mikil sjálfsgagnrýni, erfitt með að hafa gaman og slaka á ofl.

Question 49

“Skilgreining” á ACoA

Answer 49

Ekki nein sérstök skilgreining á hugtakinu en í flestum tilfellum er um tvenns konar meiningu að ræða

Question 50

Tvenns konar meining á ACoA

Answer 50

Það er fullorðin einstaklingur sem er fastur í ótta og viðbrögðum barnsins og hins vegar barnið sem varð að axla ábyrgð fullorðins einstaklings á barnsaldri, án þess að vera búin að taka út eðlilega bernsku og þroska barns og unglingsára

Einnig er talið að þeir einstaklingar sem alast upp við vímuefnaröskun skaðist af því uppeldi og skaðist af því alla ævi

Question 51

Fullorðin börn einstaklinga með vímuefnaröskun hafa meiri tilhneigingu til að…

Answer 51

…rífa sig niður með sjúklegri sjálfsgagnrýni en þeir einstaklingar sem ekki hafa alist upp við misnotkun áfengis eða annarra vímuefna. Rannsókn sem gerð var á háskólanemum sýndi fram á að það er mikill munur á unglingum sem alast upp við neyslu foreldra og þeirra sem gera það ekki

Question 52

ACoA einstaklingar

Answer 52

Geta sér til um hvernig eðlileg hegðun fullorðinna er

Eiga í verulegum erfiðleikum í nánum tilfinningasamböndum

Eiga í erfiðleikum með að fylgja málum eftir frá upphafi til enda

Hafa tilhneigingu til að segja ósatt þar sem sannleikurinn væri jafnvel auðveldri

Einstaklingarnir eru ófærir um að slaka á og dæma sjálfa sig hart og finnst að þau þurfi ætíð að hafa eitthvað fyrir stafni

Líður ekki vel með sjálfum sér og eiga erfitt með einveru, leita stöðugt eftir viðurkenningu annara

Forðast ágreiningsmál og eiga erfitt með að leysa þau

Eru trygg öðru fólki jafnvel þeim sem hafa misnotað þá og misnotað trygglyndi þeirra

Question 53

Rannsókn sem var gerð á háskólanemum í sambandi við ACoA sýndi að…

Answer 53

Karlmenn sem áttu föður með vímuefnaröskun höfðu tilhneigingu til að drekka meira

Konur sem áttu foreldra með vímuefnaröskun sögðu frá mun meiri áfengistengdum vandamálum en þær sem höfðu alist upp hjá bindindissömum foreldrum

Fullorðin börn áfengissjúkra voru í mun meiri hættu á að nota ekki bara alkóhól heldur líka önnur vímuefni

Unglingar sem áttu foreldra sem misnotuðu áfengi höfðu mun meiri og jákvæðari væntingar til áfengisdrykkju en unglingar bindindissamra foreldra

Háskólanemar sem ólust upp hjá foreldrum með vímuefnaröskun fengu lægri einkunnir en þeir sem höfðu alist upp hjá bindindissömum foreldrum

Question 54

Meðvirkni skilgreining

Answer 54

Meðvirkni er ástand sem breytir persónuleika einstaklings sem veldur því að viðkomandi verður mjög háður tilfinningalega, félagslega og stundum líkamlega vegna hegðunar annarar manneskju. Þessi líðan hefur áhrif í öllum félagslegum samskiptum einstaklingsins

Question 55

Sá meðvirki…

Answer 55

…hættir að geta greint á milli eðlilegrar og óeðlilegrar hegðunar. Lítið sjálfsmat leiðir til þess að viðkomandi getur ekki tekið sjálfstæðar ákvarðanir eða ábyrgð til dæmis í vinnu

Question 56

??????? eh tengt meðvirkni

Answer 56

• Lærð hegðun sem veldur minnkaðri getu til náinna samskipta
• Tilfinningalegar, sálrænar og hegðunalegar aðstæður sem þróast vegna þess að einstaklingur hefur búið við aðstæður þar sem ekki var leyfilegt að tjá tilfinningar sínar opið né ræða tilfinningaleg vandamál
• Meðvirkur einstaklingur lætur hegðun annarrar manneskju hafa áhrif á sig og er heltekinn af því að hafa stjórn á hegðun þessarar manneskju
• Meðvirkni er ástand sem breytir persónuleika einstaklings sem veldur því að viðkomandi verður mjög háður tilfinningalega, félagslega og stundum líkamlega vegna hegðunar annarrar manneskju. Þessi líðan hefur áhrif í öllum félagslegum samskiptum einstaklingsins
• Meðvirkni sést sem auðgreinanleg fastmótuð einkenni sem koma fram hjá flestum einstaklingum sem búa í eða alast upp í fjölskyldum þar sem einn eða fleiri eru haldnir fíkn eða öðrum geðsjúkdómum. Einkennin valda svo mikilli óstarfhæfni hjá einstaklingnum að tala má um blandaða persónuleikaröskun samkvæmt DSM III

Question 57

Ferill í meðvirkni í samskiptum

1. og 2. stig

Answer 57

1. stig. Afneitun
   – Reynt er að vernda einstaklinginn og hjálpa honum
2. Stig. Stjórnun
   – Vandinn er viðurkenndur að hluta, reynt er að stjórna hegðun og líðan fullorðinnar manneskju
   – Reynt er að beita veika einstaklinginn fortölum
   – Að tala um fyrir honum/henni
   – Tekin loforð
   – Haft í hótunum
   – Rifrildi (aftur og aftur)

Question 58

Ferill meðvirkni í samskiptum

3. og 4. stig

Answer 58

3. Stig. Einangrun
   – Stjórnunaraðgerðir duga ekki og vaxandi neikvæðar tilfinningar ráða ríkjum í starfsmannahóp
   * a) Félagsleg einangrun
   – Sameiginlegum samverustundum fækkar t.d. Í kaffipásum
   * b) Andleg einangrun
   – Neikvæðar tilfinningar og hegðun einkenna öll samskipti
   – Einstaklingarnir draga sig í hlé og gefa ekki öðrum hlutdeild í lífi sínu - láta ekki tilfinningar í ljós.
   * c) Hlutverkaskipti koma fram.
   – Stuðningsmenn og óvinir
4. Stig. Upplausn
   – Upplausn í fjölskyldunni
   – Athyglin hverfur af þeim sem komin er út í horn (þeim veika)
   – Aðrir einstaklingar finna leið til að líða betur í tímum /skólanum sumir hætta og fara sína leið

Question 59

Segið frá áhrifum vímuefnaröskun einstaklings á fjölskyldum

Answer 59

Í fjölskyldumeðferð má ekki taka þann sem er með röskunina út og setja hann til hliðar, hann er alltaf partur af fjölskyldunni, sama þótt hann sé einhverstaðar í meðferð eða neyslu

Question 60

Einkenni meðvirkni (15)

Answer 60

Erfiðleikar með að upplifa stöðugt og gott sjálfstraust

Erfiðleikar með að setja sjálfum sér og öðrum mörk

Erfiðleikar með að skoða sínar eigin tilfinningar

Umönnun, lítil sjálfsvirðing, bæling, þráhyggja, stjórnun, afneitun, hæði, léleg tjáskipti, veik mörk, skortur á trausti, reiði, kynlífsvandi

Question 61

Óæskilegur stuðningur (að gera kleift)

Answer 61

Með óæskilegum stuðningi veit einstaklingurinn hvað hann er að gera

Sami einstaklingurinn getur þó verið bæði meðvirkur og verið með óæskilegan stuðning við þann veika

Einnig getur einstaklingur verið með óæskilegan stuðning við hegðun viðkomandi en ekki meðvirkur

Dæmi um þetta er þegar einstaklingur gefur götunnar manni pening sem hann veit að viðkomandi fer með og kaupir áfengi fyrir

Question 61

Að gera kleift

Answer 61

Að gera kleift er eitt form meðvirkni

Fjölskyldumeðlimir geta með því, viðhaldið neyslu einstaklingsins sem er með vímuefnaröskun

Þetta er ferli sem að fjölskyldumeðlimurinn hefur sjaldnast vitneskju eða hugmynd um

Að gera kleift felur í sér að fjölskyldumeðlimir ljúga til að verja þann sem er í neyslu og skýra forföll hans með lygum

Þetta getur einnig lýst sér í því að aðstandandi horfir fram hjá eða þykist ekki sjá hegðun þess sem er í neyslu

Question 62

Afhverju ætti að meðhöndla fjölskyldur sem heild?

Answer 62

Vímuefnamisnotkun hefur áhrif á heilsu allra fjölskyldu-meðlima

Einkenni er oft óstarfhæft samskiptamynstur

Þátttaka fjölskyldunnar mikilvæg varðandi batahorfur

Getur einnig aukið líkur á að konur fari í meðferð

Question 63

Það sem þarf að athuga varðandi meðferð á fjölskyldum

Answer 63

Hvar er misnotandinn í sínu þroskaferli

Í hvaða kynslóð er sá sem misnotar

Hvenær hófst misnotkunin og hvenær er leitað aðstoðar

Á hvaða stigi er misnotkunin

Question 64

Hvað getur fjölskyldan gert?

Answer 64

Þau verða að komast undan áhrifum neyslunnar og þess sem er með vímuefnaröskun með því að fá utanaðkomandi aðstoð

Fjölskyldan getur ekki stjórnað neyslu misnotandans, en hún getur stjórnað því hvaða áhrif neyslan hefur á líf þeirra

Fjölskyldan getur aflað sér fræðslu um áfengis- og vímuefnaröskun