Układ cholinergiczny Flashcards
Działanie cholinomimetyków (8)
serce - chrono,dromo,inotrpowe (-)
naczynia - rozszerzenie, spadek oporu i ciśnienia poprzez NO
układ oddechowy - zwiększona sekrecja śluzu i skurcz oskrzeli
układ pokarmowy - wzrost napięcia mm i sekrecji
wątroba - synteza glikogenu
oko - zwężenie źrenicy, akomodacja do bliży, poszerzenie kanału Schlemma, spadek ciśnienia śródgałkowego
skóra - zwiększenie potliwości
OUN - regulacja funkcji poznawczych
Leki naśladując działanie acetylocholiny (3)
karbachol, betanechol, metacholina
Zastosowanie leków naśladujących działanie Ach (5)
- jaskra
- atonia przewodu pokarmowego i pęcherza
- niedrożność porażenna przewodu pokarmowego
- zaparcia
- diagnostyka i terapia miasteni
Karbachol a pilokarpina w jaskrze
Gdy przeciwskazana pilokarpina w jaskrze pierwotnej zamykającego się kąta, stosujemy karbachol
Metacholina w diagnostyce
Próby prowokacyjne oskrzeli w diagnostyce astmy
Cholinomimetyki p-wskazania (4)
- astma oskrzelowa
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zwężenie odźwiernika
- zaparcia spastyczne
- mechaniczna niedrożność jelit, dróg moczowych i żółciowych
Naturalne alkaloidy cholinomimetyczne (4)
muskaryna, nikotyna, arekolina, pilokarpina
Efekt działania nikotyny
Pobudza uwalnianie wielu neuroprzekaźników
Pilokarpina - zastosowanie (5)
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- kserostomia (suchość oczu i jamy ustnej)
- pobudzenie czynności gruczołów ślinowych po radioterapii głowy i szyi
- w zespole Sjogrena
- zatrucie atropiną i innymi cholinolitykami
Pilokarpina - wykorzystanie w diagnostyce
Diagnostyka:
-wzmaganie wydzielania gruczołów potowych (próba potowa w diagnostyce mukowiscydozy)
Pilokarpina - działanie niepożądane
Słabe widzenie w ciemności
Odwracalne inhibitory cholinesterazy IAChE (10)
donepezil, riwastygmina, galantamina, edrofonium, fizostygmina, neostygmina, ambenonium, pirydostygmina,
ekotiopat,
dyflos
Odwracalny IAChE b. krótko działający
edrofonium
Odwracalne IAchE krótko działajace (6)
fizostygmina, neostygmina, pirydostygmina, ambenonium, demekarium, distigmina
Odwracalne IAChE długodziałające (2)
ekotiopat, dyflos
Odwracalne IAChE - zastosowanie (5)
- atonia pooperacyjna jelit i pęcherza
- jaskra
- wzmaganie pobudliwości mm prążk. po środkach zwiotczających
- nużliwość mm w myastenia gravis
- choroba Alzheimera
Leki stosowane w chorobie Alzheimera + mechanizm działania (3)
donepezil (wybiórczy inhibitor EAch), riwastygmina (inhibitor EAch oraz EBch), galantamina (inhibitor EAch i allosteryczny modulator rec. nikotynowego)
Cholinomimetyki - działanie niepożądane (6)
- nudności, wymioty,
- biegunki
- zwężenie źrenic, łzawienie, zaburzenia widzenia
- ślinotok
- pocenie się
- bradykardia
Zastosowanie edrofonium
diagnostyka myastenia gravis bo krótko i szybkodziałający
Fizostygmina - zastosowanie (2)
Jaskra - zwęża źrenicę i obniża ciśnienie śródgałkowe (dospojówkowo)
W ciężkich zatruciach cholinolitykami ze względu na dobrą penetrację do OUN
Neostygmina - penetracja do OUN
Nie penetruje, działa tylko obwodowo na płytkę ruchową i przez rec muskarynowe
Neostygmina - zastosowanie (4)
- Miastenia!!!
- Pooperacyjna atonia jelit i pęcherza
- Zatrucie atropiną i cholinolitykami
- Odwrócenie bloku n-m w zatruciu lekami zwiotczajacymi niedep.
Nieodwracalne inhibitory cholinesterazy (3)
insektycydy, pestycydy, gazy bojowe
Nieodwracalne inhibitory cholinesterazy - 3 typy objawów
objawy muskarynowe - gromadzenie się Ach w mm gładkich oskrzeli, jelit, pęcherza, źrenic
objawy nikotynowe - zwiększona ilość Ach w mm prąż. i zwojach układu autonomicznego
zaburzenia OUN - powstają na skutek nadmiernej ilości Ach w mózgu i rdzeniu
Nieodwracalne inhibitory cholinesterazy - objawy zatrucia (miejscowe, uogólnione, zgon)
Początkowe miejscowe:
- w miejscu kontaktu zaczerwienienie i pocenie skóry
- ślinienie
- wymioty i biegunka
Uogólnione - cha-yczne efekty pobudzenia układu parasympatycznego oraz drżenia mięśni
Zgon z powodu niewydolności oddechowej!
Nieodwracalne inhibitory cholinesterazy - leczenie zatrucia (4)
- Dekontaminacja pacjenta (wchłanianie przez skórę)
- Diazepam i.v. 5-10mg przeciwdrgawkowo
- Duże dawki atropiny
- Reaktywatory EAch - obidoksym i pralidoksym (skuteczne zaraz po świeżym zatruciu)
parasympatykomimetyki
metoklopramid, sildenafil
Metoklopramid - mechanizm działania + zastosowanie (4)
Mechanizm działania:
- antagonista rec. dopaminowych DA znajdujących się przed synapsą; zwiększa uwalnianie Ach
- Ach działa na M2 w kom mm gładkich przewodu pokarmowego (pobudzenie perystaltyki, i silne działanie przeciwwymiotne)
Zastosowanie:
- refluks żołądkowo-przełykowy (krótkotrwałe leczenie)
- zapobieganie nudnościom i wymiotą po chemioterapii, zabiegach chirurgicznych lub zatruciu opioidami
- radiologia –> przyspiesza przechodzenie papki barytowej przez jelito
- opieka paliatywna (1 rzutu)
Sildenafil mechanizm działania + zastosowanie (2)
Mechanizm działanie:
-wybiórczy inhibitor fosfodiesterazy 5, która hamuje rozkład cGMP
Zastosowanie:
- leczenie nadciśnienia płucnego (rozkurcza mm gładkie płucnych naczyń tętniczych)
- leczenie zaburzeń erekcji
Sildenafil - działania niepożądane (5)
- bóle głowy i mięśni
- nudności, wymioty
- uczucie zatkanego nosa
- wrażenie gorąca na twarzy
- przejściowe zaburzenia widzenia
Sildenafil przeciwwskazania (7)
- choroba niedokrwienna serca
- niskie ciśnienie (<90/50mmHg)
- stosowanie nitratów (interakcja!)
- uczulenie na sildenafil
- ciężka niewydolność wątroby i nerek
- niedawno przebyty udar mózgu lub zawał
- zmiany zwyrodnieniowe siatkówki
Cholinolityki (14)
atropina, hioscyna, ipratropium, tiotropium, pirenzepina, tropikamid, biperiden (akineton), Spazmolityki: papaweryna, drotaweryna, oksybutynina Inne: pridynol (nocne skurcze) fezoterodyna, tolterodyna (nietrzymanie moczu), toksyna botulinowa
Atropina - działanie na serce (4) + zastosowanie (2)
W zależności od dawki: A. mała dawka zmniejsza częstość rytmu B. duża dawka : -blok M2 w węźle zat-przedsionkowym -zniesienie stymulacji N X, -skrócenie odstępu PQ -przyspieszenie przewodzenia -zwiększenie poj min serca Zastosowanie: - blok przedsionkowo-komorowy wywołany wzrostem aktywności N X -zatrucie glikozydami
Najsilniejszy wpływ u młodych osób!
Atropina - działanie na narządy inne niż serce
Oko - rozkurcz zwieracza źrenicy i m. rzęskowego (rozszerzenie źrenicy, porażenie akomodacji, światłowstręt)
Gruczoły egzokrynne - hamuje wydzielanie śliny, potu, wydzielin układu pokarmowego i oddechowego
Układ oddechowy - blok M3; rozkurcz oskrzeli i zmniejszenie wydzielania śluzu (zapobiega skurczom wywołanym przez histaminę, bradykininy i prostaglandyny)
Przewód pokarmowy - zmniejszenie napięcia mm gładkich i wydzielania żółądkowego, działanie p-wymiotne
Układ moczowy - zmniejszenie napięcia mm gładkich
OUN - dawki terapeutyczne brak; dawka toksyczna wywołuje niepokój, zwiększenie pobudliwości, zaburzenia orientacji, majaki, psychozę (pobudzenie rdzenia przedłużonego)
Atropina - zastosowanie (10)
- skurcze mm gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych (kolki)
- zaburzenia rytmu serca z bradykardią
- wyłączenie odruchów N X i zmniejszenie wydzielania śluzu w drogach oddechowych w trakcie znieczulenia ogólnego
- przed badaniem dna oka (mydriasis)
- astma oskrzelowa, POChP
- zmniejszenie wydzielania H+ w żołądku w chorobie wrzodowej
- zapobieganie chorobie lokomocyjnej
- zatrucie IEAch
- zatrucie glikozydami
- choroba i zespół Parkinsona
Objawy zatrucia atropiną (5)
- rozpalony jak piec (pobudzenia ośrodka termoregulacyjnego)
- ślepy jak nietoperz (rozszerzone źrenice i porażenie akomodacji)
- suchy jak pieprz (porażenie gruczołów ślinowych i potowych)
- czerwony jak burach (uwolnienie histaminy z mastocytów i rozszerzenie naczyń skórnych)
- niespokojny jak tygrys w klatce (pobudzenie psychomotoryczne)
Leczenie zatruć atropiną (5)
- płukanie żołądka zawiesiną z węglem aktywowanym
- podanie środka przeczyszającego
- salicylan fizostygminy i.v.
- diazepam
- cewnikowanie by zapobiec pęknięciu pęcherza
Hioscyna działanie i zastosowanie
- w przeciwieństwie do atropiny działa depresyjnie na OUN (senność)
- hamująco na ośrodek wymiotny (choroba lokomocyjna)
- pozbawiona działania na OUN jest stosowana rozkurczowo w kolkach
Zastosowanie ipratropium i tiotropium (sileniejszy)
Astma i POChP
Pirenzepina działanie i zastosowanie (1)
Selektywny antagonista rec M1 - choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (lepszy od atropiny)
Pridynol - działanie (3) i zastosowanie (5)
Działanie:
- hamuje ruchy mimowolne
- zmniejsza drżenie mięśniowe
- zmniejsza napięcie mm
Zastosowanie:
- leczenie parkinsonizmu
- choroby przebiegające ze wzmożonym napięciem
- profilaktyka i leczenie nocnych skurczów mięśni !
- premedykacja przed rehabilitacją
- ślinotok
Biperiden podobne zastosowanie.
Tropikamid zastosowanie (2)
Rozszerzenie źrenicy (mydriasis) i porażenie mm rzęskowych (cykloplegia)
Agoniści receptora Nn (zwoje wegetatywne) (2)
Nikotyna, trimetafan
Działanie nikotyny na receptory Nn w zależności od dawki
W małych dawkach pobudza w dużych poraża
Efekty blokady zwojowej u. autonomicznego w zależności od przewagi układ współczulnego lub przywspółczulnego
Naczynia, gruczoły potowe - przewaga współczulna
Serce, mm gładkie przewodu pokarmowego i układu moczowego oraz oka - przewaga przywspółczulna
Efekty:
Tętnice - rozszerzenie (hipotonia ortostatyczna)
Żyły - rozszerzenie, spadek powrotu żylnego do serca i spadek wyrzutu
Serce - tachykardia (kompensacja)
Źrenica i soczewka - rozszerzenie i akomodacja do dali (soczewka spłaszczona)
Przewód pokarmowy - spadek perystaltyki i wydzielania (zaparcia)
Pęcherz moczowy - zatrzymanie moczu
Gruczoły ślinowe - kserostomia (suchość)
Gruczoły potowe - brak potu (anhydrosis)
Trimetafan - działanie, zastosowanie, sposób podania
Obniża ciśnienie
Nagłe stany - przełom nadciśnieniowy, nadciśnienie złośliwe
Podawany dożylnie
Spazmolityki - leki hamujące czynność skurczową mm gładkich (3)
Papaweryna
Drotaweryna
Oksybutynina
Papaweryna budowa chemiczna
alkaloid opium
Drotaweryna - budowa i mechanizm działania, zastosowanie, przykładowy preparat
To pochodna papaweryny
Hamuje fosfodiesteraze, prowadząc do zwiększenia cAMP, które inaktywuje kinazę łańcuchów lekkich
Hamowanie silnych skurczów mięśniówki przewodu pokarmowego, macicy, układu moczowego
Np. No-spa
Oksybutynina mechanizm działania i zastosowanie
Blokuje kanały wapniowe i receptory M
Leczenie nadreaktywności pęcherza moczowego
Toksyna botulinowa typu B mechanizm działania + zastosowanie
Mechanizm:
Fragmentacja białka SNAP-25, niezbędnego do wydziealnia Ach z zakończeń nerwowo-mięśniowych.
Ma długi czas działania.
Zastosowanie
- dystonie (powolny skurcz mm antagonistycznych)
np. szyjna - ślinotok w chorobach neurologicznych
- stany związane ze zwiększonym napięciem mięśniowym np. porażenie dziecięce
- neuralgie trójdzielna, po półpaścu
