Opioidy Flashcards
Przewodzenie bólu - opisz krótko drogi
Szlak rdzeniowo-wzgórzowo-korowy:
Nocyceptory –> rogi tylne rdzenia k. –> pień mózgu –> wzgórze –> układ limbiczny –> kora mózgu
Przewodzą włókna Adelta (ból ostry, szybki) i C (ból tępy, wolny).
Drogi zstępujące, hamujące aktywność szlaków bólowych:
Istota szara okołowodociągowa –> rogi tylne rdzenia
Neuroprzekaźniki: endorfina, dynorfina, enkefaliny.
Mechanizm działania receptorów opioidowych
Stymulacja rec opioidowych prowadzi do zahamowania cyklazy adenylanowej przy udziale białka Gi.
Efekty:
A. Presynaptycznie - zmniejsza otwarcie kanałów dla Ca, uczestniczących w uwalnianiu neuroprzekaźnika (hamowanie jego uwalniania)
B. Postsynaptycznie - hiperpolaryzacja neuronu i zwiększenie uwalniania K+ (postsynaptyczny potencajł hamujący)
Rodzaje czystych agonistów rec opioidowych (egzogennych)
Agoniści pełni - aktywują maksymalnie receptory (z siłą porównywalną do naturalnych)
Agoniści częściowi - aktywują z mniejszą siłą niż naturalni; aktywacja niepełna
Mieszani agoniści/antagoniści - wykazują działanie agonistyczne względem jednego typu receptorów i antagonistyczne względem innego
Czyści antagoniści - stosowani w terapii zatruć
Rodzaje receptorów opioidowych i ich działanie
- mi - analgezja euforia, zwężenie źrenicy, bradykaria, zahamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego
- kappa- analgezja, dysforia, zwężenie źrenicy, sedacja
- delta - analgezja, dysforia, omamy, reakcje motywacyjne, działanie drgawkorodne
mi i kappa - depresja ośrodka oddechowego
Czyści agoniści receptorów opioidowych (5)
Morfina Oksykodon Petydyna Fentanyl Metadon
Mieszani agoniści rec opioidowych (4)
Buprenorfina Butorfanol Pentazocyna Meptazynol Tramadol
Czyści antagoniści receptorów opioidowych (2)
Nalokson
Naltrekson
Morfina - budowa, wskazania, działania niepożądane, interakcje
Naturalny alkaloid opium; w organizmie ulega glukuronidacji, w wyniku której powstaje czynny metabolit.
Wskazania: - lek z wyboru w zawale serca (przerywa błędnego koło - stres --> duszność --> wzrost zużycia tlenu itd) - choroby nowotworowe - urazy Działania niepożądane: - zaparcia - zawroty głowy, zaburzenia orientacji - nadmierna senność - osłabienie czynności oddechowej - wzrost ciśnienia w drogach żółciowych
Interakcje:
- nasila działanie wszystkich leków działających hamująco w OUN (uspokajających, p-lękowych)
Długotrwałe stosowanie może prowadzić do tolerancji.
Zatrucie morfiną - objawy i postępowanie
Triada objawów:
- depresja oddechu
- utrata przytomności
- zwężenie źrenic
Postępowanie:
- Przerwanie podawania
- Udrożnienie dróg oddechowych
- Sztuczne oddychanie
- Podanie antagonistów rec. opioidowych (nalokson lub nalorfina)
Zespół abstynencji - objawy (10)
- drżenie całego ciała
- objawy grypopodobne
- dysforia
- bezsenność
- zlewne poty
- wzrost ciśnienia
- stany majaczeniowe
- katar
- łzawienie
- bolesne skurcze jelit
Działanie heroiny (5)
- 3-5x silniej niż morfina po podaniu i.v.
- dzięki grupom acetylowym przechodzi przez barierę K-M
- znosi czucie bólu
- wywołuje euforię
- powoduje silną depresję OUN i ośrodka oddechowego oraz zwiotczenie mięśni
Metadon - działanie, wskazania (3), działania niepożądane (5)
Działanie:
agonista rec mi.
Ma silne i długie działanie p-bólowe
Wskazania:
- leczenie uzależnienia od opioidów (słabiej uzależniający od heoriny)
- bóle pooperacyjne
- bóle nowotorowe
Działanie niepożądane: - bradykardia - spadek ciśnienia - zaburzenia krążenia - zaburzenia orientacji - depresja oddechowa (typowe dla opioidów więc pasują wszędzie)
Oksykodon - budowa, jak działa w porównaniu do morfiny, z czym łączony
Budowa
Półsyntetyczny opioid
Działa trochę słabiej niż morfina.
Podawany z paracetamolem i ASA, żeby uzyskać lepsze działanie p-bólowe
Petydyna - budowa, jakie ma dodatkowe działanie, a jakiego działania nie posiada; zastosowanie (3)
Opioid syntetyczny.
Ma dodatkowe działanie cholinolityczne i spazmolityczne.
Nie działa p-kaszlowo i nie powoduje zwężenia źrenic.
Zastosowanie:
- bóle kolkowe (kolki żółciowe, nerkowe)
- łagodzenie bólu porodowego
- zwalczanie dreszczy w hipotermii
Do czego jest metabolizowana petydyna, czemu nie można stosować długotrwale?
Jest metabolizowana do toksycznej norpetydyny (działanie drgawkorodne). Ponadto jest silnie uzależniająca, dlatego nie powinna być stosowana przez dłuższy czas
Fentanyl- jak działa (dlugość, siła, lipo- czy hydrofilny); zastosowanie
Krótko- i szybkodziałający, syntetyczny lek opioidowy, 100x SILNIEJSZY od morfiny; lipofilny.
Zastosowanie:
- w zniesieniu bólu pre- i pooperacyjnego
Sufentanyl i fentanyl - jak działają na ból neuropatyczny i jaki lek też tak działa
Są lipofilne, więc łatwo wchodzą do kom., blokują kanały sodowe, co stabilizuje błonę komórkową i zwiększa skuteczność leczenia bólu neuropatycznego
Tramadol blokuje kanały Na
Sufentanyl - jaki współczynnik terapeutyczny, zastosowanie
Ma wysoki współczynnik terapeutyczny (duży zakres dawki bezpiecznej).
Zastosowanie - tak jak fentanyl
Częściowi agoniści (3) i zastosowanie (2) i z czym łączone
Kodeina
Dihydrokodeina
Hydrokodon
Jako leki p-kaszlowe, w bólach o umiarkowanym nasileniu, często w połączeniu z NLPZ/paracetamolem.
(są słabymi agonistami)
Słabi agoniści rec. opioidowych wymień 5
Kodeina, dihydrokodeina, hydrokodon tramadol, tapentadol
Tramadol - działanie (3) i zastosowanie
- Słaby agonista rec mi
- Hamuje zwrotny wychwyt NA i SE (mocniejsze ośrodkowe hamowanie bólu)
- blokada kanałów sodowych - skuteczny w bólu neuropatycznym
Bóle pooperacyjne, pourazowe, nowotworowe
Tramadol - działania niepożądane inne niż typowe (6)
suchość błon śluzowych, wymioty, zmęczenie, nadmierne pocenie
Wysokie dawki - ryzyko napadu drgawek
Tapentadol - działanie (2) zastosowania (3) cha-yczne działania niepożądane (2)oraz jaki ma udział w uzależnieniu
- agonista rec mi
- inhibitor zwrotnego wychwytu NA
Zastosowanie:
- bóle kręgosłupa
- bóle nowotworowe
- neuropatyczne w przebiegu polineuropatii cukrzycowej
Działanie niepożądane:
- ostrożnie u pacjentów z epilepsją
- u starszych większe ryzyko zaburzenia czynności wątroby i nerek
Można stosować w terapii bólu przewlekłego, bo mały wpływ uzależniający
Pentazocyna - agonista którego rec, cha-yczne działanie (albo w zasadzie brak; 2), cha-yczne działanie niepożądane (1), odtrutka
Agonista rec kappa.
Uwrażliwia macicę na działanie oksytocyny (więc w przeciwieństwie do reszty nie hamuje akcji porodowej) oraz słabiej działa na mm gładkie - nie zwiększa ciśnienia w drogach żółciowych i moczowych
Działając na rec omega - objawy psychomimetyczne (halucynacje, męczące sny, niepokój).
Nalokson jest odtrutką
Buprenorfina - agonista i antagonista czego, zastosowanie (1) i 1 cha-yczne p-wskazanie
Agonista rec mi a antagonista kappa
Zastosowanie - leczenie uzależnienie od morfiny
P-wskazanie - nadciśnienie wewnątrzczaszkowe
Meptazynol - cha-yczne p-wskazanie (1)
Unikać po urazach głowy, bo zwiększa ciśnienie PMR
Antagonista z komponentą agonistyczną - podaj go i zastosowanie
Nalorfina
Podawana celem poprawy czynności oddechowej po przedawkowaniu opioidów (ale nie pentazocynie!). Nasila depresję oddechową po innych lekach, dlatego rzadko stosowana
Nalokson - działanie w zatruciach i czym jest objaw remorfinizacji
Znosi depresyjny wpływ na ośrodek oddechowy:
- wszystkich opioidów
- barbituranów
- alkoholu
Działa krótko (1,5h) dlatego musi być podawany wielokrotnie.
Objaw remorfinizacji - nawroty efektów niepożądanych zatrucia lekami w przypadku jednorazowego zastosowania naloksonu
Drabina analgetyczna
- Ból łagodny do umiarkowanego - Analgetyki nieopioidowe np. NLPZ
- Ból umiarkowany lub źle kontrolowany w kroku 1. - Słabe opioidy + analgetyki nieopioidowe
- Ból umiarkowany do ciężkiego lub źle kontrolowany w kroku 2 - silne opioidy + analgetyki nieopioidowe
Na każdym stopniu można dodać leki pomocnicze: GKS, p-depresyjne, miejscowo znieczulające, hydroksyzyna, diazepam
