Opioidy

Question 1

Przewodzenie bólu - opisz krótko drogi

Answer 1

Szlak rdzeniowo-wzgórzowo-korowy:
Nocyceptory –> rogi tylne rdzenia k. –> pień mózgu –> wzgórze –> układ limbiczny –> kora mózgu
Przewodzą włókna Adelta (ból ostry, szybki) i C (ból tępy, wolny).

Drogi zstępujące, hamujące aktywność szlaków bólowych:
Istota szara okołowodociągowa –> rogi tylne rdzenia
Neuroprzekaźniki: endorfina, dynorfina, enkefaliny.

Question 2

Mechanizm działania receptorów opioidowych

Answer 2

Stymulacja rec opioidowych prowadzi do zahamowania cyklazy adenylanowej przy udziale białka Gi.
Efekty:
A. Presynaptycznie - zmniejsza otwarcie kanałów dla Ca, uczestniczących w uwalnianiu neuroprzekaźnika (hamowanie jego uwalniania)
B. Postsynaptycznie - hiperpolaryzacja neuronu i zwiększenie uwalniania K+ (postsynaptyczny potencajł hamujący)

Question 3

Rodzaje czystych agonistów rec opioidowych (egzogennych)

Answer 3

Agoniści pełni - aktywują maksymalnie receptory (z siłą porównywalną do naturalnych)
Agoniści częściowi - aktywują z mniejszą siłą niż naturalni; aktywacja niepełna
Mieszani agoniści/antagoniści - wykazują działanie agonistyczne względem jednego typu receptorów i antagonistyczne względem innego
Czyści antagoniści - stosowani w terapii zatruć

Question 4

Rodzaje receptorów opioidowych i ich działanie

Answer 4

1. mi - analgezja euforia, zwężenie źrenicy, bradykaria, zahamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego
2. kappa- analgezja, dysforia, zwężenie źrenicy, sedacja
3. delta - analgezja, dysforia, omamy, reakcje motywacyjne, działanie drgawkorodne

mi i kappa - depresja ośrodka oddechowego

Question 5

Czyści agoniści receptorów opioidowych (5)

Answer 5

Morfina
Oksykodon
Petydyna
Fentanyl
Metadon

Question 6

Mieszani agoniści rec opioidowych (4)

Answer 6

Buprenorfina
Butorfanol
Pentazocyna
Meptazynol
Tramadol

Question 7

Czyści antagoniści receptorów opioidowych (2)

Answer 7

Nalokson

Naltrekson

Question 8

Morfina - budowa, wskazania, działania niepożądane, interakcje

Answer 8

Naturalny alkaloid opium; w organizmie ulega glukuronidacji, w wyniku której powstaje czynny metabolit.

Wskazania:
- lek z wyboru w zawale serca (przerywa błędnego koło - stres --> duszność --> wzrost zużycia tlenu itd)
- choroby nowotworowe
- urazy
Działania niepożądane:
- zaparcia
- zawroty głowy, zaburzenia orientacji
- nadmierna senność
- osłabienie czynności oddechowej
- wzrost ciśnienia w drogach żółciowych

Interakcje:
- nasila działanie wszystkich leków działających hamująco w OUN (uspokajających, p-lękowych)

Długotrwałe stosowanie może prowadzić do tolerancji.

Question 9

Zatrucie morfiną - objawy i postępowanie

Answer 9

Triada objawów:

• depresja oddechu
• utrata przytomności
• zwężenie źrenic

Postępowanie:

1. Przerwanie podawania
2. Udrożnienie dróg oddechowych
3. Sztuczne oddychanie
4. Podanie antagonistów rec. opioidowych (nalokson lub nalorfina)

Question 10

Zespół abstynencji - objawy (10)

Answer 10

• drżenie całego ciała
• objawy grypopodobne
• dysforia
• bezsenność
• zlewne poty
• wzrost ciśnienia
• stany majaczeniowe
• katar
• łzawienie
• bolesne skurcze jelit

Question 11

Działanie heroiny (5)

Answer 11

• 3-5x silniej niż morfina po podaniu i.v.
• dzięki grupom acetylowym przechodzi przez barierę K-M
• znosi czucie bólu
• wywołuje euforię
• powoduje silną depresję OUN i ośrodka oddechowego oraz zwiotczenie mięśni

Question 12

Metadon - działanie, wskazania (3), działania niepożądane (5)

Answer 12

Działanie:
agonista rec mi.
Ma silne i długie działanie p-bólowe

Wskazania:

• leczenie uzależnienia od opioidów (słabiej uzależniający od heoriny)
• bóle pooperacyjne
• bóle nowotorowe

Działanie niepożądane:
- bradykardia
- spadek ciśnienia
- zaburzenia krążenia
- zaburzenia orientacji
- depresja oddechowa
(typowe dla opioidów więc pasują wszędzie)

Question 13

Oksykodon - budowa, jak działa w porównaniu do morfiny, z czym łączony

Answer 13

Budowa
Półsyntetyczny opioid

Działa trochę słabiej niż morfina.

Podawany z paracetamolem i ASA, żeby uzyskać lepsze działanie p-bólowe

Question 14

Petydyna - budowa, jakie ma dodatkowe działanie, a jakiego działania nie posiada; zastosowanie (3)

Answer 14

Opioid syntetyczny.

Ma dodatkowe działanie cholinolityczne i spazmolityczne.

Nie działa p-kaszlowo i nie powoduje zwężenia źrenic.

Zastosowanie:

• bóle kolkowe (kolki żółciowe, nerkowe)
• łagodzenie bólu porodowego
• zwalczanie dreszczy w hipotermii

Question 15

Do czego jest metabolizowana petydyna, czemu nie można stosować długotrwale?

Answer 15

Jest metabolizowana do toksycznej norpetydyny (działanie drgawkorodne). Ponadto jest silnie uzależniająca, dlatego nie powinna być stosowana przez dłuższy czas

Question 16

Fentanyl- jak działa (dlugość, siła, lipo- czy hydrofilny); zastosowanie

Answer 16

Krótko- i szybkodziałający, syntetyczny lek opioidowy, 100x SILNIEJSZY od morfiny; lipofilny.

Zastosowanie:
- w zniesieniu bólu pre- i pooperacyjnego

Question 17

Sufentanyl i fentanyl - jak działają na ból neuropatyczny i jaki lek też tak działa

Answer 17

Są lipofilne, więc łatwo wchodzą do kom., blokują kanały sodowe, co stabilizuje błonę komórkową i zwiększa skuteczność leczenia bólu neuropatycznego

Tramadol blokuje kanały Na

Question 18

Sufentanyl - jaki współczynnik terapeutyczny, zastosowanie

Answer 18

Ma wysoki współczynnik terapeutyczny (duży zakres dawki bezpiecznej).

Zastosowanie - tak jak fentanyl

Question 19

Częściowi agoniści (3) i zastosowanie (2) i z czym łączone

Answer 19

Kodeina
Dihydrokodeina
Hydrokodon

Jako leki p-kaszlowe, w bólach o umiarkowanym nasileniu, często w połączeniu z NLPZ/paracetamolem.

(są słabymi agonistami)

Question 20

Słabi agoniści rec. opioidowych wymień 5

Answer 20

Kodeina, 
dihydrokodeina, 
hydrokodon
tramadol,
tapentadol

Question 21

Tramadol - działanie (3) i zastosowanie

Answer 21

• Słaby agonista rec mi
• Hamuje zwrotny wychwyt NA i SE (mocniejsze ośrodkowe hamowanie bólu)
• blokada kanałów sodowych - skuteczny w bólu neuropatycznym

Bóle pooperacyjne, pourazowe, nowotworowe

Question 22

Tramadol - działania niepożądane inne niż typowe (6)

Answer 22

suchość błon śluzowych, wymioty, zmęczenie, nadmierne pocenie
Wysokie dawki - ryzyko napadu drgawek

Question 23

Tapentadol - działanie (2) zastosowania (3) cha-yczne działania niepożądane (2)oraz jaki ma udział w uzależnieniu

Answer 23

• agonista rec mi
• inhibitor zwrotnego wychwytu NA

Zastosowanie:

• bóle kręgosłupa
• bóle nowotworowe
• neuropatyczne w przebiegu polineuropatii cukrzycowej

Działanie niepożądane:

• ostrożnie u pacjentów z epilepsją
• u starszych większe ryzyko zaburzenia czynności wątroby i nerek

Można stosować w terapii bólu przewlekłego, bo mały wpływ uzależniający

Question 24

Pentazocyna - agonista którego rec, cha-yczne działanie (albo w zasadzie brak; 2), cha-yczne działanie niepożądane (1), odtrutka

Answer 24

Agonista rec kappa.

Uwrażliwia macicę na działanie oksytocyny (więc w przeciwieństwie do reszty nie hamuje akcji porodowej) oraz słabiej działa na mm gładkie - nie zwiększa ciśnienia w drogach żółciowych i moczowych

Działając na rec omega - objawy psychomimetyczne (halucynacje, męczące sny, niepokój).

Nalokson jest odtrutką

Question 25

Buprenorfina - agonista i antagonista czego, zastosowanie (1) i 1 cha-yczne p-wskazanie

Answer 25

Agonista rec mi a antagonista kappa

Zastosowanie - leczenie uzależnienie od morfiny

P-wskazanie - nadciśnienie wewnątrzczaszkowe

Question 26

Meptazynol - cha-yczne p-wskazanie (1)

Answer 26

Unikać po urazach głowy, bo zwiększa ciśnienie PMR

Question 27

Antagonista z komponentą agonistyczną - podaj go i zastosowanie

Answer 27

Nalorfina
Podawana celem poprawy czynności oddechowej po przedawkowaniu opioidów (ale nie pentazocynie!). Nasila depresję oddechową po innych lekach, dlatego rzadko stosowana

Question 28

Nalokson - działanie w zatruciach i czym jest objaw remorfinizacji

Answer 28

Znosi depresyjny wpływ na ośrodek oddechowy:

• wszystkich opioidów
• barbituranów
• alkoholu

Działa krótko (1,5h) dlatego musi być podawany wielokrotnie.

Objaw remorfinizacji - nawroty efektów niepożądanych zatrucia lekami w przypadku jednorazowego zastosowania naloksonu

Question 29

Drabina analgetyczna

Answer 29

1. Ból łagodny do umiarkowanego - Analgetyki nieopioidowe np. NLPZ
2. Ból umiarkowany lub źle kontrolowany w kroku 1. - Słabe opioidy + analgetyki nieopioidowe
3. Ból umiarkowany do ciężkiego lub źle kontrolowany w kroku 2 - silne opioidy + analgetyki nieopioidowe

Na każdym stopniu można dodać leki pomocnicze: GKS, p-depresyjne, miejscowo znieczulające, hydroksyzyna, diazepam