Topic 2 Flashcards
kritische periode
periode waarin zenuwstelsel gevoelig is voor bepaalde stimuli in de omgeving. als een organisme niet de juiste stimuli krijgt in de nodige periode dan is het onmogelijk om later in het leven bepaalde vaardigheden functies te ontwikkelen
Lorenz?
ganzen gingen achter hem aanlopen gelijk na geboorte, want 13 uur kritische periode voor hechting.
bij mensen sensitieve periode.
sensitieve periode
bij mensen spreken we van sensitieve periode, omdat hogere neurale plasticiteit. maar wel perioden van verhoogde plasticiteit onder invloed van specifieke factoren.
gen-omgeving interacties
nature en nurture versterken elkaars invloedt
mensen met verschillende genen worden op verschillende manieren beïnvloed door omgevingsfactoren
gen-omgeving correlaties
nature beïnvloedt nurture
3 manieren hiervoor
- passief genotype omgevingsfit: ouders bepalen omgeving waarin het kind beïnvloedt
- evocatieve genotype omgevingsfit: aangeboren karaktertrekken van het kind roept gedrag op uit de omgeving
- actief genotype omgevingsfit: kind selecteert actief de omgeving die past bij genen
epigenetica
nurture beïnvloedt nature
omgevingsgevoelige genen. genenexpressie veranderd met de leeftijd door omgevingsinvloeden
eriksons psychosociale ontwikkelingstheorie?
persoonlijkheid ontwikkelt doorheen de levensloop in 8 fases gekenmerkgt door crisis. Hoe ze hiermee omgaan zorgt voor maladaptief of deugd.
balans binnen fases, maar wel leunen naar positieve kant
8 fases Erikson
- vertrouwen/wantrouwen - hope
- autonomie/schaamte - will
- initiatief - purpose
- industrie/inferieuriteit - competentie
- ego identiteit/rol verwarring - fidelty
- intimiteit/isolatie - love
- generativiteit/stagnatie - care
- ego integriteit/wanhoop - wijsheid
behavioristische theorieën
ontwikkeling is het proces van leren en gedragsverandering door heel het leven.
- watson
- skinner
cognitief behaviorisme; sociaal cognitieve leertheorie van Bandura (1970)
de rol van cognitie = leren en anticiperen. mensen denken na over consequenties en kunnen anticiperen dus mensen hoeven niet alles te ervaren om ervan te leren.
ook leren mensen door modelleren
mensen spelen actieve rol in ontwikkeling
Bronfenbrenner: ecologische model
5 systemen
- individu
- microsysteem = familie, vrienden
- mesosysteem = relatie tussen microsysteemen
- exosysteem = bredere context
- macrosysteem = cultuur en samenleving
- chronosysteem = socio-historisch en levensgebeurtenissen
kritiek = invloed biologische en cognitieve factoren onderschat
Piaget
kindertijd
- sensomotorisch
- pre-operationeel
- concreet operationeel
- formeel operationeel
nalatenschap Piaget = het inzicht dat kinderen kwalitatief anders denken over de wereldd
kritiek op Piaget
- beperkte onderzoeksmethoden = bestudeerde eigen kinderen
- onderschatte de vaardigheden van kinderen
- zag taal als productie van cognitieve ontwikkeling
- onderschatte de invloed van omgeving
Vygotsky theorie?
kindertijd
more knowledgeable others maken onze cognitieve groei mogelijk.
- zone van proximale ontwikkeling
- scaffolding
taalgebruik van ouders stimuleert cognitieve ontwikkeling. door internalisatie leren kinderen in woorden na te denken
theorie van ontwikkelingstaken Havighurst
volwassenheid
Aantal vaardigheden die mensen in hun leven vergaren. die zijn de drijfveer voor wat mensen doen in deze levensfase
sociale klok-model
sterke maatschappelijke verwachting over welke taken op welke leeftijd moeten worden vervuld
normatieve tijdsschema leidt levensplanning en persoonlijke doelstelling
succesfull afing
verouderen gaat gepaard met fysieke, mentale en sociale uitdagingen, maar ouderen lijken over de capaciteiten te beschikken om hiermee om te kunnen gaan.
MacArthur model of succesfull aging
- usual aging: normaal leeftijdsgerelateerde afname in functioneren
- succesfull aging: functioneel verlies is geminimaliseerd, afwezigheid van ziekte of risicofactoren hiervan. behoud van fysiek en cognitief functioneren. actieve verbintenis met het leven.
kritiek op model MacArthur
- subjectieve component ontbreekt
- stigma/discriminatie: sociale druk
- gebaseerd op westerse cultuur
- uitbreiding is nodig
subjectieve versus objectieve visie
op succesfull aging
- kwantitatief model: maar 10% geclassificeerd als succesfully aged
- kwalitatief: wat vinden ouderen zelf succesfull aging =
- sociale contacten
- welzijn (sociale contacten zorgen hiervoor)
- dan vrijwel alle ouderen succesfully aged
Selection-optimization-compensation-model
- selection = selecteren belangrijkste doelen
- optimization = optimaliseren van wat moeilijk gaat
- compensation = compenseren van verlies
kritiek SOC-model
hetw ordt wel ondersteund door onderzoek, maar
- blijft abstract over welke constructen belangrijk zijn voor succesvol aging.
