tıbbi biyoloji tr Flashcards
genetik bilgi akışı
dnadaki bilginin proteine dönüşme aşamaları
transkripsiyon basit tanım
dna kanlıbı kullanarak mrna üretimi
santral dogma
bilgi akışı dna> rna> protein şeklindedir
translasyon
rnadan protein dönüşümü üretimi gibi
prokaryot ökaryot translasyon transkripsiyon farkı
prokaryotlarda translasyon transkripsiyondan önce başlayabilir (aynı anda gerçekleşebilir)
ökaryotlarda bu iki olayı çekirdek zarı ayırır,
ökaryotlarda rna transkriptleri öncü olarak sentezlenir, sonra olgunlaşmak için bazı modifikasyonlara uğrarlar
RNA pollimeraz
polimerizasyonun ana enzimi sentezi başlatır rNTP kullanır (A,U,G,C) kalıp DNA kullanır DNA çift zinciri açıp kapar
polimerizasyonun 4 adımı
tanıma ve bağlanma
inisiasyon (başlama)
elogasyon (ilerleme)
terminasyon( sonlanma) ve çözülme
3’ 5’ kavramı
nükleotidler polimerleşme esnasında her zaman 3. karbona bir sonraki şekerin 5. karbonu bağlanır
her zaman 3. karbona yeni nükleotidler eklenir
iki dna zinciri antiparaleldir (ters yönler)
okuma 5’den 3’üne olur
promotör
RNA polimeraz genin başlangıcındaki bu özel bölgeye bağlanınca o genin transkripsiyonu başlar, sonlandırma(terminatör) dizisine ulaşıncaya kadar bu devam eder.
genlerin 5’ bölümünde bulunur
hepsinde ortak nükleotid dizilerinden oluşan korunmuş bölgeler vardır ve rna polimeraz buraya bağlanır
rna polimeraz dna çift zincirini ayırır
başlama noktası
RNAya transkribe olan ilk baza denir
transkripsiyon birimi
promotörden terminatöre kadar uzanan DNA dizisi
ökaryot - prokaryot gen ekspersinde 4 fark
1- ökaryotlarda histon var prokaryotta yok, bu yüzden bakteri dnası serbest çabuk transkripsiyon olur
2- ökaryotlarda 3 farklı polimeraz, prokaryotlarda 1 polimeraz
3-ökaryotlarda önce öncü mrna(preküsör) oluşur sonra bu değişiklikler geçirerek fonksiyonel olur. Prokaryotlarda böyle bir durum yok.
4-Ökaryotlarda nükleuste mrna sentezlwnir sonra sitoplazmaya geçip translasyon başlar. Prokaryotlarda eş zamanlı gerçekleşebilirler
polimeraz 1 2 3 ler ne sentezinde kullanılır
1- rrna
2-mrna
3-trna
Kalıp DNA zincirini prokaryotlarda ve ökaryotlarda neler tanır?
prokaryotlarda: sigma faktörü
ökaryotlarda: transkripsiyon faktörleri
bunlar protömer bölgeye yapışıp transkripsiyon başlatır
ATG dizisi
genel olarak başlama noktasıdır
TATA kutusu
başlama noktası önünde prokaryotlarda -10 ökaryotta -25 TATAAT 5' ucunda promotör tanımlayıcı bölge
korunmuş diziler
- 35te var
- 10 ya da - 25 TATA kutusu
- 70-80 de CAT kutusu
- 100 GC kutusu
transkripsiyon faktörü türleri
genel: tüm rna polimeraz 2 transkripsiyonları için gerekli ABCDEFH gibi şekiller var, D ile başlar
spesifik: farklı farklı bulunurlar. transkripsiyon hızını etkinliğini doku tipine özgünlüğünü belirlerler
farklı dokularda nasıl her protein değil de o dokuya gerekli olan protein üretilir?
dokuya özwl transkripsiyon faktörleri ile
enhancer
hızlandırıcı bölgeler
rna polimeraz transkripsiyon başlama hızını arttırır
ilmek oluşturur (loop)
ör: bir enzime çok ihityaç varsa
silencer
yavaşlatıcı bölgeler
ör: fazla büyüme ile tümör oluşumunu önler
initiation
başlama evresi
bu evre RNAda il nükleotid bağın oluşmasıdır
9 nükleotid bağ oluşana kadar rna polimeraz promotöre bağlıdır sonra ayrılır
elongation
uzama evresi
rna polimeraz dna boyunca hareket eder
5ten 3e uzama başalr
çözünen dna arka kısmı yeniden eşleşir sarmal oluşturur
sentez transkripsiyon kabarcığı içinde cereyan eder,burda bir dna zinciri kalıp olarak kullanılır
kabarcık rna polimeraz ile birlikte hareket eder
termination
Sonlanma evresi fosfodiester oluşumu durur ve tranksripsiyon kompleksi dağılır rna dna hibridi ayrılır dna çift sarmal yapısına kavuşur terminatör dizisi bu olayları sağlar
rna polimerazın sonlanma için belli faktörlere ihtiyaç duyup duymamasına göre sonlanma çeşitleri
1-intrinsik : ihitiyaç duymaz
2- rho bağımlı : ihtiyaç duyar
intrinsik terminasyon
içten gelen
dna kendi üzerinde tanımlayıcı diziler içerir (g-c) yoğun
rna düz kalmak istemez tamamlayıcı bazlar eşlenme eğilimi gösterir
bunlar ilmek oluşturur bu da terminasyonu tetikler
rna üzerine UUUU dizileri eklenmesi terminasyonu sağlar
RHO bağımlı terminasyon
ortama ilave protein rho eklenmesi gerekir
rho faktör 5’ > 3’ helikaz aktivitesi gösterir rna ve dna hibridinin ayrılmasını sağlar
hem rna polimeraz hem rna dnadan ayrılır
mRNA olgunlaşması*
sadece ökaryotlarda
önce pre-mRNA oluşur sonra ökaryotik çekirdek enzimleri bunu işler
iki uçta ekleme ve içten çıkarma olur
mrna olgunlaşma aşamaları*
1- 5’ uca metillenmiş CAP eklenmesi (şapka)
2- 3’ uca poliA eklenmesi (kuyruk)
3- mRNA içinden intronların kırpılması- splicing
sonra olgun mrna sitoplazmaya geçer