tıbbi biyoloji tr Flashcards

1
Q

genetik bilgi akışı

A

dnadaki bilginin proteine dönüşme aşamaları

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

transkripsiyon basit tanım

A

dna kanlıbı kullanarak mrna üretimi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

santral dogma

A

bilgi akışı dna> rna> protein şeklindedir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

translasyon

A

rnadan protein dönüşümü üretimi gibi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

prokaryot ökaryot translasyon transkripsiyon farkı

A

prokaryotlarda translasyon transkripsiyondan önce başlayabilir (aynı anda gerçekleşebilir)
ökaryotlarda bu iki olayı çekirdek zarı ayırır,
ökaryotlarda rna transkriptleri öncü olarak sentezlenir, sonra olgunlaşmak için bazı modifikasyonlara uğrarlar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

RNA pollimeraz

A
polimerizasyonun ana enzimi
sentezi başlatır
rNTP kullanır (A,U,G,C)
kalıp DNA kullanır
DNA çift zinciri açıp kapar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

polimerizasyonun 4 adımı

A

tanıma ve bağlanma
inisiasyon (başlama)
elogasyon (ilerleme)
terminasyon( sonlanma) ve çözülme

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

3’ 5’ kavramı

A

nükleotidler polimerleşme esnasında her zaman 3. karbona bir sonraki şekerin 5. karbonu bağlanır
her zaman 3. karbona yeni nükleotidler eklenir
iki dna zinciri antiparaleldir (ters yönler)
okuma 5’den 3’üne olur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

promotör

A

RNA polimeraz genin başlangıcındaki bu özel bölgeye bağlanınca o genin transkripsiyonu başlar, sonlandırma(terminatör) dizisine ulaşıncaya kadar bu devam eder.
genlerin 5’ bölümünde bulunur
hepsinde ortak nükleotid dizilerinden oluşan korunmuş bölgeler vardır ve rna polimeraz buraya bağlanır
rna polimeraz dna çift zincirini ayırır

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

başlama noktası

A

RNAya transkribe olan ilk baza denir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

transkripsiyon birimi

A

promotörden terminatöre kadar uzanan DNA dizisi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

ökaryot - prokaryot gen ekspersinde 4 fark

A

1- ökaryotlarda histon var prokaryotta yok, bu yüzden bakteri dnası serbest çabuk transkripsiyon olur
2- ökaryotlarda 3 farklı polimeraz, prokaryotlarda 1 polimeraz
3-ökaryotlarda önce öncü mrna(preküsör) oluşur sonra bu değişiklikler geçirerek fonksiyonel olur. Prokaryotlarda böyle bir durum yok.
4-Ökaryotlarda nükleuste mrna sentezlwnir sonra sitoplazmaya geçip translasyon başlar. Prokaryotlarda eş zamanlı gerçekleşebilirler

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

polimeraz 1 2 3 ler ne sentezinde kullanılır

A

1- rrna
2-mrna
3-trna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Kalıp DNA zincirini prokaryotlarda ve ökaryotlarda neler tanır?

A

prokaryotlarda: sigma faktörü
ökaryotlarda: transkripsiyon faktörleri
bunlar protömer bölgeye yapışıp transkripsiyon başlatır

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

ATG dizisi

A

genel olarak başlama noktasıdır

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

TATA kutusu

A
başlama noktası önünde 
prokaryotlarda -10 ökaryotta -25
TATAAT 
5' ucunda
promotör tanımlayıcı bölge
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

korunmuş diziler

A
  • 35te var
  • 10 ya da - 25 TATA kutusu
  • 70-80 de CAT kutusu
  • 100 GC kutusu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

transkripsiyon faktörü türleri

A

genel: tüm rna polimeraz 2 transkripsiyonları için gerekli ABCDEFH gibi şekiller var, D ile başlar
spesifik: farklı farklı bulunurlar. transkripsiyon hızını etkinliğini doku tipine özgünlüğünü belirlerler

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

farklı dokularda nasıl her protein değil de o dokuya gerekli olan protein üretilir?

A

dokuya özwl transkripsiyon faktörleri ile

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

enhancer

A

hızlandırıcı bölgeler
rna polimeraz transkripsiyon başlama hızını arttırır
ilmek oluşturur (loop)
ör: bir enzime çok ihityaç varsa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

silencer

A

yavaşlatıcı bölgeler

ör: fazla büyüme ile tümör oluşumunu önler

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

initiation

A

başlama evresi
bu evre RNAda il nükleotid bağın oluşmasıdır
9 nükleotid bağ oluşana kadar rna polimeraz promotöre bağlıdır sonra ayrılır

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

elongation

A

uzama evresi
rna polimeraz dna boyunca hareket eder
5ten 3e uzama başalr
çözünen dna arka kısmı yeniden eşleşir sarmal oluşturur
sentez transkripsiyon kabarcığı içinde cereyan eder,burda bir dna zinciri kalıp olarak kullanılır
kabarcık rna polimeraz ile birlikte hareket eder

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

termination

A
Sonlanma evresi
fosfodiester oluşumu durur ve tranksripsiyon kompleksi dağılır
rna dna hibridi ayrılır
dna çift sarmal yapısına kavuşur
terminatör dizisi bu olayları sağlar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

rna polimerazın sonlanma için belli faktörlere ihtiyaç duyup duymamasına göre sonlanma çeşitleri

A

1-intrinsik : ihitiyaç duymaz

2- rho bağımlı : ihtiyaç duyar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

intrinsik terminasyon

A

içten gelen
dna kendi üzerinde tanımlayıcı diziler içerir (g-c) yoğun
rna düz kalmak istemez tamamlayıcı bazlar eşlenme eğilimi gösterir
bunlar ilmek oluşturur bu da terminasyonu tetikler
rna üzerine UUUU dizileri eklenmesi terminasyonu sağlar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

RHO bağımlı terminasyon

A

ortama ilave protein rho eklenmesi gerekir
rho faktör 5’ > 3’ helikaz aktivitesi gösterir rna ve dna hibridinin ayrılmasını sağlar
hem rna polimeraz hem rna dnadan ayrılır

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

mRNA olgunlaşması*

A

sadece ökaryotlarda
önce pre-mRNA oluşur sonra ökaryotik çekirdek enzimleri bunu işler
iki uçta ekleme ve içten çıkarma olur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

mrna olgunlaşma aşamaları*

A

1- 5’ uca metillenmiş CAP eklenmesi (şapka)
2- 3’ uca poliA eklenmesi (kuyruk)
3- mRNA içinden intronların kırpılması- splicing
sonra olgun mrna sitoplazmaya geçer

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

CAP bağlama

A

5’ne modifiye guanin eklenir > 7-metilguanozin
ters eklenir
transkripsiyonun hemen sonunda gerçekleşir

31
Q

5’üne nükleotid eklenmez kuralının tek istisnası?

A

CAP bağlamada modifiye guanozin eklenmesi

32
Q

*5’ CAP fonksiyonları *

A

1-translasyon başlangıç bölhesini işaretler, ribozomlar mrnayı burdan tanır
2-mrnayı sitoplazmadaki nükleazların degredasyonundan korur
3-mrnanın nükleustan sitoplazmaya transportunda rol oynar(taşıyıcı proteinlere bağlanma)
4-ribozomlara gidince translasyonu kolaylaştırır
5-splicing işleminde dolaylı rol oynar
6-sağlam rnayı kırıklardan ayırır (capi yoksa kırık molekül olarak algılanır ve oradan protein sentezlenmez)

33
Q

poli A eklenmesi

A

3’ ucuna 100-250 arası Adeninden oluşan polia kuyruk eklenir
poli a polimeraz
poli a dizisi DNAdan kodlanmaz transkripsiyondan sonra olur

34
Q

poliA fonksiyonları

A

mrna stabilitesini sağlar
AAA kuyruk ne kadar uzunsa o kadar yaşar, nükleaz etkisinden korur
mrna nğkleustan sitoplazmaya taşınmasında rol oynar
capla beraber mrnanın ribozomu tanıyıp translasyonun başlamasını sağlar
intornlar halkasal yapı oluşturur, ayrılır, eksonlar birleşir

35
Q

splicing

A

kırılma
intronlar kesilir eksonlar kalır
eksonlar uç uca eklenir
prokaryotlarda olmaz

36
Q

heterojen nüklear rna (hnRNA)

A

pre-mRNAnın diğer adı

37
Q

intron

A

dna ve hnRNA da olan olgun rnada olmayan dixiler

38
Q

ekson

A

dna hnRNA ve olgun rnada olan diziler

39
Q

splicingdeki kesici proteinler*

A

spliceosome
6 tane (u1-6)
ribozoma benzer
bunlar dışında 200+ yardımcı protein var

40
Q

intronların önemi

A

20k genden alternatif splicing ile 300k mrna bunlardan da post-translasyonel işlemlerle 1m protein üretimi sağlanır
gen ifadesini düzenlerler

41
Q

alternatif splicing

A

bazı genlerin farklı eksonların kullanımına bağlı farklı polipeptitleri kodlaması
ör: 1.2.3. eksonlarla beyinde bir protein, 1.2.4. eksonlarla ciğerde bir protein

42
Q

domain

A

proteinler genelde bu bölgelerden oluşur, modüler yapıdadırlar
her domain enzimin farklı bir fonksiyonel özelliğini sağlar( hidroliz, taşınma vs.)
çoğunlukla bir proteindeki farklı domainler için farklı ekzonlar kodlanır
ekzon karıştırma (shuffling) ile yeni proteinlwe üretilebilr

43
Q

translasyon

A

mrnadaki bilginin deşifre edilerek protein sentezlenme işlemi

44
Q

protein yapısı

A

20 aa protein yapısında bulunur
21 selenosistein 22pirolizin
1. aa cooh ucu ile 2. aa amino ucu arası bağ
ikicil yapısı: 3d alfa beta
üçünücl yapı: fonksiyonellik kazandırır, arasına başka yapılar girebilir

45
Q

kaç çeşit kodon üretilebilir

A

4x4x4=64

46
Q

kaç çeşit aa kodlanabilir

A

20

47
Q

dejenaratif kod olayı

A

bir aa birden fazla kodon tarafından kodlanabilr

,bundan dolayı 64 kodon 20 aa

48
Q

başlangıç kodonu

A

AUG metionin

bakterilerde formilmetionin

49
Q

stop kodonları

A

UAG
UGA
UAA

50
Q

kodon

A

mrnadaki 3lü gruplar

51
Q

antikodon

A

trnadaki 3lü gruplar

52
Q

okuma çerçevesi

A

üçlü okunan rna dizisinde sonuna kadar doğru okunduğunda normal bir proteni üretir
bazı mutasyonlar bunu bozabilir

53
Q

çerçeve kayması

A

aradan bir nükleotid çıkarılması veya eklenmesi 3lü grupları bozar yanlış aalar eklenir
insertion:aray girme mutasyonu

54
Q

trna

A

adaptör
20 farklı trna var (her aa için 1 trna)
antikodon kısmı ribozoma bağlanır (yonca ucu)
3’CCA ucu aa ya bağlanır

55
Q

aaler trnaya hangi enzimlerle takılır

A

amino açil tRNA sentetaz

56
Q

wobble hipotezi

A

trnada 1. ve 2. baz bağlanınca 3. bazın uyumlu olmasına dikkat edilmez, bağlanmasa da olur(zayıf etkileşim)
bir baz birden fazla baz ile h bağı yapabilir
bir trna aynı aayi sifreleyen birden fazla kodonu tanıyabilir

57
Q

tam uyumlyu kodon eşleşmesi ile dejeneratif eşleşme farkı

A

tam uyumlu eşleşince protein daha hızlı sentezlenir

58
Q

protein sentez basamakları

A

1-aminoasitlerin aktivasyonu
2-protein sentezinin başlaması (initation)
3-protein zincirinin uzaması (elongation)
4-protein sentezinin sonlandırılması (termination)

59
Q

polisistronik mRNA

A

Prokaryotlarda genelde
her bir bağımsız başlama bölgesiyle birçok protein kodlanır
hepsi farklı farklı fonksiyonlar ama birbiriyle ilişkili

60
Q

monosistronik mrna

A

ökaryotlarda

1 mrna 1 protein kodlar

61
Q

protein sentez başlamasına yardımcılar

A

başlatma faktörü- initiation factor- IF
bakterilerde if
ökaryotlarda elf

62
Q

bakterilerde protein sentezine başlangıç evresi

A

1-rrnadaki özel bir dizi mrnadaki komplementeriyle birleşir. bu dizi: Shine-Dalgarno
2-bundan sonra komplekse gelen ilk tRNA AUG kodonu ile eşleşir

63
Q

shine dalgarno dizisi

A

tamamlayıcı dizilerin karşılıklı eşleşmesi ile ribozom küçük alt birimi doğru şekilde mrnayı tanır ve birleşir

64
Q

bakterilerde CAP görevi gören yapı

A

shine-dalgarno dizisi

65
Q

ökaryotlarda protein sentezi başlaması

A
1-ribozom küçük alt birim önce CAP tanır ve buraya bağlanır
2-sonra alt birim ileri doğru göç eder
3-alt birim AUGye ulaşır
4-büyük alt birim gelir vebirleşirler
5-uzama
66
Q

protein sentezi uzama evresi

A

trna ribozom üreinde belirli bölgelere yerleşir
A P E
aalar aminoaçil sentetaz enzimiyle trna 3’-OH ına bağlanır
her bir enzim bir aayı uygun trna ucuna iliştirir= aaların aktivasyonu
A bölgesine uygun aminoaçil trna yerleştikten sonra P bölgesindeki trnaya bağlı aa A bölgesindeki aminoaçil trnaya aktarılarak pp zinciri uzaması sağlanır (ribo sağa kayar aa soldakiyle peptit bağ oluşturur)

67
Q

A acceptor bölge

A

aminoaçil trnanın yerleştiği bölge

68
Q

P bölge

A

daha önce gelmiş olan aaları taşır

peptidil trnalar yeralır

69
Q

E exit bölgesi

A

çıkış ve ribozomdan ayrılma olur

70
Q

peptit bağı oluşturan enzim

A

peptidil transferaz

ribozomal büyük alt birimin bir proteinidir dışardan değil

71
Q

translokasyon

A

ribozomun mrna boyunca her adımda 3 nükleotid ilerleyip pp ucuna bir aa eklemesi olayıdır
enerji kaynağı GTP

72
Q

kaç aa deşarj enzimi var

A

20 tane

her aaya özel enzim var

73
Q

sonlanma evresi

A

sonlandırma kodonlarını hiçbi trna tanımaz
bu kodonlar terminatör proteinler tarafından tanınır
ribozom p bölgesindeki 3’ ucundan peptidi koparılan trna ribodan ayrılır
ribo kompleksi dağıtılır
terminatör protein= serbest bırakma faktörleri= release factor

74
Q

şaperonlar

A

protein katlanıp 3d yapıya gelmesinde refakatçi proteinler
proteinlerin önce tamamen sentezlenip sonra katlanmasını sağlarlar
yanlış katlanmış proteinleri düzeltir
onarılamayacak proteinleri parçalar