Thema 3 Sociaal: arbeidersbeweging en natuur Flashcards
Waardoor ontstaat volgens Marx kapitalistische meerwaarde en waar wordt deze voor gebruikt?
De waarde van die producten op de markt bedraagt doorgaans meer dan het loon dat de kapitalist aan zijn arbeiders uitbetaalt. Het verschil tussen marktwaarde van de producten en de lonen noemden Marx en Engels ‘meerwaarde’. Deze meerwaarde word gebruikt om het kapitaal uit te breiden.
Hoe zouden arbeiders en intellectuelen via de staat de economie moeten vormgeven onder het communisme
De grote bedrijven moesten worden onteigend en de productie zou gezamenlijk moeten worden aangepakt door een planmatige samenwerking.
De SDB van Domela Nieuwenhuis ontwikkelende zich tot anarchistische beweding. Het NAS maakte ook deel uit van die beweging. Hoe moest er volgens de anarchisten een betere samenleving tot stand komen?
Door het hef in eigen hand te namen. Socialisme zou niet door de staat moeten worden geregeld maar door de arbeiders zelf. Elk gezag van boven zou plaats maken voor zelfbestuur van onderop, ofwel anarchie (‘gezagloosheid’). De aanhangers van deze richting noemden zich dan ook anarchisten.
Waarom koos de vakbeweging op een gegeven moment de richting van de SDAP
De anarchistische stakingen werkten niet omdat Calvinistische en katholieke arbeiders weigerden mee te doen. Via een parlementaire weg was er meer kans op succes.
In de 17de en 18de eeuw kwamen er meer systematische kennis over de natuur. Noem een aantal belangrijke natuurwetenschappers
Newton: natuurwetten
Humboldt: wisselwerkingen in de natuur
Darwin: evolutie van soorten in relatie tot omgeving
Ernst Haeckel: term ecologie: studie van relaties tussen organismen en omgeving
Wie kwam er voor het eerst met de term ecologie? En wat betekent ecologie eigenlijk?
Ernst Haeckel kwam met de term ecologie. Studie van relaties tussen organismen en hun omgeving
Wat is cultuur?
Cultuur is dat wat de mens schept.
Wat is het milieu
Het is de omgeving waarin, en waarvan alles organismes leven.
We spreken van drie industriële revoluties. Welke drie?
- Engeland vanaf 18de eeuw
- VS en Duitsland vanaf 1870
- VS en Europa vanaf Tweede Wereldoorlog
Er zijn verschillende visies op het milieuvraagstuk. Noem er een paar.
Westerse Christelijke visie: de mens als rentmeester van de natuur.
Utilitaire visie: Industriële vervuiling bestrijden (hoge pijpen, rekening met windrichting).
Esthetische benadering: schoonheid van natuur is belangrijk.
Wat verstaan we onder de Sanitaire Revolutie van Robert Koch
Robert Koch ontdekte specifieke bacterien, bijvoorbeeld de Cholerabacterie. Scheiden van afvalwater en drinkwater. Opbouw van watertorens, riolering en waterzuivering
Wat was de oplossing voor cholera
scheiding afvalwater (riolering) en drinkwater (waterleiding)
Wie was de eerste natuurbeschermer
Charles Waterton. Bioloog en taxidermist. Observeren maar niet jagen. Rechtzaken tegen vervuilende zeepfabriek die dichtbij zijn landgoed stond. Eerste natuurreservaat in Europa.
Noem een voorbeeld van een vroege milieukwestie in Nederland.
De kwestie rond het Naardermeer. Er zou afval gedumpt worden door de gemeente Amsterdam maar het werd behouden door een actie van twee onderwijzers. Dit leidde tot de oprichting van Vereniging Natuurmonumenten
Noem een belangrijke Duitse ecologische beweging die eind 19de eeuw opkwam!
De reformbeweging wilde een totale hervorming van de maatschappij en de manier waarop mensen met elkaar en met hun omgeving omgingen. De beweging wordt gezien als een reactie op industrialisatie, urbanisatie en materialisme.
Noem een belangrijke Duitse ecologische beweging die eind 19de eeuw opkwam!
De reformbeweging wilde een totale hervorming van de maatschappij en de manier waarop mensen met elkaar en met hun omgeving omgingen. De beweging wordt gezien als een reactie op industrialisatie, urbanisatie en materialisme.
Noem een aantal producten van de reformbeweging
Lebenschule (vrije school), homeopathie, biologische winkels
Noem een belangrijke Pioneer in de vroege Nederlandse milieubeweging
Frederik van Eeden. Hij had de socialistische Walden commune in Bussum
Drie industriële revoluties liggen ten grondslag aan de naoorlogse welvaartsstaat. Wat zijn de kenmerken per revolutie
1ste revolutie: fabrieksmatig, stoommachine, steenkool en fossiele brandstoffen
2de revolutie: rationalisering door lopende band, verbrandingsmotor en electriciteit
3de revolutie: militarisering, automatisering, planning, research en development. massaproductie, Kernenergie en uranium
In de jaren 70 zorgde een milieurapport voor een schok. Welk rapport van welke organisatie was dit en wat stond hier in?
De Club van Rome kreeg in één klap bekendheid met het rapport De grenzen aan de groei dat in 1972 werd uitgebracht. een verband gelegd tussen economische groei en de gevolgen hiervan voor het milieu. Het rapport gaf een prognose van het grondstof- en voedselverbruik in de wereld voor de komende jaren
De jaren 80 kende een aantal milieuschandalen in Nederland. Noem een paar van dit soort schandalen?
Lekkerkerk 1980: gif in de bodem bij Lekkerkerk., evacuatie bewoners, sanering koste 85 miljoen euro. Einde affaire pas in 2008
De Lickebaert-affaire wordt naar dit gebied genoemd. Er werd rond 1989 een verhoogde concentratie dioxine in melk gemeten. De boerderij werd gesloten en na onderzoek bleek het gras dat de melkproducerende koeien aten te veel dioxine te bevatten. De belangrijkste veroorzakers daarvan waren de verbrandingsovens in de buurt. Het ministerie van Landbouw stelde tot 1994 een verbod in op de verwerking van melk en schapenvlees uit het gebied
Tjernobyl (1986). Explosie in kerncentrale. Verhooge concentraties jodium in gras. Graasverbond.
Ernstige vervuiling van de Rjn in de jaren ‘70;.
In 1987 verschijn er een rapport over duurzame ontwikkeling. Hoe heet dit rapport en van wie kwam die:
Brundtlandrapport. De titel was ‘our common future. De belangrijkste conclusie van het rapport was dat de belangrijkste mondiale milieuproblemen het gevolg waren van de armoede in het ene deel van de wereld, en de niet-duurzame consumptie en productie van het andere deel van de wereld. Het rapport riep voor het eerst op tot duurzame ontwikkeling. Dit werd gedefinieerd als: “een ontwikkeling die tegemoetkomt aan de noden van het heden, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in het gedrang te brengen”.
Wat zijn de kenmerken van duurzaamheid
houdbaarheid en draagkracht,
Wel ontwikkeling en geen stagnatie.
Mondiaal, met hulp voor arme landen
Kunnen we ei
Wat was de Nederlandse kaboutervereniging
Een provo-beweging met veel aandacht voor het milieu. Een voorbeeld van een groep rond het stedelijke leefklimaat.
Welk onderwerp was in de tweede helft van de jaren ‘70 een belangrijk vraagstuk op het gebied van milieu en ecologie
Vraagstuk van kernenergie. Nederland had plannen voor grotere uitbreiding.
Wat was de Kalkar-heffing en waarom was hier veel protest voor.
De Kalkarheffing was de regeling die in het begin van de jaren 70 van de 20e eeuw door het kabinet-Biesheuvel II ingevoerd werd om de deelname van Nederland aan de bouw van de snelle kweekreactor in het Duitse Kalkar te financieren.
Waar staan de twee kerncentrales in Nederland
Borssele en Dodewaard
