Termen uit samenvatting Flashcards
Wat vormen unit cellen?
Hydroxylapatietkristallen (= kristalieten)
Wat is de reden dat glazuur doorschijnend is?
Doordat de kristallieten zeer dicht op elkaar geplakt zitten
Hoe ontstaat de witgele kleur van het glazuur
Doordat het dentine doorschemert (dikte van glazuur heeft invloed op de kleur)
Welke 3 ‘onvolkomenheden’ kunnen voorkomen op het glazuur?
- Focal holes
- Caps
- Hypoplasieën
Door welke cellen wordt glazuur gevormd?
Ameloblasten (gaan dood na volbrengen van de taak)
Hoe en hoeveel glazuur zetten ameloblasten af?
Ze zetten 4 micrometer glazuur af per dag met een terugtrekkende beweging vanaf de GDG
Waardoor worden kristallinten en matrix geproduceerd?
Door uitlopers van ameloblasten = Tomes processes
Welke 2 patronen van de glazuur afzetting kennen we?
- Buitenkant:
- Binnenkant:
- Perikymata
- Striae van Retzius
Wat is kenmerkend aan Aprismatisch glazuur? (4)
- Vormt het buitenste glazuuroppervlak
- Glazuur is harder
- Minder poreus/oplosbaar/radio-opaak
- Bestaat uit andere spoorelementen
Waaruit is PRISMATISCH glazuur opgebouwd?
Uit rods en interrods, welke veel kristallieten bevatten
Wat ontstaat er bij de rangschikking van kristallieten in het prismatisch glazuur?
Ze zijn zo gerangschikt dat er een sleutelgatpatroon ontstaat
Waardoor worden de kristallen (sleutelgatpatroon) van elkaar gescheiden en waarmee zijn deze ruimtes gevuld?
Door kleine interkrisallijne ruimtes: gevuld met water en organisch materiaal: eiwitten en lipiden
Wat vormen de interkristallijne ruimtes?
Een netwerk van diffusiewegen (= poriën).
Hoe worden diffusiewegen ook wel genoemd?
Poriën
Wat leidt ertoe dat de interprismatische substantie poreuzer is?
Doordat er tussen rods en interrods verschil is in ordening van kristallieten en het gehalte water/organische bestanddelen.
Wat vindt er interprismatisch plaats?
diffusie van ionen en zuren (omdat het poreuzer is)
Voor welke stoffen zijn de plaatsen in het ionenrooster in het glazuur normaal gereserveerd? (3)
- Calcium
- Fosfaat
- Hydroxyionen
Waarom is het ionenrooster van het glazuurmineraal flexibel?
Omdat het extra ionen kan opnemen
Je kan zien dat carbonaat en fluoride deel uitmaken van het kristal omdat ze de afmetingen van het ionrooster veranderen. Waaruit bestaan glazuurapatiet daarom vaak?
Uit gecarboniseerd fluor-hydroxyapatiet
Welke 2 ionen worden in minder mate opgenomen in het glazuurapatiet?
- Chloride
2. Magnesium
Glazuurkristallen hebben een groot oppervlak (meer kans opname vreemde ionen). Waarin worden de ionen geabsorbeerd?
In de hydratatieschil (oppervlakte in gebonden waterlaag)
Water vormt het grootste deel
Wanneer een element doorkomt is het glazuurvolledig gemineraliseerd.
Uit hoeveel procent bestaat het volgende:
- Gewicht:
- Volume:
- 95% mineraal, 5% water/organisch materiaal
- 89% mineraal, 2% organisch materiaal, 12% water
Waardoor verandert het tandoppervlak na doorbraak?
Door chemische en fysische trauma
Door porositeit van het oppervlak ondergaat het glazuur een periode van posteruptieve rijping. Wat gebeurt er waarschijnlijk? (2) (fluoride)
- ionen (fluoride) diffunderen in het glazuur.
- De fluorideconcentratie neemt namelijk toe na uitbarsting, maar dit is waarschijnlijk door pH schommelingen door de biofilm.
Wat is dentine?
Levend weefsel, dat lijkt op bot
Waaruit bestaat dentine?
Ook uit hydroxyapatiet, maar de kristallen zijn half zo groot die van glazuur
Door welke cellen wordt dentine aangemaakt?
Door odontoblasten
Hoe en hoeveel dentine zetten odontoblasten per dag af? (3)
- Ze zetten 4 micrometer PREDENTINE per dag af langs de GDG.
- Daarna vindt mineralisatie van de matrix plaats.
- Richting de pupla neemt de diameter van de odontoblasten toe. Na de vorming van dentine blijven ze achter in de pulpa.
Wat is kenmerkend aan dentine? (3)
- Bevat een collageen skelet
- Is zeer poreus
- Bevat tubuli - uitlopers odontoblasten
Vertel iets over de tubuli in dentine (3)
- De tubuli maken S-vormige banen en nemen daarbij in diameter toe van GDG tot pulpakamer
- Rond de tubuli ligt een schil van peritubulair dentine, wat ontstaat door mineraalafzetting vanuit tubuli.
- Peritubulair dentine heeft een hogere
mineraaldichtheid dan intertubulair dentine.
Waarom lost dentine op bij een hogere pH?
Omdat de kristallen van hydroxyapatiet kleiner zijn dan bij glazuur
Post-eruptieve veranderingen dentine
Welke 2 post-eruptieve veranderingen kunnen voorkomen?
- Fysiologisch (leeftijd gerelateerd)
- Door secundaire prikkel - Pathologisch (stimulus gerelateerd)
- Tertiaire prikkel
Wat is secundair dentine?
Is dentine wat is afgezet op grens van pulpakamer en dentine door odontoblasten
Wanneer begint de vorming van secundair dentine?
Het begint na vorming van de wortel
Waar leidt de vorming van secundair dentine toe?
Tot het geleidelijk kleiner worden van de pulpakamer
Wanneer ontstaat tertiair dentine?
Wanneer odontoblasten worden gestimuleerd door chemische/mechanische prikkels tot de vorming van dentine
Wat is tertiair dentine?
Afweermechanisme van lichaam: afstand tussen gevoelig pulpaweefsel en bedreiging wordt groter
Wat zijn predilectieplaatsen?
Plaatsen waar biofilms zich kunnen ophopen en rijpen:
- Cervicale vlakken
- Fisuren en pitten
- Approximale vlakken: vlak onder het contactpunt
Welke bacteriën zijn in de regel gerelateerd aan de ziekte cariës?
Mutans streptococcen en lactobacillen
Welke 5 soorten cariës bestaan er?
- Primaire cariës
- Secundaire cariës
- Resterende cariës
- Ongebreidelde cariës
- Verborgen cariës
Wat houdt primaire cariës in?
Laesie die zich ontwikkeld op natuurlijke, intacte tandoppervlak
Wat houdt secundaire cariës in?
Laesie die zich ontwikkeld op tandoppervlak naast vulling
Wat houdt resterende cariës in?
Gedemineraliseerd weefsel dat is achtergebleven voordat een vulling wordt geplaatst
Wat houdt ongebreidelde cariës in?
Meerdere actieve laesies bij dezelfde patiënt (die gewoonlijk geen tandcariës ervaart). Kunnen geclassificeerd worden (nursingcariës, early childhood cariës, cariës door straling/medicijnen)
Wat houdt verborgen cariës in?
Laesie in dentine die bij onderzoek over het hoofd worden gezien, maar wel groot en demineraliserend genoeg zijn om radiografisch te zien
Naar aanleiding van de predilectieplaatsen heeft Black een classificatie van cariës gemaakt, die de basis vormt voor preparatiemethoden.
Welke klassen kennen we en wat houdt het in? (5)
- Klasse I: Caviteiten beginnend in fissuren/putjes
- Klasse II: Caviteiten in (pre)molaren, beginnend in approximale vlakken
- Klasse III: Caviteiten in snij-/hoektanden, beginnend approximaal waarbij incisale hoek niet gerestaureerd hoeft te worden
- Klasse IV: Caviteiten in snijtanden, approximaal, waarbij incisale hoek wel gerestaureerd moet worden
- Klasse V: Caviteiten, linguaal of vestibulair beginnend, dichtbij gingiva
Hoe kunnen cariës laesies ontstaan?
Deze kunnen op elke plaats op de elementen
ontstaan waar zich een biofilm ontwikkelt en gedurende een bepaalde tijd aanwezig is
Wanneer wordt er gesproken van een witte-vleklaesie?
Vanaf het moment dat een gaatje ontstaat, zal het tandoppervlak ontelbare malen aan chemische veranderingen worden blootgesteld. Wanneer de pH schommelingen gedurende maanden/jaren een nettoverlies van mineralen veroorzaakt, dat het glazuur zo poreus maakt dat het klinisch kan worden waargenomen, spreken we van witte vlek laesie
Uit welke 3 lagen bestaat een witte-vleklaesie?
- Oppervlaktelaag
- Centrum van de laesie (laesie body)
- Laesiefront
Wat is kenmerkend aan de oppervlaktelaag van de witte-vleklaesie? (3)
- Lijkt onaangetast, maar 5-10% mineraalverlies (interprismatisch)
- Oppervlaktelaag niet opgelost door hoge fluorideconcentratie
- Kristallieten groter dan in diepere lagen (kunnen aangroeien door neerslaan van mineralen uit diepere lagen)
Wat is kenmerkend aan het centrum van de witte-vleklaesie? (3)
- Veel mineraalverlies
- O.a. mineraalgehalte bepaalt of caviteit kan ontstaan
- Kristallieten kleiner dan gezond weefsel (door inwerking zuren)
- Cariës leidt tot uitholling van kristallen door grotere oplosbaarheid (voordelig: geen afbreuk aan ordening van kristallen)
Wat is kenmerkend aan het laesie front van de witte-vleklaesie? (2)
- Donkere laag (aangroei kristallieten > kristallieten groter dan onaangetast glazuur)
- Doorschijnende laag
- De occlusale vlakken van de molaren zijn kwetsbaar voor cariës. Hoe wordt het genoemd wanneer hier laesies ontstaan?
- Waarin kunnen bacterien ongestoord groeien?
- Occlusele laesies
- In de fissuren (en pitten)
Wat zijn de 2 factoren die belangrijk zijn voor plaquegroei en mogelijke cariës?
- Staat van doorbraak of functionele gebruik van de tand
2. Anatomie van de tand