Tarczyca, przytarczyce Flashcards
hormony tarczycy - nazwy
tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3)
hormony tarczycy - działanie (6)
- zwiększenie ppm
- zwiększenie wchłaniania jelitowego i komórkowego, zużycia glukozy i tłuszczy
- zwiększenie częstości i siły uderzeń serca
- utrzymywanie prawidłowej funkcji gonad + udział w prawidłowym rozwoju płodu
- wpływ na prawidłowy transport aksonalny i funkcje neuronów
- aktywacja ukł.współczulnego (stymulacja rec. B-adrenergicznych)
niedoczynność tarczycy - przyczyny
- zanik gr.tarczowego lub jego zapalenie autoimmuno
najczęściej dotyka psy w średnim i starszym wieku
co poza niedoczynnością tarczycy może powodować obniżenie T3,T4
- euthyroid sick syndrome, w którym dochodzi do wtórnego obniżenia hormonów tarczycy wskutek innej, ogólnoustrojowej choroby (zespół Cushinga, przewlekłe zapalenie, wyniszczenie)
- przyjmowanie niektórych leków - np. fenobarbital, metamizol, progestageny
- skłonności rasowe -> fizjologicznie mniejszy poziom!!! (greyhound i rasy spokrewnione)
niedoczynność tarczycy - objawy (6)
- nietolerancja wysiłku, posmutnienie, apatia
- zaparcia i problemy gastryczne
- zwiększenie masy ciała pomimo TEJ SAMEJ DAWKI POKARMOWEJ (lub nawet zmniejszenia)
- otyłość, bradykardia, włos matowy i przerzedzony
- wyłysienia bez świądu, hiperpigmentacja
- porażenie krtani, zaburzenie motoryki przełyku
niedoczynność tarczycy - rasy predysponowane
- golden retriever
- doberman
- jamnik
- owczarek szetlandzki
- seter irlandzki
- cocker spaniele (one do wszystkiego predysponowane)
- dogi i owczarki niemieckie
niedoczynność tarczycy - leczenie (1)
lewotyroksyna raz dziennie na czczo, najczęściej do końca życia
lewotyroksyna - MD
w ustroju przekształcana do aktywnej T3 -> po przejściu przez błonę wiąże się z rec.jądrowym -> wywiera wpływ na ekspresję genów
lewotyroksyna - DN
najczęściej z przedawkowania:
- PU/PD
- dyszenie
- utrata masy ciała bez anoreksji
- tachykardia
- nerwowość
nadczynność tarczycy - przyczyny
- najczęściej u kotów w wieku średnim/starszym i kawie domowe
- u kotów najczęściej łagodny przerost guzkowy tarczycy (który może przejść w gruczolaka i gruczolakoraka)
- hipoteza - może być spowodowana niedoborem jodu przez skarmianie karmą komercyjną
nadczynność tarczycy - objawy
- utrata mc łagodna/umiarkowana pomimo zachowanego/zwiększonego apetytu
- wymioty
- biegunka
- agresja/ lękliwość/ drażliwość/ większa skłonność do zabawy!
- oddychanie z otwartą jamą ustną
- sierść matowa, skołtuniona, przerost i kruchość pazurów
- wyczuwalne guzki tarczycy
- tachykardia, nadciśnienie
nadczynność tarczycy - metody leczenia (4)
- p.o/s.c leki p/tarczycowe
- chirurhiczna tyreoidektomia
- ablacja tarczycy radiojodem
- żywienie dietą ubojodową
leki p/tarczycowe (3)
- metimazol (tiamazol) - nie mylić z metamizolem
- karbimazol (przekształcany w ustroju do metimazolu)
- propylotiouracyl (silnie hepatotoksyczny i autoimmunizujący, obecnie niestosowany)
leki p/tarczycowe - MD
odwracalne blokowania syntezy hormonów tarczycowych przez hamowanie peroksydazy tarczycowej uczestniczącej we wbudowywaniu jodu do cząsteczki tyreoglobuliny
- > obniżenie stężenia T3 i T4 w surowicy
- > po odstawieniu leku stężenie T4 wraca do wartości sprzed leczenia w trakcie 2-3 dni
leki p/tarczycowe - pwsk
- ciąża i laktacja (działanie teratogenne)
2. nie stos. razem z dietą ubogojodową lub terapią radiojodem
leki p/tarczycowe - DN
- wymioty, jadłowstręt, apatia
- łagodne zaburzenia hematologiczne (co 2tyg robić badania kontrolne)
- świąd i samouszkodzenia okolicy pyszczka i szyi
rzadkie ale niebezpieczne:
- hepatopatia (żółtaczka!)
- skazy krwotoczne (krwawienie z nosa, wydłużony czas krzepnięcia krwi)
- trombocytopenia
- agranulocytoza
- miastenia
leki pomocne w kontroli i skutkach nadczynności tarczycy, ale same niewpływające na nią bezpośrednio (3)
- B-adrenolityki (propranolol, atenolol) - w nadciśnieniu, częstoskurczu, arytmii
- amlodypina - a nadciśnieniu
- inhibitory konwertazy angiotensyny = ACE-I (enalapryl) - w nadciśnieniu i chorobie nerek
związki niezbędne do utrzymania prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie
- parathormon (PTH)
- kalcytonina
- wit. D3
parathormon - działanie (3)
- syntezowany w przytarczycach pod wpływem spadku stężenia Ca2+ w surowicy
- narządy docelowe PTH: kości i nerki:
- > wzrost wchłaniania Ca2+ i Mg2+ w nerkach i jelicie
- > mobilizacja Ca2+ i fosforanów z kości
- > wzrost wydalania fosforanów przez nerki (żeby wapń nie został z powrotem wbudowany do kości)
kalcytonina - działania (3)
- syntezowana w komórkach C przytarczyc pod wpływem wzrostu stężenia jonów wapnia
- > obniża wchłanianie wapnia i fosforanów w pp
- > hamuje działanie osteoklastów
- > zwiększa wydalanie wapnia i fosforanów przez nerki
nadczynność przytarczyc - przyczyny (4)
- pierwotna - przez nadmierne wydzielanie PTH + wzrost stężenia wapnia w surowicy (np. gruczolak przytarczyc lub hiperplazja)
- wtórna, 3 przyczyny:
- nadczynność przytarczyc jako powikłanie choroby nerek
- wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc
- nadczynność przytarczyc wtórna do nadczynności kory nadnerczy
pierwotna nadczynność przytarczyc - objawy
- anoreksja, wymioty, problemy w żuciu i połykaniu
- PD/PU, stranguria, hematuria, czasem szczawiany wapnia
- słabość, drżenia, kulawizny
pierwotna nadczynność przytarczyc - leczenie
- z wyboru przy pojedynczym rozroście - paratyroidektomia
- iniekcja etanolu do przytarczyc / ablacja termiczna
- leczenie doraźne w celu czasowego obniżenia st. Ca2+ w surowicy -> płynoterapia, bifosfoniany (hamują resorpcję tk.kostnej przez osteoklasty)
żywieniowa nadczynność przytarczyc - mechanizm powstawaia
niedobór wapnia w diecie -> nasilone uwalnianie PTH -> mobilizacja rezerw wapnia z kości i poważne osłabienie ich struktury
nerkowa wtórna nadczynność przytarczyc - mechanizm powstawania
obniżona zdolność do wydalania fosforanów przez nerki -> ich kumulacja -> długofalowo hiperfosfatemia prowadzi do spadku wchłaniania wapnia i hipokalcemii
niedoczynność przytarczyc - przyczyna
względny lub bezwzględny (jatrogenny) niedobór PTH
hipokalcemia ostra - leczenie
dożylne sole wapnia
hipokalcemia przewlekła - leczenie
- kalcitriol (aktywna wit.D3)
- alfakalcydol (prekursor kalcitriolu)
- dihydrotachysterol (syntetyczny kalcytriol)
