Nadnercza Flashcards
kora nadnerczy - warstwy
- kłębkowata
- pasmowata
- siateczkowata
wwa kłębkowata kory nadnerczy - co syntezuje
mineralokortykoidy (gł. aldosteron)
wwa pasmowata kory nadnerczy - co syntezuje
glikokortykoidy (kortyzon, kortyzol)
wwa siateczkowata kory nadnerczy - co syntezuje
glikokortykoidy i androgeny!
rdzeń nadnerczy - co wydziela
katecholaminy + niewielkie ilości dopaminy
mineralokortykosteroidy - działanie
nasilają retencję jonów Na+ i wody w nerkach oraz wydalanie jonów K+
mineralokortykosteroidy - kiedy są wytwarzane
- pod wpływem ACTH
- zmiany stężenia jonów w surowicy krwi
- zmniejszona objętość płynu zewnątrzkomórkowego
GKS - główne działania (4)
PRZECIWZAPALNE + PRZECIWALERGICZNE + PRZECIWŚWIĄDOWE + IMMUNOSUPRESYJNE
- generalnie warunkuje homeostazę organizmu podczas sytuacji stresowej
GKS - fizjologiczne efekty (8)
- wzrost glikemii, spadek glukoneogenezy i wychwytu glu przez komórki
- spadek syntezy białek + wzrost ich rozkładu (działanie kataboliczne!!!)
- wzrost lipolizy i st. WKT
- wzrost syntezy glikogenu (!!!)
- hamowanie odpowiedzi zapalnej
- w wysokich stężeniach działanie mineralokortyko-podobne
- wzrost wydalania wapnia z moczem + spadek jego wchłaniania z pp (antg z wit.D3)
- niezbędne do dojrzewania płuc u płodu (synteza surfaktantu)
GKS - komórkowe mechanizmy działania
- działanie genomowe
- niegenomowe bez udziału receptora
- niegenomowe z udziałem błonowego receptora
- niegenomowe z udziałem cytoplazmatycznego receptora
genomowe działanie GKS
GKS dyfunduje przez błonę komórkową i łączy się z cytoplazmatycznym receptorem cGR -> kompleks wędruje do jądra komórkowego
- > pobudzenie transkrypcji genów białek p/zapalnych (IL-10)
- > zahamowanie transkrypcji genów czynników prozapalnych (cytokiny, COX-2, kolagenazy)
pozagenomowe działanie GKS bez udziału receptora
GKS przenika do błony kom. i włącza się do jej struktury
- > regulacja przepuszczalności kanałów jonowych (wapniowych, Na-K)
- > wpływ na płynność i ciągłość błony komórkowej
pozagenomowe działanie GKS z udziałem błonowego receptora
GKS łączy się z rec.błonowym mGR -> stymulacja wtórnych przekaźników
- > wzrost aktywności śródbłonkowej NOS
- > wzrost przepływu krwi w miejscu niedokrwienia
Działanie p/zapalne GKS - na czym polega (6)
zachodzi generalnie na wszelkich etapach odpowiedzi zapalnej:
- nasilenie transkrypcji DNA dla czynników p/zapalnych
- hamowanie transkrypcji DNA dla czynników prozapalnych
- hamowanie włóknienia i bliznowacenia (fibroblastów)
- hamowanie hialuronidazy -> zmniejszenie przepuszczalności naczyń krwionośnych
- hamowanie IgE-zależnego uwalniania histaminy
- stabilizacja błon lizosomów
Działanie immunosupresyjne GKS - na czym polega (4)
- indukują apoptozę limf.T w grasicy
- spada liczba krążących limfocytów i eozynofili
- hamowanie syntezy interleukin -> zmniejszenie chemotaksji + migracji + fagocytozy
- hamowanie syntezy MHC I i II -> upośledzenie prezentacji Ag przez APC
Działanie p/świądowe GKS - na czym polega (3)
- hamowanie uwalniania histaminy i serotoniny z ziarnistości
- hamowanie syntezy prostanglandyn
- spadek liczby i aktywności eozynofili
przerywanie leczenia GKS powinno odbywać się…
powoli, stopniowo, gdyż już kilkudniowa terapia GKS obniża stężenie ACTH w organizmie i musi się zdążyć wyrównać
którego GKS nie można stosować u kotów
prednizonu, bo u kotów słabo przekształcany przez wątrobę w aktywną formę - prednizolon, więc jest nieskuteczny
GKS - zastosowanie
- niedoczynność kory nadnerczy
- wstrząs anafilaktyczny
- stany zapalne (sepsa, astma)
- przeciwświądowo
- immunosupresyjnie (toczeń, niedokrwistość hemolityczna, chemioterapia)
- ketoza u bydła, toksemia ciążowa u owiec
GKS - wpływ na morfologię + biochemię krwi
- wzrost liczby neutrofili, RBC, płytek krwi + cholesterolu, glukozy i ALT
- spadek liczby eozynofili, limfocytów
GKS - DN (12)
- jatrogenny zespół Cushinga
- supresja osi podwzgórze-przysadka
- obniżenie stężenia hormonów tarczycy
- obniżenie stężenia hormonów płciowych
- zwiększone stężenie insuliny i oporność insulinowa -> diabetogenność
- polifagia, PU/PD
- zwiększone wydzielanie soku żołądkowego
- zanik masy mięśniowej, osteoporoza
- ścieńczenie skóry, przedłużone gojenie się ran
- immunosupresja
- agresja/ posmiutnienie
- wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego
GKS - PWSK
- cukrzyca
- ciąża
- współistniejące infekcje
- niewydolność nerek
- osteoporoza
- owrzodzenia pp
- zaburzenia pracy serca
- jaskra, uszkodzenie rogówki ! (bo wzrost ciśnienia śródczaszkowego)
Deksametazon - wskazania
- krótka i szybka terapia (stany ostre np. anafilaksja, przełom nadnerczowy)
- silnie diabetogenny -> niezalecany do długotrwałej terapii
Zespół Cushinga - formy (3)
- endogenna = przysadkowa i nadnerczowa
2. egzogenna = jatrogenna