Sýru-basajafnvægi + Stjórnun efnaskipta Flashcards
Skilgreining á sýru og basa?
Sýra = Losar sig við H+, lækkar Ph.
t.d. saltsýra HCL.
Basi = Bindur H+, hækkar Ph.
t.d. Bíkarbónat HCO3-, hemoglóbín, próten og fosföt.
Á hvaða sýrustigi vilju við hafa blóðið?
Á Ph = 7,35 - 7,45.
Afhverju er nauðsynlegt að halda sýrustigi líkamanns innan sinna marka?
Því prótein geta eðlissvipts. Hætta á því að við 3 og 4 stigs byggingu þeirra skemmist þau og einnig geta enzím hætt að virka.
Hvaða 2 kerfi höfum við til að stjórna sýru-basa jafnvæginu til skamms tíma og hvernig gera þau það?
- Lungun = Losa sig við eða halda í CO2.
2. Nýrun = Skila út H+ eða seyta bíkarbónati.
Ef einstaklingur er með mikinn niðurgang verður líkaminn?
En eftir mikil uppköst?
Niðurgangur = Líkaminn verður súr
Uppköst = Líkaminn verður basískur.
Hvað er resperatorísk acidósa og resperatorísk alkalósa?
R. Acidósa = Þegar einstaklingur andar of hægt og líkaminn heldur eftir CO2.
R. Alkalósa = Þegar einstaklingur ofandar og losar sig við of mikið CO2. Sýrustigið hækkar og við verðum basískari.
Hvort verðum við súrari eða basískari þegar við erum með lágt sýrustig (PH) ?
Lágt sýrustig = Súr
Hátt sýrustig = Basísk
Hvað skeður í líkama einstaklings með sykursýki 1 sem fær ekki insúlín í langann tíma?
- Hann fær metabólíska acidósu.
- Líkaminn hættir að brenna glúkósa og það safnast upp mikið magn af ketónum (diabetic ketoacidosis)
Hvaða 3 leiðir hafa nýrun til að stjórna sýru-basa jafnvæginu?
- Taka upp bíkarbónat í píplum.
- Seyta vetnisjónum í píplum.
- Framleiða nýtt bíkarbónat inn í gangafrumum í píplum og seyta því út í blóðið.
Í hvaða 6 flokka skiptast næringarefni líkamanns í?
Orkugjafar = Kolventi, prótein, fitur.
Nauðsynleg fyrir efnahvörf = Steinefni, vatn, vítamín.
Hvað er að gerast í anabolisma og katabolisma?
Anabolismi = Uppbygging, við erum í upptökufasa og færum efni inn í geymsluform, byggja upp vöðva og framleiða prótein og efni. Kostar orku.
Katabolismi = Niðurbrot, við erum í föstufasa. Efni brotin niður sem nýtast okkur til að framleiða orku til að halda okkur gangandi.
Hvaða leiðir hefur líkaminn til að geyma ATP? (6)
- Mynda fitu,
- Glycogen í lifur og vöðvum,
- Frjálsar fitusýrur,
- Prótein,
- Amínósýrur,
- Hafa sykur í blóðinu.
Hvað er og gerist í lipogenisis?
Það er ferli sem pakkar fitu inn í fituvef til geymslu.
3 fitusýrueiningar eru bundnar við glýserol og myndar þríglýseríð sem auðvelt er að pakka inn í fitufrumur.
*Síðan þegar á að nota þetta kallast niðurbortið lypolysis.
Hormón sem aðstoða við að stýra efnaskiptum og hvaðan koma þau? (9)
- Insúlín og glúkagon frá brisi.
- Kortisól og adrenalín frá nýrnahettum.
- HGH og IGF frá heiladingli.
- Tyroxín og T3 frá skjaldkirtli.
- Leptín frá fituvef.
Hvaða hormón er ráðandi í upptökufasa?
Isúlín!
- Þegar magn glúkósa og amínósýra í blóði hækkar þá losnar insúlín. Einnig örvast parasympatísk virkni (rest and digest).
- Við sympatíska virkni eða adrenalín þá minnkar seytun á innsúlíni (fight or flight).
Hvaða virkni hefur kostisól m.a. ?
-Það eykur þéttni í plasama af glúkósa, frjálsum fitusýrum og amínósýrum.
(*Stresshormónið.)
