Svimi

Question 1

Hver er munurinn á svima og sundli?

Hverjar eru hinar 3 týpurnar?

Answer 1

Svimi (vertigo) er þegar allt hringsnýst en sundl (dizziness) er eins og að standa á vindsæng.

-jafnvægistruflun, jafnvægisleysi og dettni.

Question 2

Hvernig má skipta jafnvægisskynfærum innra eyra í tvennt?

Hvað greinir hvor hluti fyrir sig?

Answer 2

þessir hlutar greina mismunandi gerðir hröðunar.

1) kalkkristalla hlutinn (otolith): tvískiptur (skjóða og posi) en í viðtækjasetrum þeirra er greind línuleg hröðun.
2) boggangna hlutinn: þrískiptur (fremmri-, aftari- og hliðlægu göngin). Í viðtækjasetrum þeirra er greind hornrétt hröðun.

Question 3

Jafnvægisviðtæki innra eyra (5)

Hlutverk þeirra?

Answer 3

posi, skjóða, 3xboggöng

að breyta kröftum tengdum hröðun höfuðs og aðdráttarafli jarðar í líffræðileg boð.

Question 4

Hvaðan koma boð um tonus í extensor stöðuvöðvum?

Answer 4

frá otolith kerfinu (posi+skjóða) í gegnum vestibulospinal reflex (VSR).

Question 5

Hvaða kerfi innra eyrans spilar inn í vestibuloocular reflex (VOR)?

Answer 5

boggöngin

Question 6

Af hverju fáum við svima?

Answer 6

The mismatch theory:
Ósamræmi í upplýsingum frá augum, jafnvægisskyni (otolith+boggöngum) og stöðuskyni.
-patólógísk dysfunction eða physiológísk overstimulation

Question 7

Hvað gerist við skaða á jafnvægiskerfi?

Answer 7

compensation: heilinn endurmetur boðin frá skynkerfunum og endurstillir vægi/túlkun þeirra
habituering: við endurtekna örvun sem leiðir til skyntruflunar minnka útleystu jafnvægisviðbrögðin

Question 8

Hvað er mikilvægt að fá fram í sögu þegar sjúklingur kvartar yfir svima?

Answer 8

akút/krónístk?

• akút: oft vertigo, ógleði, uppköst
• krónískt: kemur&fer, varað >2 vikur, yfirleitt ekki vertigo

Hver af 5 undirgerðunum?

Question 9

Hvaða 3 próf eru notuð við svimauppvinnslu?

Hvað greinir hvert þeirra?

Answer 9

1) Dix hallpike (sértækast) => BPPV
2) Head impulse => profar VOR
3) Headshake (næmast) => sláttur í átt að heilbrigða ef ekki symmetrísk vestibular function.

Question 10

Fyrir hvað stendur ABC?

Answer 10

air
breathing
circulation

Question 11

Skoðun sjúklings með bráðan svima

Answer 11

1) ABC
2) meðvitund
3) hnakkastífleiki
4) hreyfing+skyn í andliti+útlimum
5) eyra+hljóðhimna
6) augnhreyfingar+nystagmus

Question 12

Í átt að hverju slær vestibular nystagmus?

Answer 12

í átt til lítillar tíðni boða

Question 13

Alexander’s law

Answer 13

(i) nystagus er í átt að heilbrigða eyra
(ii) nystagmusinn er mestur þegar augað er fært að heilbrigða eyra
(iii) fókushaminn

Question 14

Hver er munurinn á peripheral og central spontaneous nystagmus?

Answer 14

peripheral:
- end-receptorar og CN8
- lárétt/rotational
- Alexander’s law
- fókushaminn

central:
- vestibular nucleus + cranial
- allar áttir
- gaze dependant=> kemur bara fram þegar horft er í einhverjar ákveðnar áttir, ekki beint fram
- ekki fókushaminn

Question 15

Hvað getur tímalengt langvinns svima sagt okkur?

Answer 15

sek: ósértækt (PPV/central)
mínúta: BPPV
mínútur: mígreni
1-5 h: meniéres?
2-3 h - 1-2 dagar: TIA/mígreni?
dagar-vikur: vestibular neuritis

Question 16

Hvernig er Dix Hallpike prófið?

Answer 16

Sjúklingur situr ofarlega á bekk með krosslagðar hendur og höfuðið 45° til hliðar.

1) horfa í augu sjúkl. í 30 sek
2) halla fljótt aftur með höfuðið hangandi fram af bekknum í -20°
3) horfa í augu sjúkl. í 30-60 sek. obs. nystagmus

Question 17

Hvað heitir aðferðin sem er notuð til að fjarlægja steina í boggöngum (BPPV)?

Answer 17

Epley maneuver

Question 18

Hvernig er head shake prófið?

Hvað segir það okkur ef nystagmus kemur fram?

Answer 18

halla höfði sjúklings fram 10°, snúa til hliðanna ca 20x nokkuð hratt (1-2Hz).
–> obs. nystagmus með Frenzel gleraugum.

Question 19

Hvað prófar head impulse prófið?

frenzel gleraugu eða ekki?

Answer 19

VOR

má nota frenzel eða sleppa því

nystagmus => vestibular neuritis

Question 20

Hvað gera frenzel gleraugun?

Answer 20

Sjúklingur getur ekki fókuserað

Question 21

Hvernig virkar kalorískt próf?

Answer 21

kalt vatn upp í eyra —> cold-opposite.
(ef heitt vatn þá nystagmus í áttina að vatninu)
-notað til að greina vestibular neuritis, þá verður hýpó- eða engin svörun við kalorískri ertni.
-einnig notað til að skoða lateral boggöngin.

Question 22

Hvert dettur sjúklingur með vestibular neuritis?

Í hvaða átt slær nystagmus hjá honum?

Answer 22

• dettur í átt að sjúku tauginni því það vantar spennu í extensorana til að halda honum uppi.
• nystagmus í átt frá veika eyranu.

Question 23

Hvaða próf beinast að hvaða hlutum innra eyrans?

Answer 23

posi (sacculus): VEMP
skjóða (urticulus): Rod&frame test
fremri bogarás: rotations próf
aftari: rotations próf
hliðlæg: rotations próf, kalorískt próf

Question 24

Tvær physiologískar ástæður fyrir svima

physiologic stimulation/overstimulation

Answer 24

1) lofthræðsla

2) hreyfiveiki

Question 25

Patólógísk dysfunction --> svimi

Answer 25

– Vestibular nerve & labyrinthine disorders – Central vestibular disorders – Positional & positioning vertigo – Vascular vertigo – Traumatic vertigo – Arfgengur svimi – Non-vestibular (sensory) vertigo syndromes – Psychogenic vertigo – Vertigo dizziness & falls in the elderly

Question 26

Flokkunn svimavandamála (vertigo) | -4 flokkar

Answer 26

1) Positional vertigo (BPPV) 2) Acute vertigo (Vestibular neuritis, Barotrauma, Iatrogenic (surgery)) 3) Episodic vertigo (Meniere ́s disease, Migreneous vertigo) 4) Chronic vertigo (Visual vertigo, Cervical vertigo, Psychogenic vertigo, Presbystatism)

Question 27

Í hvaða boggöngum er oftast steinn?

Answer 27

posterior

Question 28

Helstu einkenni vestibular neuritis

Answer 28

``` vertigo ógleði, uppköst falla í átt að veika eyranu nystagmus frá veika eyranu lítil/engin kalorisk ertni ```

Question 29

Á hvaða aldursbili er vestibular neuritis algengastur?

Answer 29

30-60 ára

Question 30

Líkleg orsök vestibular neuritis?

Answer 30

veirusýking í efri hluta CN8 (afferent) => horizontal og anterior canal paresis.

Question 31

Hver er munurinn á vestibular neuritis og labyrinthitis?

Answer 31

Heyrnin helst alveg eðlileg í vestibular neuritis.

Question 32

Hversu lengi er fólk að jafna sig á VN?

Answer 32

1-6 vikur | betri horfur hjá börnum

Question 33

Hvaða lyfjum er beitt í VN?

Answer 33

ógleðistilling og stundum sterar

Question 34

Ddx VN

Answer 34

-Bráð skemmd í heilastofni við rót CN8 eða í kjarna CN8 -Periferal labyrinthine eða CN8 truflun vegna: • Vascular [AICA] => ant. inf. cerebellar artery • Mononeuritis [Borrelia] • Immunologiskt [Cogan’s]

Question 35

3 einkenni meniere

Answer 35

heyrnardeyfa snarsvimi suð fyrir eyrum

Question 36

Hvað er visual vertigo? Hver er meðferðin?

Answer 36

Kemur fram í sjónrænt hreyfiríku umhverfi þar sem hreyfing okkar þarf ekki að vera svo áberandi. T.d. tölvuleikir, moll, flughermar... Meðferð: Þjálfun, útsetja sig fyrir áreyti

Question 37

Hvað er cervical vertigo? Meðferð

Answer 37

Eitthvað að svíravöðrum hálssins --> brenglað stöðuskyn --> vertigo svimi+verkir í hnakka&höfði meðferð: getur þurft sjúkraþjálfun

Question 38

Nefndu dæmi um tengsl geðrænna vandamála og svima

Answer 38

sjúklingar með meniere skora oft afbrigðilega í geðprófunum

Question 39

Helstu einkenni PPV (phobic postural vertigo)

Answer 39

Truflað efferent copy => upplifun eins og eigin hreyfingum sé stýrt utan frá - Sundl og jafnvægistruflanir, eðl jafnvægispróf - Sveiflu-

Question 40

Meðferð PPV horfur

Answer 40

útskýra fyrir sjúklingi getur þurft SSRI+diazepam í byrjun endurhæfing, þjálfun, hreyfing hugræn atferlismeðferð Lagast að einhverju leyti hjá stórum hluta. Um þriðjungur verður einkennalaus eftir e-r ár.

Question 41

Hvernig veldur kvíðaröskun svima?

Answer 41

- oföndun hyperventilation --> aukinn HR + sundl (oföndun truflar stöðustjórnun) - oföndun --> nystagmus hjá einstaklingum með truflun í jafnvægisskyni innri eyrna

Question 42

Algengasta orsök eyrnaverks

Answer 42

AOM

Question 43

Hvaða afleiðingar hefur sýking í mastoid cellum?

Answer 43

Bólgu í miðeyra

Question 44

Helstu einkenni otitis externa

Answer 44

Eyrnaverkur, kláði, fylling, +/-heyrnartap.

Question 45

Algengasta ástæða OE

Answer 45

Bakteríusýking - pseudomonas - s. aureus

Question 46

Meðferð við OE

Answer 46

-hreinsa eyrun -meðferð með eyrnadropum (sterar, sýklalyf) EKKI per os sýklalyf því þá drepast bara þær bakteríur sem eru mest næmar - erum þá að rækta upp erfiðar bakteríur.

Question 47

Árstíðabundnar sveiflur í OE

Answer 47

algengara á sumrin, líklega tengt sundi og hita.

Question 48

Meðferð við erysipelas á eyra

Answer 48

per os sýklalyf

Question 49

Hvað ber að hafa í huga ef meniere lík einkenni en ekki meniere?

Answer 49

TIA, mígreni

Question 50

Hvar í heilanum á compensering sér stað varðandi svima?

Answer 50

vestibular nuclei og cerebellum

Question 51

Helstu einkenni meniere

Answer 51

1) sveiflukennt heyrnartap (bassadeyfa) 2) vertigo (kemur í köstum) 3) tinnitus 4) þrýstingur í eyrum

Question 52

Hvað veldur meniere?

Answer 52

uppsöfnun endolymph vökva í membranous labyrinth.

Question 53

Hvað er meniett meðferð?

Answer 53

Þá er eru sendar þrýstingsbylgjur inn í miðeyrað (þarf að gera gat á hljóðhimnuna). Ekki vitað hvernig þetta virkar nákvæmlega en mildar einkenni hjá sumum með meniere.