Nemafyrirlestrar Flashcards
hvað er stridor og hvar heyrist það best?
hátíðni monomorphic hljóð, heyrist best yfir fremri hluta háls.
Er vegna turbulent flæði lofts um þrengingu í efri hluta öndunarvegar
Hvenær í öndun heyrist stridor?
innöndun, útöndun eða bæði.
Hvað getur valdið stridor?
- Dæmi um ástæður í fullorðnum: Acute epiglottitis, airway edema after device removal, anaphylaxis, vocal-cord dysfunction, inhalation of a foreign body, laryngeal tumors, thyroiditis, and tracheal carcinoma
- Kíghósti hjá börnum
Hvað er epiglottitis?
Bólga í epiglottis eða aðlægum vef.
Hvað veldur epiglottitis?
Sýking (bakt/veiru) eða erting
Hvað er pseudocroop?
Af hverju stafar það?
- Spasmi í larynx.
- Er vegna sýkingar í efri öndunarvegi, ofnæmis eða af sálfræðilegum toga
- Kemur að nóttu til, varir í nokkrar klst og á það til að koma aftur næstu nætur
Hvað er sameiginlegt með pseudocroop og epiglottitis?
stridor og öndunarerfiðleikar
Hver er munurinn á birtingarmynd pseudocroop og epiglottitis?
- í epiglottitis er hiti, slef og börnin (1-5 ára) eru mikið veik. Börnin vilja sitja, ekki liggja.
- í pseudocroop er gelthósti og hæsi. Fyrst kvef og svo næstu nótt gelthósti og hæsi. Endogen cortisól lægst. Ekki hiti og minna veik börn. Gefnir sterar.
Af hverju hefur tíðni epiglottitis tilfella fækkað?
-Hvað annað getur valdið epiglottitis?
Bólusett fyrir H.infl. B
-t.d. áfengi og mjög heitt vatn
Hvaða rannsókn er best ef grunur um aðskotahlut í hypopharynx eða vélinda?
CT
fjöldi HBK
Hver er meðferðin við bráðri miðmætisbólgu vegna aðskotahlutar?
- Anterolateral cervical-superior miðmætisdren. Fjarlæging á aðskotahlut og debris og hreinsun
- Endóskópísk stent ísetning
- Ef allt bregst, aðgerð.
Hjartatengdur brjóstverkur sem stafar ekki af ischemíu
Aortic dissection: Skyndilegur og stöðugur verkur. Oftast tengt við háþrýsting
Akút pericarditis: Veiru eða bakteríusýking. Versnar við innöndun og útafliggjandi
Mitral valve prolapse: Stöðugur, versnar ekki við áreynslu. Algengara í kvk en kk (og þá yngri konum)
Hjartabilun: Ekki stöðugur verkur, en tíður
Verkur eftir stent ísetningu: Yfirþan á þeirri æð með stentinu. Yfirleitt í < 24 klst.
Hver er algengasta ástæða hæsi?
akút laryngitis vegna veirusýkingar
1) Dæmi um meðhöndlun á hæsi
2) Af hverju ekki (local) sterar?
1) Ef hæsið stafar af reflux er notað PPI
2) Það er svo mikill flæðihraði að particlarnir festast ekki við. Einnig lítil æðanæring.
4 flokkar kvilla sem geta valdið hæsi
1) ófullnægjandi öndunarstuðningur
2) fyrirferðir á raddböndum
3) dreifðar breytingar á raddböndum
4) óeðlileg lega raddbanda
Hvar er algengasti uppsunastaður juvenile angiofibroma?
Pterygopalatine fossa
Hvernig er best að greina juvenile angiofibroma?
Hvað má ekki gera?
með CT m. skuggaefni/MR/speglun
Ekki taka sýni –> hætta á massívum blæðingum.
Hvernig er juvenila angiofibroma meðhöndlað?
Lyfjameðferð, geislun, skurðaðgerð
Hverjir fá juvenile angiofibroma
9-19 ára strákar
-ef stelpur fá svona æxli þá á að gera genapróf
Hvernig nálgun á að beita ef barn er með hálsbólgu
- Ef einkennin samræmast bakteríuhálsbólgu => strep test (GAS).
- Einkenni frá GIT+hálsbólga=>streptakokkalegt
- Ef hósti, kvef og stíflað nef = veirulegt => ekki test.
Nálgun AOM (acute otitis media) í börnum
Börn >6 mán. með einkenni miðeyrnabólgu: bíða í 2-3 sólarhringa og verkjastilla. Ef ekki skárri þá beita sýklalyfjum => komum í veg fyrir óþarfa aukaverkanir sýklalyfja, einnig complicationir út frá miðeyrnabólgunni ef hún reynist vera bakteríusýking.
Hósti og hiti í börnum
Bakteríulungnabólga er frekar sjaldgæf í börnum. Yfirleitt veirusýkingar. Gruna bakteríulungnabólgu ef hiti>5 daga eða fer >40°C.
Af hverju er mikilvægt að meðhöndla GAS tonsillitis?
Getur valdið glomerulonehritis (e. 2-3 vikur), rheumatic fever eða endocarditis.
Hvað er postcricoid web?
Þunnt lag af mucosu og submucosu sem skagar út í vélindað á fyrstu cm þess. Nær yfirleitt ekki hringinn. Algengara í konum. Getur stuðlað að aspiration.
Hvað er zenker’s diverticulum?
Poki á vélinda, myndast í miðlínu aftan á kokvöðvum þar sem mætast M. cricopharyngeus og inferior constrictor pharyngis
Af hverju myndast ZD?
M. crycopharyngeus er of fljótur að loka fyrir meðan að kok- og tunguvöðvar eru enn að þrýsta tuggunni niður
Ósamræmd kynging, skert slökun og krampi valda auknum þrýsting í distal koki sem leiðir til útbungunar .
Hvað aldurshópur fær helst ZD?
70-80 ára
Helstu 3 einkenni ZD
1) dysphagia
2) andfýla
3) bakflæði
Hvenær og hvernig er ZD meðhöndlað?
- ef mikil einkenni og ekki aðrir sjd sem flækja málin.
- endoscopia: vöðvaþræðir brenndir eða notaður heftari þannig botninn á pokanum opnist inn í vélinda.
- Ef þetta gengur ekki þá er gerð opin aðgerð, crycopharyngeal myotomía.
Hvað veldur arfgengum æðabjúg?
C1 inhibitor skortur eða vanvirkni => uppsöfnun á bradykinin.
Hver eru hlutverk C1 inhibitor (3)
1) hemja classical pathway
2) hemur storknun og fíbrínólýsu
3) hemur myndun kínína
1) Hve margir með arfgengan æðabjúg fá bólgu í larynx?
2) Hvað getur triggerað bólguna?
3) Hvers vegna hættulegt?
4) Hvar er bólgan aðallega?
1) um 1%
2) trauma, hrotur, lyf o.fl.
3) getur lokað öndunarveginum
4) húð, GIT, larynx (submucosa)
Hver er meðferðin við versnunarköstum í arfengum æðabjúg?
Yfirleitt engin, gengur sjálfkrafa yfir á 2-4 sólarhringum.
Ef alvarlegur bjúgur í larynx:
1) tryggja opinn öndunarveg
2) Gefa C1 inhibitor, kallikrein inhibitor og bradykinin viðtaka antagonista.
Hvaða fyrirbyggjandi meðferð er hægt að beita í arfg. æðabj?
- veikluð andrógen
- anti-fibrinolytics
- C1 inhibitor
Hvernig er burning mouth syndrome (BMS) skilgreindur?
- Brunatilfinning í munnslímhúð án þess að klínískt sjáist breytingar á slímhúðinni.
- oft líka bragðtruflanir og munnþurrkur.
Hverjir fá helst BMS?
Postmenopausal konur
Týpa 1 BMS
vaknar einkennalaus
verst á kvöldin
tengt fjölkerfasjd
Týpa 2 BMS
einkenni allan daginn
tengsl við geðraskanir
Týpa 3 BMS
einkenni koma í köstum
tengsl við ofnæmisviðbrögð
Hver er algengasta týpan af BMS?
týpa 2
Hvað getur valdið secondary BMS?
t.d. vítamínskortur, hormón (viðtakar í munnslímhúð), Zn skortur o.fl.
Hvaða lyf er hægt að nota staðbundið við BMS?
Capsaicin
Lidocain
Clonazepam
Aloe Vera
Greiningarskilmerki BMS
brunatilfinning í munnslímhúð
-í 4-6 mánuði
-varir nánast allan daginn
-hefur sjaldan áhrif á svefn en lagast etv við vökva- og fæðuinntöku
enginn sjáanlegur sjúkleiki í munnslímhúð
hvað veldur prímer BMS?
neuropatólógískar ástæður
Hvernig myndast skjaldkirtillinn? Hvenær?
Frá tungurótinni á 3. viku. Migrerar í átt að barka og á meðan er hann tengdur við tungurótina í gegnum thyroglossal duct. Thyroglossal duct á að hverfa á 5-8. fósturþroskans. Skilur eftir sig foramen cecum að ofan og pyramidal lobe skjaldkirtils að neðan.
Hvað gerist ef thyroglossal duct lokast ekki eða eyðist ekki?
thyroglossal cystur
fistulur
Hvar er algengast að finna thyroglossal cystur?
í kringum hyoid beinið, yfirleitt í miðlínu. Thyroglossal göngin liggja í gegnum hyoid beinið.
Hvaða tálknbogi er algengast að klúðrist?
Hvaða hlutverk hefur hann
nr 2 (95%) myndar hyoid beinið og aðlæg svæði
Hvað gerist ef 2. tálknboginn klúðrast?
Hvenær greinist þetta?
- Kemur fram sem fistula eða cysta lateralt í hálsi.
- cysturnar algengari í eldri. Fistulur aðallega í ungabörnum
- Yfirleitt greint <10 ára
Hvernig eru second cleft anomalies flokkaðar?
mtt legu út frá carotis og SCM.
Hvert er algengasta form second cleft anomaly?
lateral unilateral cervical cyst sem liggur innan við SCM en utan við báðar carotis æðarnar.
Hver er meðferðin við tálknbogaklúðri?
aðgerð
Hvaða fósturlög inniheldur dermoid cyst?
Hvert er vandamálið við þetta?
endoderm og ectoderm
auknar líkur á sýkingu og er lýti
Hvað getur valdið samruna eitla?
ífarandi krabbamein eða dreifð bólga kringum eitla (berklar, sarcoidosis).
Hvaða sýkingar geta valdið dreifðum eitlastækkunum?
T.d. HIV, berklar og EBV
Hvenær má gefa stera vegna eitlastækkana?
Þegar greining liggur fyrir.
Hver er ávinningurinn af tonsillectomiu?
Minnkar hættu á endurtekinni streptókokkahálsbólgu og hálsbólgu af öðrum toga hjá fullorðnum með sögu um endurteknar streptókokkahálsbólgur.
Hvaða sjúklingar fá að fara í hálskirtlatöku?
skilyrði: 3 sýkingar/6 mán eða 6sýk/12 mán
Hvaða getur sést við skoðun eftir blunt áverka á larynx?
Subcut. emphysema, eymsli, bjúgur, hematoma, afmyndun
Hvers vegna er varhugavert að intúbera eftir áverka á larynx?
Möguleg versnun áverka
Spegla fyrst
Erfitt að meta áverka eftir að röri er komið fyrir
Hvað er peritonsillar abscess?
Graftarsöfnun í peritonsillar rými (á milli hálskirtla og kokvöðva)
Hver er algengasti sýkingarvaldur peritonsillar abscess?
streptococcar
Er gagnlegt að nota stera til að meðhöndla PTA?
Hhjálpa að einhverju leyti. Draga úr bólgu og fólk kemst fyrr á venjulegt fæði.
Hver er munurinn á quinsy og interval tonsillectomy?
Quinsy=PTA, þannig hún er gerð á meðan PTA er til staðar, interval gerð þegar búið er að meðhöndla PTA.
Er gagnlegt að gera tonsillectomíu hjá fólki með PTA
já, ef það fær endurtekna PTA
Hvaða aðferðir höfum við til að meðhöndla PTA?
- skera á og drenera
- stinga á og aspirera
- tonsillectomía
Hvað er lemierre syndrome?
-sjúkdómsgangur
- Bakteríusýking af völdum fusobacterium necrophorum. Getur t.d. komið eftir streptococca- eða veiruhálsbólgu.
- Ca. viku eftir hálsbólgu fá sjúklingar skjálfta og hroll, sepsis upp frá PTA, septískar embólíur, endocarditis.
- særindi og stífleiki í hálsi
- bólga á hálsi vegna thrombophlebitis í v. jugularis interna,
Hvaða sýklalyf er notað í lemierre?
metronidazol og penicillin
heparín
- Hvers konar baktería er fusobacterium necrophorum?
- Hvaðan kemur hún?
- gram - anaerob, myndar ekki spora
- líklega exogen sýking (frá dýrum), ekki tekist að sýna fram á að hún sé hluti eðl. munnflóru.
Hver eru einkenni acute suppurative parotitis?
Hiti, bólga, sársauki og hægt að kreista gröft út úr parotid duct.
Möguleiki á vanstarfsemi N. Facialis
Kjörrannsókn á ASP
CT með skuggaefni
1) Helsti sýkingarvaldur ASP
2) Hvaða sýklalyf?
1) S. aureus! Hafa í huga MOSA
anaerobar, pseudomonas, enterobacter…
2) anti-staphylococca penicillin, 1. kynslóðar cephalosporin, clindamycin ef anaerobar…
Hvað er oral mucositis?
Sármyndandi skemmdir í munnslímhúð sjúklinga sem gangast undir geisla- eða lyfjameðferð við krabbameini.
Hver eru einkenni oral mucositis?
- Brunatilfinning í munni
- Dysphagia
- Dysarthria = erfitt að tala
- Odynophagia = vont að kyngja
- Tækifærissýkingar
Hvað ættu sjúklingar með oral mucositis að forðast?
Hvað þurfa þeir að passa upp á?
reykingar, alkohól
hreinsa munninn vel, koma í veg fyrir sveppasýkingar.
Hver eru 4 stig oral mucositis?
1) Inflammatory
2) Epithelial
3) Ulceration
4) Healing
Hvaða veirur valda oft tonsillitis?
EBV CMV adeno HSV influenza enterovirus coronavirus og rhinovirus, samhliða kvefi
Hvað getur bent til þess að tonsillitis sé veiruorsakaður?
conjunctivitis samhliða, rhinitis, hósti, hæsi, anterior stomatitis, discrete ulcerative lesions, viral exanthems, niðurgangur.
Mismunandi skellur á tonsillum (3)
- gulir blettir á tonsillum (follicular tonsillitis)
- gulir blettir á opum crypta (lacunar tonsillitis)
- himna liggur yfir í pneumococcal tonsillitis.
Ddx bilateral tonsillitis
Skarlatssótt, barnaveiki (diptheria), mononucleosis, agranulocytosis, hvítblæði, hyperkeratosis í tonsillum, 2. stigs syphillis
Ddx unilateral tonsillitis
ulceromembranous tonsillitis, peritonsillar cellulitis eða abcess, berklar, tumor í tonsillu
EBV eykur líkur á hvaða krabbameinum? (3)
1) B-frumu krabbamein
- burkitt’s lymphoma
- Hodgkin’s lymphoma
2) Nasopharyngeal carcinoma
Hvernig smitast EBV?
Smit er talið vera um munnvatn. Mononucleosis hefur verið kölluð kossaveikin þar sem unglingar hafa smitast með kossum en ung börn eru talin sýkjast í gegnum slef á leikföngum. Smitaðir einstaklingar eru smitandi í marga mánuði þrátt fyrir að vera einkennalausir auk þess sem verið getur að EBV sé transient smitandi í mörg ár hjá sýktum einstaklingum.
Hvaða tengsl hafa dvalarprógrömm EBV við hvaða sjúkdóma. Hvaða gen eru tjáð í hverri týpu?
Týpa 1: latent B-minnisfrumur - EBNA1 -Burkitt's lymphoma Týpa 2: Sérhæfðar B-frumur - EBNA1 og LMP1/2A -nasopharyngeal carcinoma og Hodgkin's Týpa 3: naive B-frumur -mononucleosis, ónæmisbældir
Hvar er upphafsstaður sýkingar EBV?
Tonsillur
Hvaða hýsilfrumur hefur EBV?
lymphocyta og þekjufrumur
Hvaða eitlar bólgna oftast í mononucleosis?
cervical, sérstaklega posterior.
Helstu einkenni mononucleosis
- pharyngitis (allir)
- hálssærindi
- þreyta
- lifrarbólga
- höfuðverkur
Hvað gerist ef sjúklingur með einkirningasótt fær penicillin?
Fær útbrot vegna transient hypersensitivity
CAEBV
Chronic active EBV sýking: ónæmissvar bælir ekki útbreiðslu veirunnar. Mjög fátítt en hátt morbidity og mortality. Mononucleosis einkenni koma fram, en eru krónísk í þessum sjúklingahóp, veikindi vara í meira en 6 mánuði.
Triad fyrir mononucleosis (börn+unglingar)
hiti, hálssærindi, eitlastækkanir
Hoagland sign
merki um hvað?
bilateral upper-lid edema
–>mononucleosis
Helsta einkenni rhinosinusitis
nefstífla: takmörkun á loftflæði og/eða fyrirferð í nefholi.
Hvað er rhinomanometer
Mælitæki sem mælir viðnám í nefinu. Með honum er hægt að mæla nefstíflu.
Gefur þverskurðarflatarmál í nefinu á valinni dýpt. => meta muninn á hæ. og vi. nös.
Hvaða tengingu hafa kuldareceptorar í nefi við rhinosinusitis
með því að virkja kuldaviðtakana (t.d. mentol) má minnka nefstíflutilfinninguna. Áhrifin sjást þó ekki með rhinomanometer.
Algengasta meingerð nefstílu
Bólga í slímhúð –> aukið blóðflæði til slímhúðar, bláæðasinusoidar tútna út. Einnig inf. og ant. concha bólgna. Aukin slímseytun og bjúgur. Nefholið stíflast.
Þrír flokkar slímhúðarbólgu
1) ofnæmi
2) rhinosinusitis
3) nasal polyposis
þrengsta svæði nefs
anterior nasal valve
Orsakir nefstíflu (3 flokkar)
1) bólga => alltaf báðar nasir
- ofnæmi
- sýking
- krónísk erting, eosinophilia
2) byggingartruflanir => getur verið bara önnur nösin
- æxli
- separ
3) taugavandamál
- Stífla og nefrennsli í annarri nös í 80 ára
- sama hjá 5 ára
malignitet
aðskotahlutur
…þar til annað sannast
Hvað er concha bullosa?
Loftfyllt rými í concha media (uppblásin miðnefskel) => þrengir að sameiginlega útstreymisopi sinusanna.
Er anatómískur breytileiki.
Eru tengsl á milli … og alvarleika sinusitis?
a) septal deviation
b) concha bullosa
a) Líklega ekki
b) Kannski einhver tengsl.
EN
ef kemur upp sýking hjá fólki með septal deviation þá er líklegra að það fái sinusitis.
Helsti fylgikvilli septum deviation
-nefstífla
sést alltaf aukin íferð bólgufrumna
Hvaða hlutverk hafa bakteríur í myndun sepa?
Líklega ekkert. Sama flóra í nefi í rhinosinusitis hjá fólki með/án sepa.
Skipting rhinosinusitis í fernt
brátt/krónískt
fullorðnir/börn
Hvers vegna er erfitt að greina á milli bacterial og viral rhinosinusitis?
einkennin mjög svipuð
erum ekki endilega að rækta bakteríurnar frá sinusunum (sbr 30% í glærunum hjá HP).
Hvaða rannsókn á að framkvæma ef complication intraorbitalt eða intracranialt í rhinosinusitis?
MRI
Hvað er periorbital echimosa?
smávægileg afmörkuð blæðing, líklega vegna abscess.
Möguleg lyf í rhinosinusitis (2)
sterar: auka ekki áhrif á bakteríusýkingu
sýklalyf
Hvað á að gefa sterapúst oft á dag og hvers vegna
Gefa tvö púst 1x á dag, viðtakarnir eru takmarkandi þáttur => hjálpar ekkert að gefa 2x á dag því nýir viðtakar eru 24h að myndast.
Hvað getur bent til bacterial rhinosinusitis?
> 10 d
tvífasa
Skilgreining krónísks rhinosinusitis
bólga í slímhúð nefs og sinusa í amk 12 vikur
Hvaða úrræði höfum við gegn krónískum rhinosinusitis
1) innúðastera
2) aðgerðir, endoscopiu => opna betur út úr sinusum
Hvað er anosmia?
Lyktarskynsleysi
Hvað er hyposmia?
Takmörkun á lyktarskyni
Hvernig getur krónískur rhinosinusitis valdið lyktarskynstruflunum?
Bólga í slímhúðinni => virkar ekki sem skyldi.
sem sagt ekki teppan sem er að valda.
Helstu orsakir rofs á hljóðhimnu
áverki (beinn/óbeinn)
AOM
Helstu einkenni rofs á hljóðhimnu
verkur í eyra (otalgia) eyrnasuð (tinnitus) svimi (vertigo) heyrnartap (bæði leiðslu- og sensorineural) útferð úr eyra
Hvaða tíðni tapast í sensorineural skaða?
hátíðnihljóð
Hver er meðferðin við rofi á hljóðhimnu
Meginreglan er að göt lokast af sjálfu sér á 1-2 vikum. Alltaf látið reyna á þetta hér á landi.
stærri göt: fat plombage í staðdeyfingu (fita af eyrnasnepli límd á gatið), myrincoplasty (kallar á svæfingu)
Ef undirliggjandi sjd eða örótt hljóðhimna þá seinkar það gróanda.
Hvað er myringoplasty?
Aðgerð þar sem tekinn er hluti af fasciu M. temporalis og splæst yfir gatið á hljóðhimnunni.
1) Helstu orsakir otosclerosis
2) Verndandi gen
3) möguleg meðferð
1) erfðir (autosomal ríkjandi)
mislingar
hormónabreytingar (versnun við þungun)
2) osteoprotogerin, BMPR Ib
3) NaF, bisfosfónöt, heyrnartæki, stapedectomia
Helstu einkenni otosclerosis
-heyrnarminnkun, oftast ungar konur (leiðsluheyrnartap) => heyrir betur í verra eyranu í weber. Hættir fyrr að heyra í slæma eyranu með Rinne. Þ.e. í slæma eyranu er pos. Weber, neg. Rinne.
-eyrnasuð
(BPPV ef mjög mikil sclerosa)
Schwartse sign er … og er merki um…
roði á hljóðhimnu
otosclerosis
(er til staðar hjá ca 10%)
Hlutverk stria vascularis
myndar endolymph sem er forsenda afskautunar hárfrumnanna
Hvernig er útkoma heyrnarprófa (rinne og weber) í otosclerosis
pos. weber: þ.e. beinheyrnin er betri í slæma eyranu
neg. rinne: þ.e. loftheyrnin verri með slæma eyranu
Flokkun tinnitus (2)
objective: allir heyra hljóðið
subjective: eitthvað sem bara sjúkl heyrir
Meðferð við subjectivum tinnitus
atferlismeðferð
Útkoma heyrnarprófa:
A) Sensorineural
B) conductive
A) jákvætt rinne (AC>BC)
weber í átt að betra eyranu
B) neikvætt rinne
weber í átt að verra eyranu
a) Hvaða slagæð nærir innra eyrað?
b) áhættuþættir skyndilegs skyntaugaheyrnartaps (5)
A) labyrinthine slagæðin
B) HTN, DM, reykingar, EtOH, svefn<6-7 klst.
Hvaða tíðni tapast skyndilega í meniere?
bassi
Algengustu orsakir svima
BPPV, vestibular neuritis, meniere
Hver eru áhrif höfuðhreyfinga á:
1) BPPV
2) meniere
3) vestibular neuritis
eykur svimann
Hvað er Bell’s palsy?
bráð, unilateral lömun eða máttminnkun í andliti. Ekki þekkt orsök en talið vera vegna bólgu í N. Facialis (þrengir að henni í þröngum göngum ef bólgin).
(lömun í tauginni af lower motor neuron gerð)
1) Einkenni Bell’s palsy
2) orsök
3) meðferð
1)
- máttminnkun/lömun í andliti
- otalgia
- skert tára- og munnvatnsframleiðsla
- hyperacusis => því n. facialis ítaugar m. stapedius sem ver innra eyrað.
- breytt bragðskyn (fremri 2/3 tungu)
o. fl.
2) óþekkt. Talið geta komið upp frá EBV, VZ
3) sterar 16 ára.
Hvað getur aðgreint Bell’s palsy og stroke?
Fólk með stroke getur yfirleitt hrukkað ennið því efsti hluti Facialis fær taugaþræði frá contralateral andlitshelmingi => virknin helst.
Sýking á meðgöngu sem getur hugsanlega valdið heyrnarleysi?
Besta forvörnin
sýkingar sem geta mögulega valdið SSNHL
CMV–>cSNHL
veirulyf
mislingar
hettusótt
rauðir hundar
herpes o.fl.
Hvaða einkenni þurfa að vera til staðar til að sjúklingur hafi rhinosinusitis?
1) nefstífla/nefrennsli
2) þrýstingur í andliti
3) minnkað lyktarskyn
- amk tvennt af þessu
Algengustu veirur í rhinosinusitis (3)
rhinovirus
influenza
parainfluenza
Algengustu bakteríur í rhinosinusitis (3)
s. pneumoniae
h. influenzae
m. catarrhalis
Hvað þarf rhinosinusitis að hafa til að geta kallast ABRS?
1) vara >7-10 d. eða versnun eftir 5-7 d
2) 2+ eftirtalinna atriða
- purulent hor
- tannverkur/andlitsverkur
- eymsli í sinus
- versnun e. bata
Helstu einkenni akút diffuse otitis externa
byrjar hratt
verkur
kláði
(útferð)
helstu sýkingarvaldar í AOE
p. aeruginosa
s. aureus
Hvaða fleiri þættir en raki geta stuðlað að OE?
stífla
skortur/ofgnótt af merg
trauma
pH breyting
meðferð við OE
eyrnadropar
- sterar
- sýklalyf
á hvaða árstíma er tíðni OE hæst?
á sumrin
-sund
Algengasta ástæða fyrir fínnálasýnatöku frá hálsi
mögulegur metastasi
algengustu æxli sem meinvarpast í hálseitla
SqCC
nasopharyngeal
papillary frá skjaldk
melanoma
Hvað er EMT
epithelial mesenchymal transition í flöguþekjucancer
–>breyting úr þekjufrumugerð yfir í bandvefskímfrumugerð
=> auknir ífarandi eiginleikar.
Hvað er cadherin switching?
Hvað er það til marks um?
e cadherin bæld
n cadherin aukning
Til marks um EMT
tengt jákvæðum eitlum í flöguþekju-H&H cancer.
umritunarþættir sem bæla e cadherin
snai1 og twist
Hver er algengasti sýkillinn sem smitast með kynlífi?
HPV
meðferð við laryngeal cancer
A) lyf
B) lyf+geislar (CCRT=concurrent radiotherapy) => standardinn í dag.
C) skurðaðgerð
meðalaldur við greiningu skjaldkirtilscancer
ca 50 ár
Aggressív týpa thyroid cancer
tall cell variant
horfur kk vs kvk í skjaldkirtilscancer
kk greinast með verri æxli en kvk - verri horfur hjá þeim
Mótefni gegn hverju mælum við ef grunur um Graves?
thyroglobulin
thyroid peroxidasa
TSH viðtaka
Hnútur í skjaldkirti <4 cm
skjaldkirtilsprófíll
ómun, bíopsía?
ctrl ómun
Burkitt lymphoma
týpur
hvað er oftjáð?
1) endemic (tengt EBV)
- á kjálka
- malaríusvæði Afríku
2) sporadic (ótengt EBV)
- aðallega í kvið
- vesturlönd
3) HIV tengt
(latency týpa 1 af EBV)
c-MYC oftjáð
árangur meðferðar í burkitt’s lymphoma
Hvernig meðferð?
95% árangur
lyfjameðferð+rituximab
triad fyrir nasopharyngeal cancer
OM með effusion
nefstífla, blæðing
fyrirferð í hálsi
algengustu æxli í munnvatnskirtlum
meðferð
góðkynja parotid æxli
- pleomorphic adenoma (epitheliomesenchymal)
- warthin’s tumor (adenolymphoma)
bæði skorin burt
1) góðkynja:illkynja hlutfall í sublingual munnvatnskirtlum
2) algengasta illkynja æxli í munnvatnskirtlum
1) nánast öll illkynja
2) mucoepidermoid
kjörrannsókn fyrir metastasa á hálsi með óþekktum upprunacancer
PET CT
hvað segir mest um lifun hjá sjúklingi með endurkomu cancers á H&H?
Helstu rök gegn skipulagðri endurkomi eftir H&H cancer
stigun seinni cancersins
Lítill hluti endurkomu æxla er læknanlegur.
Hvenær telst svimi krónískur?
> 2 vikur
3 einkenni meniere
1) köst af rotational vertigo (mín-klst)
2) heyrnartap
3) tinnitus
Algengustu æxli í skjaldkirtli
1) papillary (85%) =>tall cell variant slæmur
2) follicular
3) medullary (frá parafollicular frumum) => aggressive
4) anaplastic (1-2%) => mjög aggressive
Faraldsfræði thyroid cancer
algengi
kynjahlutföll
aldur
1-1,5% illkynja æxla
4:1 kvk:kk
meðalaldur 53 ár
25 greinast á Íslandi á ári.
80-90% 5YS
Áhættuþættir thyroid cancer
- geislun og örvun frá TSH (viðvarandi TSH hækkun slæm)
- Hashimoto’s eykur líkur
á að nota stera í vestibular neuritis?
nei
Áhættuþættir fyrir HPV-tengdu flöguþekjukrabbameini í oropharynx (4)
- munnmök
- one night stand
- lítil notkun smokka
Aðrir áhættuþættir fyrir SCC í munnkoki
- reykingar
- áfengi
Hver er munurinn á primary og secondary otalgia?
Primary: orsök í eyranu sjálfu, óeðlileg eyrnaskoðun.
Secondary: orsök ekki í eyranu, eyrnaskoðun alveg eðlileg.
Hvaðan fær eyrað skynþræði? (6)
5 Trigeminus 7 Facialis 9 Glossopharyngeus 10 Vagus C2 C3
