Straffen en belonen in het onderwijs

Question 1

Waarom wordt in het onderwijs gebruik gemaakt van straffen en belonen?

Answer 1

Leerkrachten moeten een pedagogisch klimaat scheppen waarin duidelijke grenzen worden gesteld. Die grenzen heeft elke leerling nodig om zich te ontwikkelen.

Question 2

Waarom spelen straffen en belonen een belangrijke rol in het leerproces?

Answer 2

Omdat ze de leerlingen helpen zich aan te passen aan regels en afspraken. Ze stellen de leerling medeverantwoordelijk voor zijn gedrag!

Question 3

Het straffen en belonen heeft betrekking op drie aspecten van het onderwijs. Welke?

Answer 3

• Opvoeden
• Grenzen en afspraken
• Preventie

Question 4

Wat bedoelen we met ‘opvoeden’ als we het hebben over straffen en belonen in het onderwijs?

Answer 4

Een complexe relatie tussen opvoeder en leerling, gebaseerd op oprechtheid, respect en verantwoordelijkheid.

Question 5

Wat gebeurt er met de leerkracht als hij straft of beloont?

Answer 5

Straffen en belonen is gedrag van de leerkracht in reactie op een gebeurtenis. Bij dat gedrag van de leerkracht horen gevoelens en gedachten.

Question 6

Of een leerling al dan niet gewenst gedrag stelt, is afhankelijk van een hele reeks factoren. Die factoren bepalen het werkklimaat en hier moet de leerkracht rekening mee houden. Welke factoren onderscheiden we?

Answer 6

• de les
• zijn houding
• de klasgroep
• de schooldag
• de school
• de omgeving

Question 7

Waarom hebben jongeren grenzen nodig?

Answer 7

Grenzen waarborgen veiligheid, ontwikkeling en respect. Als grenzen wegvallen, wordt een kind onzeker, voelt zich onveilig en wordt bang.

Question 8

Waarom is het belangrijk dat de leerlingen zich kunnen afzetten tegen grenzen die opvoeders stellen bij het groeiproces van de leerling?

Answer 8

Als een kind niets heeft om zich tegen af te zetten, als het niet weet wat gewenst of ongewenst gedrag is, raakt het zijn respect kwijt voor de opvoeders.

Question 9

Preventief werken met straffen en belonen is een zaak van de hele school op verschillende niveaus. Welke?

Answer 9

• Schoolniveau
• Klasniveau
• Individueel niveau

Question 10

Wat is straffen? Wat proberen we ermee te bereiken?

Answer 10

Men gebruikt straffen om grenzen duidelijk te maken en ze consequent te bewaken. Met straf probeert de leerkracht de leerling aan te zetten om zijn gedrag te veranderen.

Question 11

Is er een keerzijde aan ‘straffen’?

Answer 11

Straffen kunnen succes hebben, maar ze kunnen ook een sfeer van angst en agressie creëren. Vooral als ze bedoeld zijn als vergelding of afschrikking.

Question 12

Welke houding is belangrijk bij het stellen van straffen?

Answer 12

Het is belangrijk dat de leerkracht een houding van respect aanneemt.

• Blijf rustig en beleefd
• Benoem het ongepaste gedrag
• Vraag de lln. waarom hij zich zo gedraagt
• Ga niet in de verdediging
• Overleg en wees consequent

Question 13

Wat kan de leerkracht doen als leerlingen regels overtreden?

Answer 13

• Duidelijk stellen dat hij iets wil of niet wil en waarom.
• De regel in herinnering brengen.
• Aantonen welk belang hij hecht aan de regel.

Question 14

Welke soorten straffen onderscheiden we?

Answer 14

• Fysieke straffen
• Activiteitsstraffen
• Sociale en psychologische straffen

Question 15

Welke soort straf wordt het meest gebruikt in het onderwijs?

Answer 15

Activiteitsstraffen

Question 16

Wat willen we bereiken met straf?

Answer 16

Een goede straf wil ongewenst gedrag afleren, of fouten herstellen. Straffen zijn hulpmiddelen.

Question 17

Geef 12 aandachtspunten voor een goede straf.

Answer 17

• Geef een duidelijke reden
• Straf mag niet de eerste strategie zijn
• Straf moet betekenis hebben
• Wees consequent
• Straf om het gedrag, niet de persoon
• Straf moet voorspelbaar zijn
• Straf moet zinvol zijn
• Straf moet uitgevoerd worden
• Straf moet uitvoerbaar zijn
• Wees mild
• Straf moet snel volgen op ongewenst gedrag
• Straf moet een einde hebben

Question 18

Wat is belonen? Wat bereiken we ermee?

Answer 18

Belonen is positief reageren op positief gedrag. Wie werkt vanuit een positieve opstelling tegenover de leerlingen, krijgt respect!

Question 19

Welke houding heeft een leerkracht die eerder beloont dan straft?

Answer 19

Hij waardeert de leerlingen en gaat uit van eenvoudige principes. Hij spreekt de leerling persoonlijk aan en geeft wat extra aandacht als het wat moeilijk loopt.

Question 20

Welke soorten beloningen onderscheiden we?

Answer 20

• Materiële beloningen
• Activiteitsbeloningen
• Sociale beloningen

Question 21

Wat is een materiële beloning?

Answer 21

Tastbare dingen zoals snoep of een boek.

Question 22

Wat is een activiteitsbeloning?

Answer 22

Dingen die de leerling graag doet zoals een uitstap maken of naar de film gaan. Ook een prettig klasgesprek kan een leuke beloning zijn.

Question 23

Wat is een sociale beloning?

Answer 23

Lof, aandacht, vriendelijk zijn, aanmoedigen,… .

Deze vormen de belangrijkste beloningen.

Question 24

Waarom is een sociale beloning dé belangrijkste beloning.

Answer 24

Waardering van de leerkracht zorgt voor een gevoel van eigenwaarde. De aandacht via positieve feedback heeft meer invloed op een leerling dan een cijfer.

Question 25

Geef 7 aandachtspunten voor een goede beloning. Waar houd je rekening mee als je leerlingen beloont?

Answer 25

• Kom afspraken na
• Beloning moet nauw aansluiten bij het gedrag
• Zorg voor afwisseling
• Beloon niet altijd
• Beloning moet betekenisvol zijn
• Beloon vaak, niet groots
• Ook vermindering van straf is een beloning

Question 26

Als we het hebben over “straffen en de groep” onderscheiden we 4 soorten leerlingen. Wat bedoelen we met ‘voortrekkers’?

Answer 26

Deze leerlingen geven het voorbeeld, trekken de klas in positieve of negatieve zin.

Question 27

Als we het hebben over “straffen en de groep” onderscheiden we 4 soorten leerlingen. Wat bedoelen we met ‘steunverleners’?

Answer 27

Deze leerlingen bedenken niets zelf maar doen wel mee.

Question 28

Als we het hebben over “straffen en de groep” onderscheiden we 4 soorten leerlingen. Wat bedoelen we met ‘toekijkers’?

Answer 28

Deze leerlingen onthouden zich en kijken enkel toe.

Question 29

Als we het hebben over “straffen en de groep” onderscheiden we 4 soorten leerlingen. Wat bedoelen we met ‘gefrustreerden’?

Answer 29

Deze leerlingen gaan niet akkoord met het gedrag van de voortrekkers.

Question 30

Als we het hebben over “straffen en de groep” kan straffen een onbedoeld effect hebben. Wat bedoelen we hiermee?

Answer 30

Straffen gebeurt meestal tegenover één leerling, maar deze leerling beoordeelt die straf ook door de ogen van de klasgenoten. Zo kan uit de klas gezet worden een statussymbool zijn.

Question 31

Als we het hebben over “straffen en de groep”, wat is de beste manier om te straffen?

Answer 31

Elke groep pak je best anders aan. De groep vaart erbij als ze zelf de verantwoordelijkheid krijgt om uit de situatie te raken, nieuwe afspraken te maken en een gepaste straf te kiezen.

Question 32

Wat is de beste straf?

Answer 32

De beste straf is die je niet moet geven. De eerste manier om niet te straffen is: niet belonen.

Question 33

Waar pleiten ‘cognitivisten’ voor wat betreft straffen en belonen?

Answer 33

Om naar de oorzaak van (on)gewenst gedrag te zoeken, om te onderzoeken welke zin het kind aan zijn omgeving geeft en van daaruit het gestelde gedrag te begrijpen.

Question 34

Wat is een goede straf of wanneer heb je als leerkracht een goede straf gegeven?

Answer 34

Een straf is goed wanneer ze de leerling helpt aan motivatie om zich medeverantwoordelijk te voelen voor eigen gedrag.