Skimun

Question 1

Hvernig virkar sjúkdómsferillinn í skmun?

Answer 1

Forklínískur fasi og klíniskur fasi

Question 2

Hvenær er sjúkdómsferlinum er hægt að grípa inn í?

Answer 2

Forklínískur fasi

Question 3

Þrjú stig forvarna?

Answer 3

Fyrsta stigsforvarnir: Koma í veg fyrir að sjúkdómsferli hefjist

Annars stigs forvarnir: Grípa snemma inn í sjúkdómsferlið

Þriðja stigs forvörn:
Meðhöndla sjúkdóminn og lengja líf

Question 4

Hvers konar forvörn er skimun?

Answer 4

Annars stigs forvörn

Question 5

Fyrir hverja er skimun og skimunarpróf?

Answer 5

Fyrir fólk sem er einkennalaust á forklíníska tímabilinu

Question 6

5 Skilyrði fyrir screening?

Answer 6

1. Alvarlegur sjd.
2. Meðferð sem hefst á undan einkennum á að vera betri en ella
3. Tíðni sjds. ætti að vera há í þýðinu
4. Kostnaðurinn við skimun ætti að vera minni en sjd. kostar heilbrigðiskerfið
5. Langur forklínískur fasi

Question 7

5 einkenni góðs skimunarprófs?

Answer 7

1. Lítil áhætta
2. Lítið inngrip
3. Ódýrt
4. Nákvæmt
5. Ásættanlegt f. sjúkling

Question 8

Skilgr. á sensitivity?

Answer 8

Líkurnar á því að einstaklingur með sjd. fái jákvæða niðurstöðu

true positive / (true positive + false positive)

Question 9

Hvernig er 2x2 taflan tengd skimun?

Answer 9

Question 10

Hvernig reiknum við næmi (e.sensitivity)?

Answer 10

a/(a+c)

True positive/(True positive + false negative)

Question 11

Hvernig reiknum við jákvætt forspárgildi (e. PV+)?

Answer 11

Ef við fáum jákvætt úr skimun, hverjar eru líkurnar að einstaklingur sé raunverulega með sjd?

a/(a+b)

Question 12

Hvaða tvo hluti erum við að pæla í varðandi 2x2 skimunartöfluna?

Answer 12

1. Hversu mörg % af raunverulegum tilfellum við náum að greina (sensitivity og specifity)
2. Ef einstaklingur er jákvæður/neikvæður, hversu miklar líkur eru á því að það sé rétt (PV+/PV-)

Question 13

Skilgr. á specifity (e. sértæki)

Answer 13

Hversu miklar líkur að einstaklingur sem fái neikvæða niðurstöðu úr skimun sé raunverulega neikvæður

Question 14

Minnislyklar fyrir næmi og sértæki?

Answer 14

Question 15

Hvernig hefur algengi áhrif á forspárgildi?

Answer 15

a hækkar þannig a/(a+b) (jákvætt forspárgildi) hækkar.
Neikvætt forspárgildi lækkar.

Question 16

Sensitivity og specality tengjast ____ en forspárgildin tengjast ___

Answer 16

Sensitivity og specality tengjast prófinu en forspárgildin tengjast þýðinu (algengi meira eða minna)

Question 17

dæmi um þröskuldar skimunarpróf?

Answer 17

80 mmHg blóðþrýstingur, þyngd í BMI o.s.frv.

Question 18

Því hærri sem næmni er því lægri er sértæki..
Ef við veljum hátt næmni þá erum við að velja lágt ______
Ef við veljum hátt sértæki þá erum við að velja lágt ______

Answer 18

Því hærri sem næmni er því lægri er sértæki..
Ef við veljum hátt næmni þá erum við að velja lágt false negative (t.d. covid, sem er hættulegur sjd.)

Ef við veljum hátt sértæki þá erum við að velja lágt false positive (t.d. krabbameinsskimun, getur verið mikið áfall. Viljum ekki valda þeim kvíða og hefja lyfjameðferð t.d.)

Question 19

Skimun getur leitt til _____ og ______

Answer 19

Skimun getur leitt til false positives og overdiagnosis