Kafli 5. Flashcards
Í hvaða tvo flokka er hægt að flokka faraldsfræðirannsóknir?
Greinandi og lýsandi
Í hvaða tvo flokka skiptast lýsandi rannsóknir?
Case study (eitt tilfelli) T.d. fólk með XY litninginn en hefur kvk kynfæri Case series (nokkrum tilfellum)
Einn helsti munur á lýsandi og greinandi?
Lýsandi: Gera engan samanburð, lýsa bara einhverju. Ekki að reyna við tilgátu, upplýsa frekar fólk um eitthvað. Skrifað oft af læknum f. aðra lækna.
Greinandi: Reyna tilgátur, bera saman hópa. Samanburður.
Í hvaða tvo stóra flokka skiptats greinandi rannsóknir og hver er munurinn á þeim?
- *Áhorfsrannsóknir**: Skiptum okkur ekki af, ekkert inngrip. BRCA gen, fólk reykir etc.
- *Íhlutandi**: Inngrip, gefum lyf t.d.
Í hvaða tvo flokka skiptast ífarandi rannsóknir?
Fyrirbyggjandi og meðferðar..
Kemur notkun á lyfinu X í veg fyrir sjúkdóminn Y?
Veldur notkun á lyfinu X hraðari bata á sjúkdóminum Y en ella?
Hvaða gögn fáum við úr íhlutandi rannsóknum og hvað getum við reiknað út frá þeim?
Fáum þarna 2x2 töfluna og getum reiknað:
- *Nýgengi, áhættuhlutfall og áhættumismun.**
- *(Risk, relative risk og risk difference)**
Getum fundið nýgengi því að við erum með hóp sem er at risk í upphafi og svo þróar hluti hópsins með sér sjd. og aðrir ekki.
Hvað er equipoise?
Jafnvægi áhættu og vinnings. Gert v. upphaf rannsóknarinnar
Crossover vs adherence
Tvenns konar frávik að fylgja fyrirmælum
Crossover: patients moves from their assigned arm of the study to another arm.
Stelst í hin lyfin t.d.
t.d. í male circumcision vildu margir allt í einu láta umskera sig
Non-adherence: Patients stay in the study but stop adhering to their intervention.
´Tekur sömu lyfin og þau eiga að gera en gera það ekki rétt, minnka etc..
Tvær leiðir til að bregðast við crossover eða non-adherence?
Intention to treat analysis: Data is analyzed according analyzed according to how participants were randomly assigned
As treated or per-protocol analysis - data is analyzed according to the actual treatment received
Tvær leiðir til að bregðast við crossover eða non-adherence og gallarnir við það?
Intention to treat analysis: Data is analyzed according to how participants were randomly assigned
Galli: Missum slembi-rannsókna eiginleikann.
As treated or per-protocol analysis - data is analyzed according to the actual treatment received
Við túlkun á rannsóknarniðurstöðum eru tvö mikilvæg hugtök: Efficacy vs effictiveness
Skilgr. og munur?
Efficacy (ísl. hámarksvirkni): Eins og in vitro. Undir “best case scenario”
Í stjórnuðu umhverfi.
Effectiveness (raunverkun?): In vivo, í raunheim.
Fyrir utan stjórnað umhverfi.
Helstu mismunir á umhverfi í “trial conditions” og “real world conditions”
Trial conditions:
Highly trained experts.
Mikil eftirfylgni og góð svör við vangaveltum.
Fólk valið eftir exclusion
Real world conditions:
Lítil eftirfylgni
Ekki starfsfólk sem er með rosalega sérhæfða virkni.
T.d. læknir að ávísa lyfi en er að ávísa 40 öðrum lyfjum sbr. við einn lækni sem er bara að pæla í einu lyfinu
Innra og ytra réttmæti?
Innra réttmæti:
Hvort að rannsókn sé réttmæt.
Vel framkvæmd og treystum við niðurstöðunum?
Erum að bera saman hópana tvo.
Ytra réttmæti:
Getum við yfirfært niðurstöðuna út í almenning?
Minnkar eftir því sem sérhæfðara rannsóknarþýðið var.
því sérhæfðara sem rannsóknarþýðið er því…
erfiðara er að alhæfa það yfir á almenning
Explanatory vs pragmatic trials?
Gerum tvær rannsóknir.
Explanatory: Þröngt rannsóknarþýði
Pragmatic: Stækkun þýðið
Skilyrði fyrir áhrifsbreytu?
Hvað notum við til að meta áhrifsbreytu?
Hvernig reiknarðu áhrifsbreytuna hér?
Reiknar svo RR á millk TGW hópanna og MSM hópanna. Ef talan er öðruvísi þá er áhrifsbreyta.
