Seminarium 4 (alergie) Flashcards
Co to jest alergia?
Alergia to nadwrażliwość, nadreaktywność ujawniająca się przy kontakcie z antygenem - alergenem, występującym w dawkach podprogowych.
Pierwszy kontakt z alergenem:
wywołuje uczulenie bez fazy efektorowej alergicznej odpowiedzi immunologicznej
Ponowny kontakt z alergenem:
wywołuje fazę efektorową reakcji alergicznej
Jakie wyróżniamy alergie wg podziału Coombsa?
- Alergię I typu - alergię anafilaktyczną
- Alergię II typu - cytotoksyczno-cytolityczną
- Alergię III typu - kompleksów immunologicznych
- Alergię IV typu - nadwrażliwość typu późnego
Czy czynniki genetyczne mogą predysponować do alergii typu I?
TAK
→Alergia typu I może być uwarunkowana genetycznie (atopia). Stwierdzono korelację między występowaniem niektórych MHC a odpowiedzią na dany alergen (HLA-DRB1 z ambrozją, HLA-DRB3 z pyłkami brzozy)
→U osobników atopowych jest 2-3 razy więcej receptora FcRI lda IgE na mastocytach
→Ryzyko wystąpienia nadwrażliwości wynosi 40% jeśli jedno z rodziców ma alergię, 60% gdy oboje. Ryzyko zachorowania dziecka jest większe gdy alergikiem jest matka. Alergia występuje częściej u chłopców.
Co to jest hipoteza higieny?
Człowiek w swojej historii stale narażany był na kontakt z pasożytami, bakteriami, wirusami. Obecnie w krajach wysoko rozwiniętych dzieci nie mają kontaktu z drobnoustrojami nawet niepatogennymi (wzmożona higiena, środki czystości, antybiotyki, szczepienia).
Układ immunologiczny nie ma treningu i odpowiedź wypacza się w kierunku czynników normalnie nie-immunogennych.
Hipoteza higieny, a przesunięcia w układzie immunologicznym:
→Kontakt z określonymi drobnoustrojami (stymulują IL-12 i IFN-gamma) osłabia dominację Th2 na korzyść Th1
→Kontakt z drobnoustrojami (większy na wsiach i w krajach słabo rozwiniętych) sprzyja wykształceniu się tolerancji na alergeny pokarmowe (kontakt z LPS, który jest ich skłądnikiem strukturalnym
→Stał kontakt noworodków, dzieci na wsi z pyłkami, roztoczami i drobnoustrojami kurzu domowego, z kotami, psami, innymi zwierzętami obniża predyspozycję do rozwoju alergii
W mieście kontakt z alergenami jest okresowy. Ludzie zamknięci w pomieszczeniach ze szczelnymi oknami nie są narażeni na alergeny. Wychodząc na spacer, czy wyjeżdżając za miasto od czasu do czasu wystawiają się na nagłą ekspozycję na pyłki i inne alergeny, a to właśnie sprzyja wystąpieniu alergii.
→Skłonność do alergii pokarmowych zmniejsza właściwa flora bakteryjna. Podawanie dzieciom probiotyków chroni je.
Jakie jest zakażenie wirusami układu odpornościowego podczas istniejącej już alergii?
niekorzystne, bo objawy alergii mogą ulegać zaostrzeniu, walka z wirusami na skutek przewagi Th2 jest mniej skuteczna
Zakażenia pasożytami (owsikami, tasiemcami):
choć indukują Th2, to powstające IgE blokują FcRI. Dochodzi też do indukcji limfocytów T regulatorowych, co hamuje reakcję alergiczną
Jaki jest wpływ cząsteczek spalin silników Diesla na alergię?
cząsteczki spalin silników Diesla (działają jak adjuwant) usposabiają do zachorowań na alergię
Jaki jest wpływ palenia papierosów na alergię?
usposabiają do zachorowań na alergię
Spożywanie kwasów Omega-3, a ryzyko wystąpienia alergii:
kwasy Omega-3 zmniejszają ryzyko zachorowania na alergię (więc jeść dużo!)
Spożywanie utwardzonych tłuszczów roślinnych, a ryzyko wystąpienia alergii:
ryzyko wzrasta
Jak wpływa karmienie mlekiem matki na ryzyko wystąpienia alergii?
Karmienie mlekiem matki zwiększa szczelność nabłonka, zmniejsza narażenie na potencjalne alergeny pokarmowe, obecność np. TGF-beta (transforming growth factor) w mleku, hamującego nadmierne reakcje immunologiczne w przewodzie pokarmowym.
Co to są alergeny?
to antygeny występujące w wartościach podprogowych, które wywołują u atopików reakcje alergiczne.
Czy leki mogą być alergenami w alergii anafilaktycznej?
tak
Przykłady leków jako alergenów w alergii anafilaktycznej:
→pochodne penicyliny (zanieczyszczenia powstałe przy produkcji, produkty degradacji powstające przy przechowywaniu w roztworze, kwas penicyloilowy połączony z białkami osocza
→suksametonium, tubokuraryna (środki zwiotczające mostkujące IgE w mastocytach).
W wywiadach wyklucza się kontakt pacjenta z tym środkami. Trzecio- i czwarto-rzędowe grupy amonowe wchodzące w skład środków zwiotczających, występują w lekach, kosmetykach, pokarmach, zanieczyszczeniach przemysłowych, stąd wstrząsy anafilaktyczne u pacjentów 1. raz poddawanych narkozie)
→pochodne morfiny, kodeiny (z reguły reakcje mają charakter anafilaktoidalny, czasem jednak pojawiają sie sowiste IgE)
→anafilatoksyny C3a, C5a, C4a wywołują nieswoistą degranulację mastocytów i bazofili podobnie jak środki konstrastowe stosowane w rentgenologii
Co może być alergenem w reakcji anafilaktycznej?
→pyłki drzew
→pyłki trwa
→zarodniki grzybów
→leki
→białka zwierzęce (np. białka odchodów roztoczy)
→białko jadu błonkoskrzydłych (np. pszczoły i osy)
→alergeny pokarmowe (np. owoce cytrusowe)
→pot i sierść zwierząt futerkowych
→lateks
Co to jest wstrząs anafilaktyczny?
Duszność, sinica, niepokój, zapaść na skutek skurczu oskrzeli i rozszerzenia naczyń w obrębie jamy brzusznej (gwałtowny spadek ciśnienia) oraz obrzęku krtani.
Powstaje po dostaniu się alergenu drogą pozajelitową (dożylną), np. po drugim użądleniu przez szerszenia może do wstrząsu anafilaktycznego dojść w ciągu kilku minut.
Co może uratować pacjenta ze wstrząsem anafilaktycznym?
natychmiastowe podanie adrenaliny
Co dzieje się podczas pierwszego kontaktu z alergenem w reakcji anafilaktycznej?
Pierwszy kontakt z alergenem powoduje jego rozpoznanie na APC przez limfocyta Th2 i aktywację limfocyta B naiwnego do produkcji IgE (przy udziale IL-4 i IL-13). Wysoce cytofilne IgE opsonizują bazofile i mastocyty z tkanki łącznej (faza uczulenia)
Co dzieje się podczas ponownego kontaktu z alergenem w reakcji anafilaktycznej?
Przy ponownym kontakcie z alergenem dochodzi do fazy efektorowej - wywołania objawów alergii.
Alergen mostkuje przeciwciała IgE na bazofilach i mastocytach. Następuje wzrost poziomu jonów wapnia wewnątrz komórki oraz wzrost cGMP prowadząc do degranulacji tych komórek i uwolnienia mediatorów zapalenia.
Co jest uwalniane przez bazofile i mastocyty w alergii anafilaktycznej?
→chemoatraktanty
→aktywatory
→spazmogeny
Jakie chemoatraktany są uwalniane przez bazofile i mastocyty w alergii anafilaktycznej i jaka jest ich rola?
rola: chemotaksja granulocytów
→IL-5 →TNF-alfa →IL-8 →leukotrien LTB4 →PAF
Jakie aktywatory są uwalniane przez bazofile i mastocyty w alergii anafilaktycznej i jaka jest ich rola?
rola: rozszerzenie naczyń i wzrost przepuszczalności
→histamina →PAF →chymaza →tryptaza →kininogenaza
Jakie spazmogeny są uwalniane przez bazofile i mastocyty w alergii anafilaktycznej i jaka jest ich rola?
rola: obrzęk śluzówki, wzrost wydzielania śluzu
→leukotrieny LTC4, LTD4
→PGD2
→histamina
Jakie wyróżniamy typy mediatorów bazofilów i mastocytów?
→preformowane
→syntezowane
→cytokiny
Preformowane mediatory bazofilów i mastocytów to:
→histamina
→proteoglikany (heparyna)
→proteazy serynowe (tryptaza, chymaza)
→ECF-A i NCF-A
Co robi histamina?
Rozszerza naczynia krwionośne, zwiększa ich przepuszczalność, działa chemotaktycznie na eozynofile, kurczy mięśnie gładkie oskrzeli.
Podczas masywnej degranulacji histamina może przedostać się do krwi i spowodować spadek ciśnienia, przyspieszenie akcji serca, zaczerwienienie skóry i skrajnie wstrząs anafilaktyczny.
Co robią proteoglikany (heparyna)?
tworzy rusztowania dla innych mediatorów, regulują alternatywną drogę aktywacji dopełniacza (C’), wpływają na szybkość uwalniania mediatorów z ziaren
Co robią proteazy serynowe (tryptaza, chymaza)?
enzymy proteolityczne trawiące tkankę łączną powodują rozprzestrzenianie się mediaatorów i komórek w miejscu objętym zapaleniem. Aktywują dopełniacz na drodze alternatywnej.
Co robi ECF-A (Eosinophil Chemotactic Factor of Anaphylaxis) i NCF-A (Neutrophil Chemotactic Factor)?
to czynniki chemotaktyczne dla eozynofilów i neutrofilów
Syntezowane czynniki bazofilów i mastocytów to:
→prostaglandyny i leukotrieny
→PAF
Jaka jest rola prostaglandyn i leukotrienów i czym one są?
są to metabolity kwasy arachidonowego uwalnianego w wyniku aktywacji komórek tucznych i bafozilów
→powodują wzrost przepuszczalności i rozszerzenie naczyń →skurcz oskrzeli →hamowanie agregacji płytek →chemotaksja neutrofili →zwiększone wydzielanie śluzu →obrzęk
Rola PAF (platelet activating factor)?
→agregacja trombocytów
→skurcz oskrzeli
→wzrost przepuszczalności naczyń
→chemotaksja neutrofilów i eozynofilów
Cytokiny uwalniane przez mastocyty i bazofile:
TNF (tumor necrosis factor)
→GM-CSF (granulocyte-macrophage colony stimulating factor)
→TGF-beta, IL-4,5,6,10,13 - wpływają na rozwój i nasilenie procesów zapalnych
Rola eozynofili w anafilaksji:
Degranulacja mastocytów aktywuje chemotaksję eozynofili do miejsca stanu zapalnego. Te początkowo hamują proces zapalny rozkładając enzymatycznie mediatory zapalenia (sprzężenie ujemne), a także fagocytując całe ziarnistości.
Przetrwały proces zapalny - stała indukcja alergenami nasila cytotoksyczne działanie eozynofili (głównie poprzez egzocytozę ich cytotoksycznych białek (frustracja eozynofili) i wzmaga proces zapalny rozszerzając go na okoliczne tkanki.
Co to jest frustracja eozynofili?
Przetrwały proces zapalny - stała indukcja alergenami nasila cytotoksyczne działanie eozynofili (głównie poprzez egzocytozę ich cytotoksycznych białek (frustracja eozynofili) i wzmaga proces zapalny rozszerzając go na okoliczne tkanki.
Mediatory preformowane eozynofilów:
→MBP (major basic protein)
→EPO (eosinophil peroxidase)
→ECP (eosinophil cationic protein)
→EDN (eosinophil-derivet neurotoxin)
Scharakteryzuj MPB:
MBP (major basic protein, główne białko zasadowe) - silnie cytotoksyczne dla komórek ssaków, pasożytów i innych. Poprzez receptor muskarynowy powoduje skurcz oskrzeli.
Scharakteryzuj EPO:
EPO (eosinophil peroxidase, peroksydaza eozynofilowa) - inicjuje powstawanie reaktywnych form tlenu toksycznych dla wirusów, bakterii, komórek nowotworowych i innych.
Scharakteryzuj ECP:
ECP (eosinophil cationic protein, białko kationowe eozynofilów) - działa cytotoksycznie dla pasożytów, komórek, ma własności prokoagulacyjne, działa przeciwwirusowo, hamuje proliferację limfocytów T, stymuluje wytwarzanie śluzu, indukuje uwalnianie histaminy z bazofilów, złuszczanie pojedynczych komórek lub fragmentów całego nabłonka np. w oskrzelach.
Scharakteryzuj EDN:
EDN (eosinophil-derivet neurotoxin, neurotoksyna eozynofilowa) - toksyczna dla tkanki nerwowej pasożytów, działa podobnie jak ECP.
Generowane mediatory uwalniane przez eozynofile:
→prostaglandyny
→leukotrieny
→PAF
Generowane cytokiny uwalniane przez eozynofile:
→IL-3 →IL-5 →IL-6 →TNF →TGF-beta →GM-CSF efektem ich działania jest pogłębienie procesów zapalnych przez indukcję chemotaksji i aktywacjhę komórek
Objawy kliniczne alergii anafilaktycznej:
→wyprysk atopowy - pokrzywka →katar sienny →obrzęk Quinckego →astma oskrzelowa →stan uogólniony - wstrząs anafilaktyczny
Grupy leków stosowane w alergii anafilaktycznej
→kromoglikan sodowy
→antyhistaminiki
→kortykosterydy, indometacyna, cyklosporyna
→teofilina
W jakim mechanizmie zachodzi odporność przeciwrobaczycowa?
anafilaksji (stąd bazofilia i eozynofilia)
Jak przebiega odporność przeciwrobaczycowa?
Złuszczające się antygeny robaka początkowo uczulają, a następnie wywołują stan alergii I typu. Tworzone przeciwciała IgE prowadzą do degranulacji mastocytów, rozwoju lokalnego zapalenia z przesiąkaniem do światła jelita przeciwciał IgE opłaszczających robaka.
→Chymaza i tryptaza uwalniana z ziarnistości mastocytów aktywuje alternatywną drogę kaskady dopełniacza
→Eozynofile aktywują reakcje ADCC - cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał i niszczą robaka
Przez jakie klasy przeciwciał warunkowana jest alergia II typu (cytotoksyczno-cytolityczna)?
→IgM
→IgG
Na jakich komórkach występują reakcje cytotoksyczne lub cytolityczne w alergii II typu?
- erytrocytach - anemia hemolityczna
- leukocytach - granulocytopenia, agranulocytoza
- limfocytach - limfocytopenia
- płytkach krwi - trombocytopenia
Przez co może być wywołana alergia typu II?
przez naturalne przeciwciała lub uczulenie na związki o charakterze haptenów (w tym leki), gdy nośnikiem dla nich jest krwinka czy inna komórka
Przykłady reakcji alergicznej typu II:
→reakcje potransfuzyjne, po przetoczeniu niezgodnej grupowo krwi
→konflikt serologiczny
→cytopenie polekowe
→mechanizm alergii typu II występuje także w nadostrym odrzucaniu przeszczepu czy chorobach autoimmunizacyjnych (np. Miastenia gravis, w cukrzycy typu I)
Mechanizm alergii typu II:
Mechanizm eliminacji powstałego na krwince, komórce (nośniku) kompleksu immunologicznego polega na:
→aktywacji kaskady dopełniacza
→aktywacji fagocytozy (poprzez receptory FcγRII/III lub C3R obecne na komórkach żernych)
→aktywacji reakcji ADCC z udziałęm komórek NK (natural killer)
Jakiej klasy są naturalne przeciwciała anty-A i anty-B?
IgM
U kogo występują naturalne przeciwciała anty-A?
u ludzi z grupą B i 0
U kogo występują naturalne przeciwciała anty-B?
u ludzi z grupą A i 0
Jaka alergia występuje w konflikcie serologicznym?
alergia typu II cytotoksyczno-cytolityczna
Co wykrywa się odczynem Coombsa?
Przeciwciała anty-Rh produkowane przez matkę = jednowartościowe przeciwciała IgG (tzw. ciepłe hemaglutyniny
Co cechuje przeciwciała anty-Rh produkowane przez matkę?
są one niekompletne = jednowartościowe przeciwciała IgG
Scharakteryzuj bezpośredni odczyn Coombsa (antyglobulinowy):
Wykonuje się go na krwi pępowinoej noworodka pobieranej na koagulant. Odpłukane krwinki noworodka zadaje się surowicą antyglobulinową (królicza surowica przeciwko ludzkim przeciwciałom) i wykazana zostaje hemaglutynacja w przypadku zrealizowanego konfliktu (gdy erytrocyty noworodka opłaszczone był niekompletnymi przeciwciałami anty-Rh od matki).
Scharakteryzuj pośredni odczyn Coombsa:
Wykonuje się w czasie ciąży przez monitorowaniu realizacji konfliktu serologicznego w zakresie czynnika Rh w zestawieniu konfliktowym. Od matki pobiera się krew “na skrzep”, a uzyskana z niej surowica jest wstępnie inaktywowana cieplnie (niszczy jej dopełniacz).
Krwinki czerwone dawcy grupy “0” Rh+ opłaszcza się surowicą matki i odpłukuje od nadmiaru przeciwciał. Następnie układ zadaje się z surowicą antyglobulinową w celu ukazania ewentualnej hemaglutynacji (gdy matka produkuje przeciwciała anty-Rh po uczuleniu przez krwinki RH+ dziecka).
Jaka alergia pojawia się w nadostrym odrzucaniu przeszczepu i co jest przyczyną?
Alergia II typu cytotoksyczno-cytolityczna.
Występuje przy 2. przeszczepie np. nerki temu samemu osobnikowi lub przy 1. jeśli istnieje niezgodność antygenów grupowych AB0, które ulegają ekspresji również na komórkach śródbłonka). Wówczas nie dochodzi nawet do ukrwienia tkanki przeszczepianej - tzw. przeszczep blady.
Przyczyną są już znajdujące się we krwi biorcy przeciwciała przeciwko układowi HLA lub antygenom śródbłonka.
Jaka alergia charakteryzuje niektóre procesy autoimmunizacyjne (np. Miastenia gravis)? I jak działa?
Aleriga II typu
np. tworzenie przeciwciał IgG przeciwko receptorom dla Ach w płytce nerwowo-mięśniowej w nużliwości mięśniowej Miastenia gravis.
W przestrzeniach postsynaptycznych tkanki mięśnia stwierdzono obecność IgG i składowych C3, C9 dopełniacza.
Co się dzieje w cukrzycy typu I (autoimmunizacyjnej)?
występuje alergia II typu
występują przeciwciała przeciw wyspom β-trzustki
Scharakteryzuj alergię III typu (kompleksów immunologicznych):
→rozpuszczalne kompleksy immunologiczne są trudno eliminowane z krążenia i szczególnie łątwo odkładają się w wmiejscach naturalnego zawirowania krwi - we włośniczkach kłębków nerkowych, błony maziowej stawów, siatkówki oka, skóry i płuc prowadząc do rozwoju przetrwałego stanu zapalnego, a w następstwie do zwłóknień.
→Depozycja kompleksów rozpuszczalnych daje miejscowe stany zapalne (alergiczne zapalenie kłębków nerkowych, reumatoidalne zapalenie stawó, zapalenie siatkówki)
Mchanizm alergii typu III:
→Kompleksy odkładające się na śródbłonku naczyń włosowatych aktywują kaskadę dopełniacza i kaskadę krzepnięcia. Aktywne immunologiczne skłądowe dopełniacza (C3a, C5a) poprzez degranulację mastocytów i bazofilów rozszerzają i zwiększają przepuszczalność naczyń co ułatwia przechodzenie granulocytów (szczególnie neutrofilów) oraz nowych kompleksów. Składniki C’ działają też chemotaktycznie na granulocyty (neutrofile). Neutrofile podejmują fagocytozę, ale kompleksy zakotwiczone w śródbłonku są trudne do pochłonięcia. Neutrofile frustrują się, wyrzucają enzymy proteolityczne na zewnątrz i cytotoksycznie uszkadzają śródbłonek. Ponadto odkładany jest fibrynogen. Dochodzi do zaczopowania naczyń i niedotlenienia tkanki.
→Dodatkowo końcowa aktywacja skłądników dopełniacza C5b-C9 prowadzi do lizy nośnika kompleksu - endothelium i odsłonięcia antygenów nieznanych układowi immunologicznemu np. kolagenu, co prowadzi do aktywacji odpowiedzi immunologicznej na nieznane (sekwestrowane) autoantygeny (autoimmunizacja).
Na koniec przyciągane makrofagi fagocytują obumarłe tkanki.
Co to jest odczyn Arthusa?
podskórna depozycja antygenu wywołuje proces zapalny w modelu alergii III typu z miejscowym stanem zapalnym
