Seminarium 2 (antygeny i przeciwciała) Flashcards
Jakie typy odporności wyróżniamy?
→wrodzona
→nabyta
Jaka jest odporność wrodzona?
nieswoista (lub nisko swoista)
Jakie są mechanizmy odporności wrodzonej?
1) bariery anatomiczne z wydzielinami
2) odruchy obronne
3) pozakomórkowe białka antygenowo nieswoiste w krążeniu
4) proces fagocytozy zarówno nieswoistej jak i ułatwionej
5) mechanizmy bójcze w fagocytach tlenowe i nietlenowe
6) działalność limfocytów NK (naturalnych killerów)
7) naturalna flora bakteryjna - utrzymująca właściwe pH i produkująca substancje antybiotykowe (np. kolicynę)
Jakie wyróżniamy bariery anatomiczne?
→skóra ze złuszczającym się naskórkiem i wydzieliną łojowo-potową (nienasycone kwasy tłuszczowe na powierzchni skóry)
→nabłonki z rzęskami
Jakie wyróżniamy wydzieliny, gdzie się znajdują i jak działają?
→defensyny (znajdują się też w neutrofilach, działanie przeciwbakteryjne)
→lizozym - ślina i łzy
→histatyny (krótkie peptydy o działaniu antybiotykopodobnym) - ślina i łzy
→nieswoiste interferony - ślina i łzy
→laktoferyna - ślina i łzy
→kwaśne pH żołądka
→białka A i D surfaktantu (opsonizują patogeny) -pęcherzyki płucne
Jakie wyróżniamy odruchy obronne?
→kichanie
→kaszel
→odruch wymiotny
→perystaltyka jelit
Jakie wyróżniamy pozakomórkowe białka antygenowo nieswoiste w krążeniu?
→dopełniacz (3 drogi aktywacji)
→białka ostrej fazy o działaniu przeciwzapalnym
Co to jest fagocytoza ułątwiona?
po opsonizacji antygenu
Komórki posiadające zdolności fagocytarne (komórki żerne) to:
→granulocyty
→monocyty
→makrofagi
Podział odporności wrodzonej:
1) nieswoista odpowiedź humoralna: →dopełniacz →białka ostrej fazy 2) nieswoista odpowiedź komórkowa: →fagocytoza przez neutrofile i makrofagi →aktywność komórek NK
Podział odporności nabytej - swoistej (ze względu na pochodzenie):
1) naturalna czynna (np. przebycie choroby z wytworzeniem swoistej odporności)
2) naturalna bierna (np. przechodzenie swoistych przeciwciał z krwiobiegu matki do płodu, czy też karmienie mlekiem matki z inkrustacją przeciwciałami wydzielniczymi śluzówki przewodu pokarmowego noworodka)
3) sztuczna czynna (np. stosowanie szczepień ochronnych)
4) sztuczna bierna (np. leczenie preparatami krwiopochodnymi - koncentraty immunoglobulinowe ludzkie, bądź odzwierzęcymi surowicami odpornościowymi)
Podział odporności nabytej - swoistej (ze względu na udział składowych):
1) klasyczna odporność humoralna - z wytworzeniem przeciwciał klasy IgM i IgG
2) Alergiczna odporność humoralna - z udziałem przeciwciał IgE lub IgM i IgG
3) Klasyczna odporność komórkowa - z udziałem limfocytów T cytotoksycznych
4) alergiczna odporność komórkowa - z udziałem limfocytów T NTP i makrofagów
Co to jest antygen?
substancja (zwykle obcogatunkowa), która cechuje się:
→immunogennością
→antygenowością
Co to jest immunogenność?
/cecha antygenu/ antygen po wniknięciu do organizmu wywołuje powstanie swoistych przeciwciał w odpowiedzi humoralnej lub uczulonych receptorów antygenowych TCR na limfocytach T w odpowiedzi komórkowej
Co to jest antygenowość?
/cecha antygenu/ antygen jest w stanie zareagować ze swoistym produktem reakcji humoralnej - przeciwciałęm lub komórkowej - swoistym receptorem antygenowym TCR na limfocycie T
Co to jest hapten?
substancja drobnocząsteczkowa o cesze antygenowości, ale nie posiadające cechy immunogenności. Przyłączony do białkowego nośnika nabywa pełne własności antygenu (np. proste związki chemiczne, jony metali ciężkich, niektóre leki, garbniki).
Co to jest determinanta antygenu (epitop)?
drobny, przestrzenny element antygenu, który jest rozpoznawany jako obcy
Jakie wyróżniamy rodzaje determinant białkowych antygenu?
→determinanty sekwencyjne
→determinanty przestrzenne
Jak zbudowane są determinanty sekwencyjne?
z kolejno ułożonych aminokwasów ułożonych na jednej nici polipeptydowej
Przez co rozpoznawane są determinanty sekwencyjne?
zarówno przez limfocyty T, jak i B
Jak zbudowane są determinanty przestrzenne?
z kilku aminokwasów ułożonych na jednej nici, ale przestrzennie zwiniętej lub dwóch różnych niciach położonych blisko siebie
Przez co rozpoznawane są determinanty przestrzenne?
tylko przez limfocyty B
Co to są antygeny heterofilne?
takie same lub podobne determinanty antygenowe a różnych antygenach. Tak więc przeciwciała reagujące z jednym antygenem mogą reagować krzyżowo z drugim, który ma podobne determinanty.
Występują na antygenach odległych filogenetycznie gatunków.
Co to są antygeny T-niezależne i jakie?
Takie antygeny, które bezpośrednio indukują limfocyty B do produkcji przeciwciał.
Do tej grupy zaliczane są najczęściej antygeny mające powtarzające się determinanty polisacharydowe, polinukleotydowe, lipidowe.
Co to są antygeny T-zależne?
Antygeny, które wymagają współpracy limfocytów B i T do indukcji produkcji przeciwciał.
Jak zbudowane są antygeny T-zależne?
Są drobnocząsteczkowe
Jak działają antygeny T-zależne?
Przy pierwszym kontakcie w organizmie wywołują powstanie odpowiedzi pierwotnej z udziałęm limfocyta pomocniczego Th i wytworzeniem komórek pamięci. Powtórny kontakt z antygenem T-zależnym stymuluje odpowiedź wtórną.
Jak zbudowane są antygeny T-niezależne?
są polimerami (polisacharyby lub polilipidy)
Jak działają antygeny T-niezależne?
indukują zawsze odpowiedź pierwotną bez wytworzenia limfocytów pamięci. Do aktywacji nie potrzebują udziału limfocyta pomocniczego Th. Odpowiedź ta jest zawsze mało swoista z wytworzeniem przeciwciał klasy IgM.
Które antygeny nie potrzebują udziału limfocyta pomocniczego Th?
T-niezależne
Co to jest przeciwciało (immunoglobulina)?
to produkt swoistej reakcji humoralnej - glikoproteina o budowie domenowej zbudowana w swej najprostszej monomerycznej formie z 2 łańcuchów ciężkich i 2 łańcuchów lekkich połączonych mostkami siarczkowymi
Co to jest domena?
jest to występująca na przeciwciale pętla w przebiegu liniowego łańcucha białkowego - nadająca mu charakterystyczne swoiste własności.
Kiedy można mówić, że domena występuje?
wówczas, gdy konkretnej białkowej strukturze przestrzennej możemy przyporządkować określoną funkcję
Gdzie należą immunoglobuliny?
do tzw. nadrodziny immunoglobulin (NRIg), grupy kilkuset białek biorących udział w powstawaniu i regulacji odpowiedzi immunologicznej. Łączy je wspólny motyw strukturalny (globularna budowa trzeciorzędowa - odpowiednik domeny).
Co należy do nadrodziny immunoglobulin (NRIg)?
→przeciwciała →receptory limfocytów T i B →receptory Fc →antygeny MHC →antygeny różnicowania CD4, CD8, CD3 →niektóre receptory dla interleukin →receptory adhezyjne
Jak nazywamy miejsce wiązania antygenu przez przeciwciało?
antydeterminantą
Co to jest antydeterminanta?
Miejsce wiązania antygenu przez przeciwciało. Jest to dokładnie miejsce wiązania epitopu lub determinanty antygenu.
Gdzie jest zlokalizowana antydeterminanta?
W części zmiennej przeciwciała we fragmencie Fab (antigen binding fragment).
Z jakich części skłąda się przeciwciało?
→Fab (antigen binding fragment) - części wiążącej antygen
→Fc (cristalizable fragment) - części zdolnej do krystalizacji
Zastosowanie czego umożliwia rozcięcie przeciwciała i co uzyskujemy?
tniemy papainą
uzyskujemy dwa fragmenty Fab i jeden fragment Fc
Jaka jest funkcja immunologiczna fragmentu Fab?
→w części nadzmiennej determinowana jest cecha powinowactwa przeciwciał, czyli siła wiązania determinanty antygenu z antydeterminantą przeciwciała
→w części stałej fragmentu Fab warunkowana jest stabilizacja wiązania przeciwciałą z antygenem
Wymień cechy przeciwciał:
- Powinowactwo (affinity)
- Wartościowość (validity)
Obie te cechy warunkują ZACHŁANNOŚĆ
CO to jest powinowactwo przeciwciała?
siła wiązania epitopu z antydeterminantą
Co to jest wartościowość przeciwciała?
ilość miejsc wiążących determinantę antygenu w cząsteczce przeciwciała
Co to jest zachłanność przeciwciała i co ją warunkuje?
Zachłanność przeciwciała warunkują powinowactwo i wartościowość i wpływają na trwałość powstającego kompleksu immunologicznego.
Jakie wiązania chemiczne występują w wiązaniu antygenu z przeciwciałem w kompleksie immunologicznym?
różnorodne siły wiązań chemicznych ZA WYJĄTKIEM KOWALENCYJNYCH, czyli ATOMOWYCH
Wymień funkcje fragmentu Fc przeciwciała:
- Fc odpowiada za CYTOFILNOŚĆ przeciwciał - poprzez wiązanie fragmentu FcIg z receptorami FcR na powierzchni komórek
- Fc warunkuje transport przeciwciał monometycznych przez łożysko
- Fc odpowiada za reakcję cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał - ADCC (antibody dependent cell mediated cytotoxity)
- We fragmencie Fc zlokalizowane są fragmenty węglowodanowe odpowiedzialne za ładunek i rozpuszczalność przeciwciał
- fragment Fc immunoglobuliny odpowiada za właściwy metabolizm przeciwciał - warunkuje półokres rozpadu przeciwciał t½
- tu zlokalizowany jest receptor dla dopełniacza
Jakie wyróżniamy klasy przeciwciał?
→IgA →IgG →IgD →IgE →IgM
Jakie litery przyjmują łańcuchy ciężkie przeciwciał?
nazwy liter greckich →IgA -α →IgG -γ →IgD - δ →IgE - ε →IgM - μ
Jakie wyróżniamy rodzaje łańcuchów lekkich przeciwciał i co determinują?
Wyróżniamy dwa rodzaje (κ lub λ) i determinują TYP (niezależnie od klas) przeciwciał.
Scharakteryzuj przeciwciała IgG
Klasa IgG-
→to głównie przeciwciała wtórnej odpowiedzi centralnego systemu odpornościowego - we krwi i płynach ustrojowych (IgA na śluzówkach).
→W ich obrębie występują przeciwciała głównie 2-wartościowe, choć także są rzadko jednowartościowe tzw. niekompletne. Do nich należą przeciwciała przeciw czynnikowi Rh, który występuje na erytrocytach człowieka.
Do czego służy odczyn Coombsa?
Do wykrywania przeciwciał przeciw czynnikowi Rh, które występują na erytrocytach człowieka.
Jakie wyróżniamy podklasy przeciwciał IgG i co je charakteryzuje?
Wyróżniamy 4 podklasy klasy IgG różniące się ilością mostków siarczkowych w strefie zawiasowej przeciwciał.
IgG1, IgG3 - aktywują dopełniacz
IgG2 - słabo
IgG4 - wcale
Scharakteryzuj klasę przeciwciał IgD:
to mało poznane przeciwciała receptorowe występujące na powierzchni limfocytów B
Scharakteryzuj przeciwciałą IgE:
→to są tzw. reaginy
→Wysoce cytofilne przeciwciała alergicznej odpowiedzi typu I wg podziało Coombsa, czyli tzw. alergii anafilaktycznej.
→Występują w krążeniu w niewielkiej ilości - głównie opłaszczają bazofile i mastocyty.
Co opłaszczają IgE?
bazofile i mastocyty
Jakie wyróżniamy podklasy IgA?
dwie podklasy
→IgA1
→IgA2
Scharakteryzuj IgA1:
niewielka grupa przeciwciał monomerycznych występujących w krążeniu
Scharakteryzuj IgA2:
→zdecydowanie ważniejsza niż IgA1
→IgA2 to głównie przeciwciała wtórnej odpowiedzi śluzówkowej systemu MALT
→w budowie dimeru wyróżniamy 2 monomery wraz z czynnikami sekrecyjnymi SC (secretary components) połączone łańcuchem łączącym J (joining)
Co to są czynniki SC (secretory components)?
to naturalne inhibitory proteaz występujące na przeciwciałach
Czym jest łańcuch J?
jest receptorem transcytozy przy transporcie przeciwciał przez nabłonek
Gdzie są wydzielane IgA2?
→głównie w śluzówkach
→także przez gruczoł mleczny
Scharakteryzuj IgM:
→główne przeciwciałą pierwotnej fazy odpowiedzi humoralnej
→są pentamerami lub rzadziej heksamerami
→mało swoiste, ale wielowartościowe
→występują w krążeniu i na śluzówkach, ale stanowią też receptory powierzchniowe limfocytów B
→aktywują dopełniacz
→zbudowane z 5 lub 6 monomerów połączonych łańcuchem J
Jakie wyróżniamy różnice w strukturze immunoglobulin?
→izotypia
→allotypia
→idiotypia
Co to jest izotypia?
to różnice w budowie części stałych łańcuchów ciężkich i lekkich immunoglobulin. Potocznie mówiąc klasy immunoglobulin różnią się izotypowo, bo mają odmienne łańcuchy ciężkie immunoglobulin.
Izotypy to klasy, podklasy, typy i podtypy immunoglobulin.
Co to jest allotypia?
To odmienność 2 cząsteczek immunoglobuliny tej samej klasy różniących się niewielkimi podstawieniami w CZĘŚCI STAŁEJ łańcucha ciężkiego i lekkiego.
Potocznie mówiąc osobniki tego samego gatunku mają allotypowe odmienności w cząsteczkach tych samych klas immunoglobulin (wynikające ze zmienności genetycznej).
Co to jest idiotypia?
To odmienność w zakresie jednej klasy przeciwciał ummunoglobulin różniących się ich CZĘŚCIĄ ZMIENNĄ - antydeterminantą np. przeciwciała tej samej klasy przeciwko różnym determinantom antygenowym.
Wymień funkcje przeciwciał:
- neutralizują antygeny - niszczą patogeny
- wiążą dopełniacz
- opsonizują antygeny
- detoksykują - wiążą i neutralizują toksyny (metabolity) patogenów
Co to jest antysurowica?
surowica zawierająca przeciwciała przeciwko wszystkim składnikom surowicy
Co to jest surowica antyglobulinowa?
zawiera przeciwciała skierowane przeciwko wszystkim immunoglobulino, również niekompletnym
Co to jest przeciwciało anty Ig?
to np. przeciwciała anty-IgM to przeciwciała skierowane przeciwko immunoglobulinie IgM
Co to jest surowica odpornościowa?
Surowica odpornościowa zawiera przeciwciała skierowane przeciwko drobnoustrojom. Stosowana jest u ludzi potencjalnie zakażonych, u których nie ma czasu na uodpornienie przez podanie szczepionek.
Jakie wyróżniamy surowice odpornościowe?
→monowalentna
→poliwalentna
Surowica monowalentna to:
surowica odpornościowa zawierająca przeciwciałą przeciwko jednemu rodzajowi drobnoustroju
Surowica poliwalentna to:
surowica odpornościowa zawierająca przeciwciała skierowana przeciwko kilku rodzajom drobnoustrojów
Jak dzielimy surowice odpornościowe ze wzglęgu na pochodzenie?
→ksenogeniczne
→izogeniczne
Surowice ksenogeniczne to:
Surowice odzwierzęce (końskie, bydlęce).
Mogą wywoływać reakcje uboczne w postaci choroby posurowiczej przy pierwsyzm podaniu lub wstrząsu anafilaktycznego przy drugim podaniu. Wstrząs może zakończyć się śmiercią pacjenta. Przeciwciała ksenogeniczne są eliminowane szybko w ciągu kilku do kilkunastu dni.
Surowice izogeniczne to:
Surowice pochodzenia ludzkiego (ozdrowieńcy, ochotnicy) (odra świnka, ospa, wścieklizna, ksztusiec, tężec, błonica). Są bezpieczne. Odpowiedź immunologiczna przeciw allotypom czy idiotypom może powstawać, ale bardzo wolno. Przeciwciała ludzkie mają znacznie dłuższy czas półtrwania, tak więc ich działanie zapobiegawcze sięga trzech lub więcej tygodni.
Co to jest gamma-globulina ludzka?
To frakcja gamma-globulinowa otrzymywana z pulowanych surowic ludzkich. Zawiera przeciwciała skierowane przeciwko różnorodnym drobnoustrojom. Poziom przeciwciał przeciwko określonemu antygenowi jest niski, gdyż ich źródłem są surowice normalne. Poziom jest jednak wystarczający, by działać profilaktycznie przy potencjalnym kontakcie z patogenami wirusowego zapalenia wątroby, odry, różyczki…
