Screening van Diabetes en complicaties Flashcards
Wat is screening?
medische test of procedure die wordt toegepast op een populatie, bijvoorbeeld de algemene bevolking, een asymptomatische groep of een subgroep zoals een hoog-risico populatie om de kans op een ziekte te
voorspellen.
Welke screenings worden in NL uitgevoerd?
Tijdens de zwangerschap:
- Bloedonderzoek zwangeren (Hepatitis B, Syfilis en HIV-humaan immunodeficientievirus en verder op de bloedgroepen ABO,
Rhesus-D en Rhesus-C en op bloedgroepantistoffen)
- Down-, edwards en patauscreening (NIPT en combinatietest)
- Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO Structureel Echoscopisch Onderzoek, ofwel 20-wekenecho)
Na de geboorte:
- Neonatale hielprikscreening
- Neonatale gehoorscreening
Kanker:
-Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
-Bevolkingsonderzoek borstkanker
-Bevolkingsonderzoek darmkanker
Welke 2 factoren zijn belangrijk bij het besluiten wel of niet screenen?
- er moet een valide en nauwkeurige diagnose volgen
- er moet een behandeling beschikbaar zijn voor individuen die gedetecteerd worden door screening
Wat zijn voor en nadelen van screening?
Voordelen:
Je bent er vroeg bij -> eerdere diagnose
Betere zorg aanbieden
Op de lange termijn minder kosten
Betere prognose?
Nadelen
Gebrek aan financiële middelen
Gebrek aan goede meetmethoden
Gebrek aan personeel -> wie gaat screening
uitvoeren?
Belasting voor patiënt
Wat is de WHO definitie van screening?
Screening is een vermoedelijke identificatie van een nog niet herkende ziekte door middel van een test, onderzoek of andere procedures dat snel kan worden toegepast.
Wat zijn belangrijke kwalitatieve effectmaten van een screeningstest?
Specificiteit
Sensitiviteit
Positive predictive value
Negative predictive value
false en positives en negatives
belastbaarheid
aanvaardbaarheid
Wat is het verschil tussen sensitiviteit en specificiteit?
- Sensitiviteit: het % personen dat echt ziek is en positief testresultaat krijgt; verhoogt de kans dat iemand die ziek is wordt geidentificeerd (gevoeliger); wanneer laag: mist veel deelnemers die ziekte eigenlijk wel hebben (veel false negatives)
- Specificiteit: % dat echt NIET ziek is en gedetecteerd wordt als negatief; hoe hoger, hoe beter de test gezond = gezond aanwijst; laag: aan mensen die niet ziek zijn, positief (false positives)
Wat is de ROC/Area under the curve?
Y as = Se (true +), x-as = 1-Sp (false positive); area meet discriminatie - hoe goed test is om correct te classificeren wel/niet ziek.
Hoe groter de curve, hoe beter in discrimineren (rating A-F)
Wat is Positive predictive value vs Negative predictive value? en waar hangen ze vanaf
PPV = % mensen die daadwerkelijk ziek is binnen positief geteste mensen
NPV = % het percentage mensen die daadwerkelijk niet ziek zijn binnen de negatief getest mensen.
Hangen af van prevalentie (wanneer prev laag, PPV ook laag) –> dus let op: geweldige test met zeer hoge Sp en Se kan lage PPV hebben als ziekte zeldzaam is
PPV en NPV geven ook info over hoe goed test is
Welke screenings criteria zijn er?
WHO criteria
Wilson & Jungners principles
…
Bij welke vrouwen wordt gescreend op GDM in NL?
bij alle vrouwen met risicofactoren, random (liever nuchter) glucose in eerste trimester, gevolgd door OGTT (orale glucose tolerantie test) als afwijkend; om pre-existente DM op te sporen
1. zwangeren met rf: 24-28 weken
2. GDM in voorgeschiedenis advies al bij 16 wk
3. bij symptomen van macrosomie / polyhydramnion
Wat zijn de risicofactoren voor GDM?
-GDM in voorgeschiedenis
-BMI > 30 (kg/m2) bij de eerste prenatale controle
-Eerder kind met een geboortegewicht > P95 of > 4500 gram
-Eerstegraads familielid met DM
-Bepaalde etnische groepen waarin DM veel voorkomt (Zuid-Aziaten, o.a. Hindoestanen, Afro-Caribiërs, vrouwen uit het Midden-Oosten, Marokko en Egypte)
-Onverklaarde intra-uteriene vruchtdood in de voorgeschiedenis
-Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)
Waarom wordt er gescreend op GDM?
behandeling van GDM verlaagt mogelijk het aantal perinatale complicaties (macrosomie, geboortetrauma, neonatale hypoglykemie etc.)
screening is kosteneffectief: OGTT is duur maar kosten worden terugverdiend
Aan welke screeningscriteria is niet aan voldaan bij screening van GDM?
- de test moet aanvaardbaar zijn voor bevolking
- de kosten van case-finding moeten economisch in evenwicht zijn tov mogelijk uitgaven voor medische zorg als geheel
- Case-finding moet een continu proces zijn en geen “eens en voor altijd”-project, voor alles”.
Waarom is OGTT een betere test dan RGT (random glucose test)?
RGT: Se laag, Sp hoog, AUC ook iets te laag - niet inzetten
OGTT: Se hoger, Sp lager maar nog steeds ok, AUC ook hoger
