sarılıklı hastaya yaklaşım Flashcards
Sarılık nedir?
*sarılık, serumda artan bilirubinin özellikle elastin içeren dokularda birikmesidir; gözde skleralarda, deride, muköz membranlarda sarılık olur.
*sarılıkla beraber bilirubin artmışsa ikter deriz.
*bilirubin artmadan sarılık olmuşsa psödoikter deriz.
Sarılık nedenleri say birkaç tane?
*sarılığı anatomik olarak 3 e ayırıyoruz biz.
1. prehepatik: hemoliz, inefektif eritropoez, massif kan transfüzyonu,
2. hepatik: hepatitler, hepatotoksinler, dubin johnson, rotor sendromları, gilbert ve crigler najjar sendromları, gebelik.
3. posthepatik: kolanjit, koledokolitiazis, kolanjiokarsinoma olabilir. dıştan bası olabilir; neoplazm, pankreatit, anevrizma vb.
Prehepatik sarılık düşündüren bulgular nelerdir?
*indirekt serum bilirubin yüksekliği
*ALT AST ALP normaldir.
*idrarda ürobilinojen görülmez!!!
Hepatik sarılık düşündüren bulgular nelerdir?
*transaminazlar sıklıkla 5 kattan fazla yükselir.
*bilirubinemi vardır.
*albümin düşmültür, koagülasyon faktörleri azalmıştır.
*alkalen fosfatazda hafif artış vardır.
*klasik semptom yorgunluk.
Posthepatik yani kolestatik sarılık düşündüren bulgular nelerdir?
*direkt bilirubin, safra asitleri, kolesterol yükselir.
*transaminazlar hafif artar, alkalen fosfataz ve/veya GGT belirgin artar.
*kaşıntı ve sarılık en önemli semptomlardır.
Sarılıkla gelen hastada öyküde neler sormalısın?
*çocukluk çağından beri olan sarılık öyküsü var mı? aile öyküsü var mı?
*ilaç alımı, anestezi, alkol öyküsü, sarılıklı hasta ile temas var mı?
*sarılık ne zaman başladı?
*karın ağrısı var mı?
*karın ağrısı varşa şiddeti lokalizasyonu ve süresi?
Sarılıkla gelen hastada ilk aşamada hangi testleri istersin?
*idrar gaita incelemesi
*serum biyokimyası (bilirubin, ast, alt, ggt, alp, albümin, kantitatif immünglobulin)
*tam kan sayımı
*periferik yayma
*protrombin zamanı (k vit öncesi ve sonrası)
*akc grafisi
Kolestazdan şüphelendin, ilk yapacağın görüntüleme ne olur?
*USG ile bakarım.
*safra yolları genişlemişse, MRCP ERCP PTK yapabilirim. genişlememişse kc bx gerekli.
İndirekt hiperbilirubinemi sınıflandırması?
A. Bilirubinin fazla üretimi:
*eritrosit yıkımı: hemolitik anemiler
*inefektif eritropoez
*eritrosit ekstravazasyonu
B. Bilirubinin kc e taşınmasında bozukluk
C. Bilirubinin kc hücrelerince tutulumunda bozukluk
D. konjenital indirekt hiperbilirubinemiler: gilbert sendromu ve crigler najjlar tip 1 ve 2
E. Bilirubinin enterohepatik dolaşımının bozukluğu
Direkt hiperbilirubinemi sınıflandırması?
A. Konjenital direkt hiperbilirubinemiler:
*rotor sendromu
*dubin johnson sendromu
B. Diffüz hepatosellüler hasar
C. Kolestaz
D. İnfiltratif kc hastalıkları
Gilbert hastalığı nedir?
*kalıtımsal hiperbilirubineminin en sık rastlanan hastalığıdır.
*OR geçer ve erkeklerde sıktır.
*bilirubinin glukronidasyonunda azalma vardır, indirekt bilirubin artar.
*tamamen benign bir tablodur, üzüntü stres açlık gibi durumlarda sarılık olabilir.
*açlık testinin senstivitesi düşüktür.
*genelde bilirubin 4 mg dan azdır.
*adolesan döneminde veya sonrasında klinik tablo ortaya çıkar.
*tedaviye gerek yok. hastalık bile demeyiz buna.
Crigler-Najjar sendromu nedir?
*bilirubin konjugasyonunda belirgin bir defekt söz konsudur.
*OR geçer.
*tip 1 formda bilirubin 20 mg/dl yi aşar ve neonatal dönemde kernikterustan kaybedilir. kc transplantasyonu hayatı kurtarır.
*tip 2 formda bilirubin 20 den düşüktür. fenobarbital ile bilirubin 2-5 düzeyine düşer. bu hastalar genellikle adolesan çağa kadar bir sorun olmadan yaşarlar.
Dubin Johnson sendromu nedir?
*konjuge hiperbilirubinemi vardır.
*kcft normaldir.
*OR geçer.
*safra kanaliküllerine sekresyonda selektif azalma vardır. serum bilirubini 6 mg dan azdır.
*2. ve 3. dekatta sarılık belirir.
*kc makroskobik olarak yeşilimsi siyah renktedir. hc lerinin içinde kahverengi pigment granülleri vardır.
*tdv ye gerek yok.
Rotor sendromu nedir?
*OR geçer, konjuge hiperbilirubinemi vardır
*sarılık orta derecededir, bilirubin 6 mg ın altındadır
*kc biyopsisi normaldir, pigment görülmez
*tdv ye gerek yok
Hangi sarılıklarda splenomegali olabilir?
*prehepatik ve hepatik sarılıklarda olabilir. posthepatikte beklemeyiz.
