Sár í maga og skeifugörn Flashcards
Orsakir Peptic ulcer
H. pylori, NSAID & ASA. Sjaldgæfara: - Tumor - Zollinger Ellison syndrome - Cameron's lesion - Sár á anastomosu - Idiopathic ...
PU - erosion, skilgreining
PU: Sár í maga eða skeifugörn sem nær gengum muscularis mucosae og niður í submucosu.
Erosion: Staðbundið sár í mucosu.
Cameron’s lesion
Sár sem myndast í hiatal herniu.
Ath, oft gleymist að scopera upp í þetta.
H. pylori: algengi
- Um 50% heimsbúa coloniseraðir, meira í þróunarlöndum.
- 80% sýktra eru einkennalausir.
- 15-20% fá krónískan atrófískan gastritis og intestinal metaplasiu, eða maga/duodenal sár.
- <1% fær magakrabba / MALT lymphoma
H. pylori: staðsetning bólgu og sára, meingerð
- H. pylori veldur bólgu í annaðhvort efri hluta magans eða fundus + neðri hluta magans.
- Ef colonisering/bólga er í í neðri hluta magans+ pylorus skynjar neðri hluti magans sýrustigið hærra en það er og sendir gastrin upp til að hvetja sýruframleiðslu svo ofmagn sýru er myndað og seytt. Tengist frekar GERD / Esophageal cancer en neðri colonisering.
- Ef colonisering/bólga í efri hluta magans verður krónískt bólgusvar sem endar í magasári. Tengist frekar Gastric carcinoma en neðri sýking.
þetta væri vænlegt að athuga betur.
Magasár: hvort er algengara að einstaklingar með sár í skeifugörn eða maga séu h.pylori sýktir?
Algengara að skeifugarnasár tengist h.pylori sýkingu.
NSAID og magasár - meingerð
NSAID valda bæði topical skaða í maga og systemic skaða.
- Ion trapping - hvatberakeðjuskaði
- COX-1 hemlun: lækkar varnir.
Ath. einnig verður skaði í smáþörmum og ristli.
* Húðuð lyf virðast ekki draga úr skaðsemi í PU.
Hjartamagnyl er flokkað sér: eiginlega bara COX1 hamli + blóðflöguhemill. Eykur hættu á PU & blæðingum minna en önnur NSAID.
* COX2 lyf eru ekki hættulaus.
NSAID og smáþarmar+ristill, hve margir fá lesionir og hvaða afleiðingar hefur það?
- lesion sjást í smáþörmum 20-70% sem nota NSAID að staðaldri
- aðeins óalgengara í ristli
- Ekki klínískt marktækt í meirihluta einstaklinga en getur leitt af sér verki, blæðingu, rof á görn og þrengingu garna
NSAID og blæðingar, Hve margir blæða& perforera? Hversu margir af þeim sem fá blæðandi PU eru að nota NSAID?
- Af öllum þeim sem að nota NSAID munu 1-2% koma til með að blæða eða perforera
- Af þeim sem að fá blæðandi PU eru sennilega 30-60% að nota NSAID í einhverju magni
- Aðeins um 10-12% þeirra sem leggjast inn með blæðingu frá PU vegna NSAID eru á PPI
Þú setur eldri sjúkling á NSAID. Hverju þarftu að muna eftir?
Setja PPi lyf inn líka!
Áhættuþættir fyrir complicated PU
Læra utanaf!
Saga um PU eða blæðingu frá meltingarvegi Aukinn aldur Háir skammtar Samhliðanotkun anticoagulants Sjúklingur einnig með h. Pylori Alvarlegar líffærakerfisbrenglanir
Einkenni blæðandi PU
Cardinal einkenni: Epigastrial verkur!
- fyllitilfinning, þensla, sedda snemma, ógleði.
- EINKENNALAUST stundum jafnvel fram að massífri blæðingu/perforation, sérstaklega ef á NSAID
- > blæðing/rof á görn getur verið presenting symptom
Grunur um PU. Ddx?
Functional dyspepsia Gastritis Gastroesophageal reflux disease Cholecystitis Pancreatitis Gastric malignancy Mesenteric ischemia Alcoholic hepatitis Crohn’s disease ...
PU: greining og meðferð (lyf og tímalengd)
- Greint með magaspeglun
- Proton pump inhibitors (PPI): Skapar aðstæður til þess að PU geti gróið
- PPI + sýklalyf eru meðferð við h. Pylori
- > omeprazole, amoxicillin + clarithromycin
- > omeprazole, metronidazole + clarithromycin
Fyrir flesta sjúklinga nægir 4-8 vikna meðferð ef búið er að meðhöndla sjúkling vegna h. pylori og inntöku NSAID er hætt
Langtímameðferð er í flestum tilvikum nauðsynleg fyrir sjúklinga sem geta ekki hætt á NSAID eða hjartamagnýl
Blæðandi PU: Greining og meðferð
- Einkenni: Hematemesis, melena, blæðing frá endaþarmi
- > Stabilisera sjúkling,
- > Esomeprazole i.v. (80 mg bolus og 8 mg á klt. eftir það
- > Magaspeglun innan 24 tíma
- > Endoskópísk meðhöndlun : Adrenalin injection og thermal coagulation / Adrenalin og hemoclips
