Rozwój prenatalny (płody, płody, płody)

Question 1

Jak się dzieli okres prenatalny (cały, od zapłodnienia, nie mówimy tylko o płodach)

Answer 1

1. Okres powstawania listków zarodkowych (2 tygodnie po zapłodnieniu)
2. Okres rozwoju zarodkowego/embrionalnego (do 2 miesięcy ciąży)
3. Okres rozwoju płodowego (od 2 miesięcy do porodu)

Question 2

Co to jest cytogeneza i histogeneza? (początek po zapłodnieniu)

Answer 2

Cytogeneza - bruzdkowanie, wielokrotny podział zapłodnionego jaja

Histogeneza - różnicowanie się komórek, tworzą się listki zarodkowe z których powstają później narządy

Question 3

Czym się różni zygota od zarodka i płodu?

Answer 3

Zygota jest na początku: to komórka będąca efektem zapłodnienia

Zarodek jest już wtedy kiedy zapłodniona komórka się zagnieździ (ten okres trwa od 2 tygodni po zapłodnieniu do 2 miesięcy od zapłodnienia)

Płód to już dalsza część tej historii do momentu aż się urodzi

Question 4

Jakie są stadia cytogenezy? (czyli podziału komórek na samym początku od zapłodnienia)

Answer 4

1. Morula (3-4 dni od zaplodnienia)
2. Blastula / blastocysta
3. Gastrula -> tu się tworzą 3 listki zarodkowe

Question 5

Czym się różni zapłodnienie od zagniezdżenia?

Answer 5

Zapłodnienie - jak plemnik spotka komórkę jajową

Zagnieżdżenie - jak zapłodniona komórka zaparkuje sobie w macicy (=blastocysta się zagnieżdża elo)

Od zagnieżdżenia zaczyna się okres embrionalny (już nie jest to zygota)

Question 6

Wymień trzy błony płodowe (jako struktury wspomagające płód)

Answer 6

Owodnia
Omocznia
Kosmówka

Question 7

Jaką funkcję spełnia owodnia?

Answer 7

Chroni zarodek przed urazami mechanicznymi

Question 8

Jaką funkcję spełnia omocznia?

Answer 8

Magazynuje produkty metabolizmu płodu (dlatego mocz, jak szczanie)

Question 9

Jaką funkcję pełni kosmówka?

Answer 9

Tworzy łożysko, a więc pomaga w wymianie substancji między matką a zarodkiem (np. tlen -> dwutlenek węgla, czy substancje odzywcze)

Question 10

Co to jest proliferacja? (w prezentacji było “poliferacja”, ale to literówka)

Answer 10

Proces namnażania się komórek

Question 11

Co to jest apoptoza?

Answer 11

Aktywna/zaprogramowana śmierć komórki

Nie powoduje procesu zapalnego, bo proces apoptoza.exe był planowany xD

Question 12

Co to jest nekroza?

Answer 12

Pasywna śmierć komórki, jej rozpad (ale taki typu “komórka zdechła bo była głodna”)

Różni się od apoptozy tym, że powoduje proces zapalny, a więc resztki martwej komórki jedzą sobie makrofagi i mikroglej

Question 13

Ile czasu trwa okres płodowy?

Answer 13

24-28 tygodni

Question 14

Ile czasu w tygodniach trwa cała ciąża?

Answer 14

40 tygodni licząc od daty ostatniej miesiączki

Question 15

Co to są neurotrofiny?

Answer 15

Substancje które wspomagają różnicowanie i namnażanie neuronów
(troficzny = związany z odżywianiem)

Question 16

Co robią cytokiny?

Answer 16

Regulują układ immunologiczny

Question 17

Jaka jest granica przeżycia płodu? (w tygodniach)

Answer 17

23 tydzień płodowy

Question 18

Czemu nie pamiętamy najwcześniejszych chwil dzieciństwa? (amnezja rozwojowa)

Answer 18

Bo nie mamy wystarczająco wielu połączeń neuronalnych

Question 19

Wymień 3 listki zarodkowe i wymień co się z nich potem wytwarza

Answer 19

Ektoderma (ekto = zewnętrzny):
naskórek, układ nerwowy, narządy zmysłów, nabłonek jelita przedniego i tylnego

Endoderma (endo = wewnętrzny)
nabłonek jelita środkowego, gruczoły trawienne (trzustka, wątroba), tarczyca, przytarczyce, grasica, układ oddechowy, dolne części układu moczowo-płciowego

Mezoderma (mezo = pośredni) - z niej powstaje 95% wszystkich narządów
gonady, mięśnie, serce, układ krwionośny, szkielet, skóra właściwa, większa część układu moczowo-płciowego

Question 20

Jak się bada osobę w ciąży? (przykłady medyczne)

Answer 20

nieinwazyjne: np. USG, echo serca płodu
inwazyjne:
* amniopunkcja (=pobranie komórki z płynu owodniowego, pomaga wykryć choroby genetyczne)
* biopsja trofoblastu (=próbka z łożyska, też na genetyczne)
* kordocenteza (pobranie krwi z pępowiny płodu, stosowana w chorobie hemolitycznej płodu)

Question 21

Co to są czynniki teratogenne?

Answer 21

Czynniki uszkadzające płód

Przykłady: alkohol, narkotyki, zakażenie wirusem HIV, leki (np. talidomid czy izotek na trądzik), choroba matki - np. różyczka

Question 22

Co powoduje talidomid dla płodu?

Answer 22

Ciężkie deformacje płodu, często narodzone “talidomidowe” dzieci nie dożywały 1 roku życia

Kiedyś stosowano talidomid jako lek nasenny, bo nie było wiadomo, że talidomid powoduje takie akcje