Modele rozwoju psychicznego (wykład 7 do 12 oraz 13b) Flashcards
Jakie są modele rozwoju (są trzy rodzaje)?
- Liniowy - nie ma etapów, wszystko leci linią prostą do góry
- Stadialny (np. Piaget) - są etapy, osiągnięcia rozwojowe tworzą nową jakość (zmiany jakościowe), wygląda jak schodki
- Cykliczno-fazowy (np. Erikson) - są etapy, ale są też kryzysy (spadki) i rozwiązanie tego kryzysu przynosi zmianę, zmiany są i ilościowe, i jakościowe
Co to są punkty zwrotne w życiu?
Takie zdarzenia które są nieuchronne, zdarzają się sekwencyjnie i nadają kierunek biegu życia
na przykład: pójście do szkoły, pierwsza miesiączka, pierwsze pójście do pracy, itd.
Czym się różni kryzys rozwojowy (normatywny) od kryzysu patogennego (nienormatywnego)
Normatywny = zdarza się na określonym etapie, przewidywalny, typowe problemy. Po takim kryzysie wraca się na lajcie do równowagi, zyskuje się nowe umiejętności (kryzysy normatywne były np. u Eriksona)
Nienormatywny - zdarza się w wyniku jakiegoś mega trudnego zagrażającego zdarzenia (np. porzucenie, zdrada, wypadek, kataklizm, poważna choroba, itd.). Po takim kryzysie masz przedupcone
Jakie są kryzysy rozwojowe okresu dzieciństwa wg Wygotskiego?
- Kryzys narodzin -> związany z rozwojem fizycznym
- Kryzys 1 roku życia -> związany z opanowaniem lokomocji i mowy
- Kryzys 3 latka (xD) -> związany z relacjami z dorosłymi
- Kryzys 6-7 roku życia -> związany z momentem intelektualnym, samodzielnością, wolą, zmiennością nastroju
- Kryzys 12-13 roku życia -> dojrzewanie seksualne, dezorganizacja stosunków z otoczeniem, gorsza sprawność myślenia…
Co to jest syndrom czterdziestolatka / kryzys “statystycznego środka życia”? Czemu się pojawia? (koncepcja by: Jung i inni)
- ubytek sił fizycznych i sprawności
- spadek atrakcyjności seksualnej
- wzrost zagrożeń utraty zdrowia
- poważne zmiany w cyklu rozwoju rodziny
- konkurencja na rynku pracy
- PIERWSZY BILANS ŻYCIA (“nie jestem nieśmiertelny”)
- refleksja nad hierarchią wartości
Jakie są etapy kryzysu przełomu średniej i późnej dorosłości (zagrożenie starością)?
- Wycofanie się z ról zawodowych - emerytura
[chwila miesiąca miodowego potem smutno] - Później: izolacja (skurczone sieci społeczne), utrata pozycji społecznej, spadek odporności/choroby, naturalne odchodzenie bliskich, lęki przed biedą, samotnością, zależnością od innych
Lęk przed śmiercią: raczej związany z negatywnym zbilansowaniem życia (poczucie że trzeba szybko nadrobić, bo się życie zmarnowało)
Teorie słabo interakcyjne - na czym polegają?
dominujący czynnik biologiczny, inne czynniki nie wchodzą w interakcję z rozwojem (co najwyżej przyspiesza lub hamuje tempo zmian)
przykłady:
- podejście psychoanalityczne
- teoria relacji z obiektem Winnicota i Mahler
- teoria przywiązania Bowlby’ego
Teorie umiarkowanie interakcyjne - na czym polegają?
czynniki biologiczne i pozabiologiczne mają taką samą wartość i wpływają na siebie nawzajem (ale idą mniej więcej równolegle)
Przykłady:
- teoria reprezentacji i schematów poznawczych Piageta
- teoria strefy najbliższego rozwoju Wygotskiego
Teoria silnie interakcyjne - na czym polegają?
czynniki biologiczne i pozabiologiczne nawzajem na siebie wpływają, oba czynniki są równie istotne do wywołania zmiany, siła i jakość oddziaływania zależy jedna od drugiego (wzajemne powiązanie, a nie równoległe)
Przykłady:
- teoria systemów ekologicznych (Bronfenbrenner)
- konstruktywizm społeczny w międzykulturowej psychologii rozwoju
Okres sensytywny/optymalny - co to jest?
Okres sensytywny = to czas, kiedy człowiek jest idealnie wyposażony do nabycia jakiejś umiejętności rozwojowej.
Jak się dziecko w danym kierunku stymuluje za wcześnie, to mogą być z tego zaburzenia rozwoju, jak za późno - to zaniedbanie i dziecko będzie miało dużą trudność, żeby się potem nauczyć (patrz: “dzikie dzieci”)
Wymień stadialne teorie rozwoju (ale ukierunkowane na konkretny kierunek zmian)
Psychoanalityczne:
- Freud -> teoria rozwoju psychoseksualnego
- Erikson -> rozwój psychospołeczny
Poznawczo-rozwojowe:
- Piaget -> rozwój poznawczy
- Kohlberg -> rozwój rozumowania moralnego
Etologiczno-poznawcze:
- Bowlby -> teoria przywiązania
Wymień stadialne teorie rozwoju, ale nieukierunkowane na kierunek zmian docelowych
- Havighurst -> teoria zadań rozwojowych w biegu życia (Ida Szwed mówiła o zadaniach rozwojowych na ostatnich ćwiczeniach xD)
- Duvall -> teoria cyklu rodzinnego*
- dla skojarzenia teoria Duvall to ta która wspominała o syndromie pustego gniazda
Wymień niestadialne teorie rozwoju (ale ukierunkowane)
Teorie neopiagetowskie, np. Singer (teoria fal), Flavell (sekwencje zmian)
Teorie humanistyczne:
- Maslow (ten od piramidy, teoria potrzeb bazalnych i potrzeb wzrostu)
- Rogers (koncepcja rozwoju kongruencji)
Teorie biologiczne -> teoria zużywania się (no kurwa materiał się starzeje xDDDD)
Wymień niestadialne teorie rozwoju (nieukierunkowane)
Behawioryści!!!! <3
- Watson (mały Albert)
- Skinner (warunkowanie sprawcze i gołębie)
- Bandura (teoria społecznego uczenia się, lalka Bobo i te sprawy)
Podaj przykład teorii eklektycznej (czyli integrującej)
- Teoria systemów ekologicznych Bronfenbrennera
- Karen Horney -> rozwój nerwicy charakteru (dynamika potrzeb)
- Lew Wygotski: teoria kryzysów rozwojowych w ciągu dzieciństwa i młodości
i inne, było ich dużo więcej (patrz: wykład 12)
