Pierścienice

Question 1

W jakich środowiskach żyją?

Answer 1

Wody słone, słodkie, ląd, głównie gleba

Question 2

Rozmiar

Answer 2

1 milimetr do 3 metrów

Question 3

Kształt ciała

Answer 3

Robakowate, wydłużone, na przekroju poprzecznym obłe, owalne, grzbieto-brzusznie spłaszczone

Question 4

Grupy pierścienic

Answer 4

Skąposzczety, wieloszczety, pijawki

Question 5

Najbardziej charakterystyczna cecha ciała pierścienic

Answer 5

Segmentacja (metameria) podział na odcinki zwane segmentami (metamerami). Są one ułożone szeregowo jeden za drugim i są oddzielone od siebie poprzecznymi przegrodami (septami).

Question 6

Typy metamerii

Answer 6

Homonomiczna - segmenty są do siebie podobne i mają podobny zestaw narządów
Heteronomiczna - segmenty różnią się od siebie

Question 7

Wyróżniające się segmenty ciała to…

Answer 7

Segment pierwszy (przedgębowy), drugi (gębowy), ostatni (analny)

Question 8

Dodatkowe elementy wieloszczetów

Answer 8

W wyniku cefalizacji u niektórych wieloszczetów wykształcił się odcinek głowowy, a poszczególne segmenty ich ciała są zaopatrzone w parapodia

Question 9

Parapodia - co to

Answer 9

Dwugałęziste wyrostki boczne z chitynowo-białkowymi szczecinami, funkcjonujące jako narządy lokomotoryczne

Question 10

Kto ma parapodia

Answer 10

Tylko wieloszczety, skąposzczety mają tylko nieliczne szczeciny, a pijawki nic

Question 11

Rozwój zarodkowy

Answer 11

Są zwierzętami trójwarstwowymi (ektoderma, endoderma i mezoderma), są wtórnojamowcami, mają wtórną jamę ciała - celomę.

Question 12

Celoma

Answer 12

Jest wypełniona płynem, który odgrywa rolę szkieletu hydraulicznego i pośredniczy w wymianie substancji między krwią a komórkami

Question 13

Różnorodność pierścienic

Answer 13

Wieloszczety - żyją głównie w morzach i prowadzą aktywny tryb życia
Skąposzczety - żyją głównie w glebie, ściółce lub w wodach słodkich (strefa przydenna)
Pijawki - słodkowodne, pasożyty zewnętrzne lub drapieżniki

Question 14

Pokrycie ciała pierścienic

Answer 14

Ścianę ciała pierścienic stanowi wór powłokowo-mięśniowy, zewnętrzna warstwa to kolagenowy oskórek, a pod nim jednowarstwowy nabłonek z gruczołami śluzowymi. U większości występują też pęczki szczecin ułatwiające zdobywanie pokarmu i lokomotorykę.

Question 14

Budowa nereidy

Answer 14

Osiąga do 20 cm długości, żyje na dnie morza

Wyróżniające merystemy to odcinek głowowy - kilka pierwszych segmentów ciała z narządami zmysłów (parzyste czułki, wąsy, oczy) i odcinek analny.

Parapodia są pokryte szczecinami, a u wielu gatunków także bogato unaczynionymi wyrostkami pełniący funkcję skrzeli.

Question 15

Wytwory nabłonka

Answer 15

Gruczoły śluzowe w siodełku, wytwarzany przez nie śluz tworzy kokon, w którym rozwijają się młode osobniki

Question 16

Siodełko

Answer 16

Struktura, która uczestniczy w rozmnażaniu - z jej wydzieliny powstaje kokon

Question 17

Mięśnie

Answer 17

Z warstwą nabłonka zrośnięta jest cienka warstwa mięśni okrężnych i gruba warstwa mięśni wzdłużnych (u pijawek dodatkowo skośnych)

Question 18

Hydroszkielet - co to

Answer 18

Tworzy go wór powłokowo-mięśniowy i płyn wypełniający celomę, stanowi podstawowy aparat ruchu

Question 19

Hydroszkielet - jak działa

Answer 19

Ciśnienie płynu wypełniającego jamę ciała poszczególnych segmentów zależy od stanu napięcia mięśni wzdłużnych i okrężnych. Skurcz tych mięśni wywołuje odpowiednio poszerzanie się segmentów oraz ich wydłużanie. Powstają fale skurczów i rozkurczów, które umożliwiają pierścienicą poruszanie się.

Question 20

Układ pokarmowy

Answer 20

Mają drożny układ pokarmowy, składający się z jelita przedniego, środkowego i tylnego, ma on postać rury, przebijającej przegrody międzysegmentalne i ciągnącej się przez całe ciało zwierzęcia

Question 21

Przemieszczanie pokarmu

Answer 21

Ze względu na wykształcenie mięśni treść pokarmowa jest przesuwana dzięki ruchom perystaltycznym

Question 22

Jelito przednie

Answer 22

Jest najbardziej zróżnicowane, zaczyna się otworem gębowym, który prowadzi do niewielkiej jamy gębowej i umięśnionej gardzieli, potem przełyku i żołądka.

Question 23

Gardziel

Answer 23

U niektórych drapieżników ma kutykularne zęby albo płytki szczękowe, jest wysuwana na zewnątrz i służy do chwytania zdobyczy

Question 24

Wole

Answer 24

U skąposzczetów i pijawek tylna część przełyku tworzy wole
U gatunków glebożernych do przełyku uchodzą gruczoły wapienne, których wydzielina zobojętnia treść pokarmową, a u krwiopijnych występuje kilka par kieszeni, które magazynują krew.

Question 25

Jelito środkowe

Answer 25

Ma kształt prostej rurki, u skąposzczetów po jego stronie grzbietowej znajduje się fałd zwiększający powierzchnię chłonną.
Jelito środkowe przechodzi w krótkie jelito tylne kończące się otworem odbytowym w ostatnim segmencie ciała (analnym).

Question 26

Wymiana gazowa

Answer 26

U pierścienic lądowych i słodkowodnych wymiana gazowa, dzięki gęstej sieci włosowatych naczyń krwionośnych, odbywa się całą powierzchnią ciała. Ułatwią ją śluz produkowane przez gruczoły nabłonka. Pierścienice morskie (wieloszczety) mają narządy oddechowe w postaci skrzeli zewnętrznych na parapodiach.

Question 27

Budowa dżdżownicy ziemnej

Answer 27

Segmentacja homonomiczna, wyróżniające segmenty to przedgębowy, gębowy i analny

Question 28

Układ krwionośny - ogólnie

Answer 28

Pierścienice to pierwsza z omawianych grup zwierząt, która ma układ krwionośny umożliwiający transport substancji między wszystkimi segmentami ciała (płyn w ciele pierścienic krąży jedynie w obrębie pojedynczych segmentów ciała)

Question 29

Układ krwionośny - budowa

Answer 29

Stanowi pozostałość blastocelu. Jest układem zamkniętym (krew płynie w naczyniach, nie wylewa do jamy ciała)
Tworzą go 2 główne naczynia krwionośne: grzbietowe i brzuszne, biegnące wzdłuż ciała i są połączone cieńszymi naczyniami okrężnymi.

Question 30

Dodatki układu krwionośnego

Answer 30

Sieć naczyń włosowatych oraz zatoki oplatające ścianę jelita

Question 31

Serce

Answer 31

W układzie krwionośnym pierścienic NIE WYSTĘPUJE SERCE

Question 32

Krążenie krwi

Answer 32

Jest uwarunkowane rytmicznym pulsowaniem naczynia grzbietowego, a niekiedy naczyń okrężnych przedniej części ciała (serc bocznych)

Question 33

Krew pierścienic

Answer 33

Jest bezbarwna albo ma barwę od rodzaju barwnika oddechowego: hemoglobina, hemoerytryna, chlorokruoryna - są rozpuszczane w osoczu

Question 34

Układ nerwowy

Answer 34

Składa się z pary zwojów nadprzełykowych (mózg), obrączki okołoprzełykowej, pary zwojów podprzełykowych i odchodzących po brzusznej stronie ciała pni nerwowych.

Question 35

Pnie nerwowe

Answer 35

U części gatunków są połączone spoidłami poprzecznymi tworzącymi drabinkę, ale u większości zlewają się w brzuszny łańcuszek nerwowy.

Question 36

Zwoje segmentalne

Answer 36

W każdym segmencie ciała na pniach nerwowych znajduje się para zwojów nerwowych zwanych zwojami segmentalnymi.

Question 37

Narządy zmysłów

Answer 37

Są zwykle dobrze rozwinięte: receptory czuciowe na całej powierzchni ciała (najwięcej: czułki, głaszczki, wąsy), chemoreceptory (narządy nuchalne, okołogębowe), wieloszczety i pijawki: fotoreceptory (oczy)

Question 38

Fotoreceptory

Answer 38

Zazwyczaj w postaci pary oczu, ich stopień rozwoju tzn. rejestrowanie natężenia światła, ruchu, odróżnianie światła od ciemności zależy od gatunku. Skąposzczety nie mają oczu, tylko komórki światłoczułe na powłoce ciała.

Question 39

Układ wydalniczy

Answer 39

Metanefrydialny (zazwyczaj)
Funkcje wydalnicze i osmoregulacyjne pełnią metanefrydia (1 para na segment)

Question 40

Metanefrydium

Answer 40

Urzęsiony lejek skierowany do jamy ciała segmentu i tworzący kilka pętli, uchodzący na zewnątrz w następnym segmencie przewód wydalniczy.

Question 41

Protonefrydia

Answer 41

Występują u niektórych wieloszczetów, ale brak w nich komórek płomykowych, za to są wyspecjalizowane komórki odfiltrowujące metabolity z płynu celomatycznego.

Question 42

Podocyty

Answer 42

Trafiają do nefrydiów wieloszczetów, to komórki występujące na powierzchni naczyń krwionośnych, które filtrują zbędne produkty przemiany materii z krwi do płynu celomatycznego.

Question 43

Produkty azotowej przemiany materii

Answer 43

Formy:
Wodne - amoniak
Lądowe - mocznik

Question 44

Rozmnażanie

Answer 44

Głównie płciowo, są gatunki rozdzielnopłciowe i obojnacze. Ich narządy płciowe rozwijają się w kilku przednich segmentach (segmenty płciowe)

Question 45

Sposób rozmnażania płciowego - wieloszczety

Answer 45

Wieloszczety są rozdzielnopłciowe, a u niektórych zachodzi dymorfizm płciowy. U wszystkich zachodzi zapłodnienie zewnętrzne: gamety są uwalniane do wody, gdzie dochodzi do ich połączenia.

Question 46

Rozwój wieloszczetów

Answer 46

Jest złożony, z zapłodnionego jaja rozwija się planktoniczna orzęsiona larwa - trochofora. Po jakimś czasie opada na dno i przeobraża się w postać dorosłą.

Question 47

Trochofora

Answer 47

Larwa wieloszczetów, ma dwa wieńce rzęsek, między którymi leży otwór gębowy prowadzący do krótkiego jelita zakończonego otworem odbytowym oraz parę niewielkich rozgałęzionych protonefrydiów.

Question 48

Sposób rozmnażania płciowego - skąposzczety i pijawki

Answer 48

Są zwykle obojnacze, u niektórych występuje zapłodnienie krzyżowe. U skąposzczetów zachodzi zapłodnienie zewnętrzne: w kokonie zostają złożone komórki jajowe, które łączą się z plemnikami. U pijawek jest zapłodnienie wewnętrzne: do kokonu trafiają już zapłodnione komórki jajowe.

Question 49

Rozwój skąposzczetów i pijawek

Answer 49

Rozwój prosty (młode osobniki podobne do dorosłych)

Question 50

Rozmnażanie bezpłciowe

Answer 50

Są do niego zdolne niektóre wieloszczety i skąposzczety. Polega na poprzecznym podziale ciała (2 części) i regeneracji brakującego fragmentu.

Question 51

Zdolność do regeneracji

Answer 51

Zależy od grupy: stosunkowo małe u skąposzczetów i duże u wieloszczetów (regeneracja czułków i parapodiów) i pijawki minimalne do gojenia ran.

Question 52

Partenogeneza

Answer 52

Niektóre gatunki pierścienic są zdolne do partenogenezy

Question 53

Rozmnażanie dżdżownicy ziemnej

Answer 53

Dojrzałe płciowo osobniki łączą się za pośrednictwem śluzu wytwarzanego przez siodełko. Następnie wzajemnie przekazują sobie nasienie, które jest przechowywane w zbiornikach nasiennych. Po pewnym czasie z wydzieliny gruczołów siodełka powstaje śluzowa otoczka, a z niej kokon przesuwany do przodu ciała. Zachodzi zapłodnienie zewnętrzne, do kokonu zostają złożone komórki jajowe, a następnie plemniki ze zbiorników nasiennych. Kokon zsuwa się z ciała i tężeje, a we wnętrzu rozwijają się zapłodnione jaja.

Question 54

Narządy rozrodcze dżdżownic

Answer 54

Męskie: parzyste jądra, pęcherzyki nasienne, nasieniowody
Żeńskie: parzyste jajniki, woreczki jajowe, jajowody
+ zbiorniki nasienne

Question 55

Pijawki

Answer 55

W większości pasożyty zewnętrzne, przebijają powłokę ciała żywiciela ryjkiem gardzieli albo trzy ząbkowane szczęki. Gardziel pełni funkcję pompy ssącej z gruczołami ślinowymi, których wydzielina zwiera substancje przeciwzakrzepowe, znieczulające i rozkurczowe.

2 przyssawki: przednia z otworem gębowym i tylna z odbytem po stronie grzbietowej

Większość układu pokarmowego ma funkcję magazynującą, tylko krótki odcinek trawi i wchłania pokarm

Question 56

Hirudyna

Answer 56

Substancja działająca przeciwzakrzepowo, znajduję się w kieszeniach wola i pozwala na długie magazynowanie krwi

Question 57

Znaczenie

Answer 57

Udział w procesach glebotwórczych, źródło pokarmu, pasożyty zewnętrzne, zastosowanie w medycynie (hirudoterapia), gatunki jadowite