mięczaki

Question 1

Mięczaki są - ogólnie

Answer 1

Zwierzętami o miękkim, niesegmentowanym ciele, dwubocznie symetryczne lub wtórnie asymetryczne

Question 2

Gdzie mieszkają

Answer 2

Głównie wodach słonych, nieliczne w słodkich. Niektóre na lądzie w warunkach wilgotnych.

Question 3

Anabioza

Answer 3

Dzięki niej możliwe jest przetrwanie mięczaków w środowisku lądowym w czasie suszy - wpadają one w stan anabiozy. Wówczas ciało chowa się do muszli i zakrywa jej ujście warstwą śluzu z dużą zawartością soli wapnia.

Question 4

Tryb życia

Answer 4

Wolno żyjące albo osiadłe

Question 5

Rozmiary

Answer 5

Większość jest niewielkie, ale kałamarnica olbrzymia jest największym bezkręgowcem świata.

Question 6

Grupy

Answer 6

Ślimaki, małże, głowonogi

Question 7

Budowa morfologiczna

Answer 7

Cechują się wspólnym planem budowy, ich ciało składa się z głowy, nogi i worka trzewiowego

Question 8

Ślimaki - ogólnie

Answer 8

Słonowodne, słodkowodne, lądowe. Ciało składa się z głowy, nogi i worka trzewiowego. Wiele gatunków wytwarza jednoczęściową, spiralnie zwiniętą muszlę. Lądowe i słodkowodne oddcyhają płucem, a słonowodne skrzelami.

Question 9

Muszla

Answer 9

Wytwór płaszcza, funkcja szkieletu zewnętrznego

Question 10

Ślimaki lądowe i morskie - przykład

Answer 10

Lądowe - winniczek, morskie - chromodoris magnifica

Question 11

Szkielet wewnętrzny

Answer 11

Może występować tylko u głowonogów

Question 12

Głowa

Answer 12

U niektórych gatunków głowa jest uwsteczniona, w jej części mieszczą się otwór gębowy oraz narządy zmysłów (oczy, czułki)

Question 13

Worek trzewiowy

Answer 13

Zawiera większość narządów wewnętrznych i występuje u wszystkich mięczaków. Jest okryty fałdem ściany ciała nazwanym płaszczem. Przestrzeń między płaszczem a workiem trzewiowym to jama płaszczowa.

Question 14

Jama płaszczowa

Answer 14

Przestrzeń między płaszczem a workiem trzewiowym, znajdują się w niej narządy wymiany gazowej - skrzela lub płuco - oraz ujścia układów wydalniczego, pokarmowego i rozrodczego.

Question 15

Noga

Answer 15

U większości gatunków jest silnie umięśnionym narządem służącym do pełzania, pływania lub zagrzebywania się w podłożu. U mięczaków osiadłych jest silnie uwsteczniona.

Question 16

Modyfikacje nogi

Answer 16

U głowonogów w rozwoju zarodkowym jej przednia część ulega przekształceniu w ramiona i lejek.

Question 17

Lejek

Answer 17

Funkcje lokomotoryczne, ruch odrzutowy

Question 18

Ramiona

Answer 18

Wyposażone w przyssawki, są narządami chwytnymi i pomagają w poruszaniu się

Question 19

Rozwój zarodkowy

Answer 19

To zwierzęta trójwarstwowe, które mają wtórną jamę ciała (celoma), ale zachowała się też pierwotna (blastocel) ukształtowana w zatoki.

Question 20

Zatoki

Answer 20

Do zatok wylewa się krew z naczyń krwionośnych

Question 21

Małże

Answer 21

Żyją w wodzie słodkiej i słonej, nie maja głowy, a muszla składa się z 2 części.

Question 22

Głowonogi

Answer 22

Tylko w wodzie słonej, noga przekształcona w ramiona i lejek, większość nie ma muszli (łodzik), ale mineralny lub chrzęstny szkielet wewnętrzny.

Question 23

Pokrycie ciała (nabłonek)

Answer 23

Pokrywa je jednowarstwowy nabłonek, zawierający liczne gruczoły wydzielające śluz, a na brzegu płaszcza - gruczoły wytwarzające substancje, z których powstaje muszla.

Question 24

Śluz

Answer 24

Chroni ciało przed drobnymi urazami mechanicznymi, a mięczakom lądowym ułatwia pełzanie po podłożu

Question 25

Muszla - ogólnie

Answer 25

Pełni funkcję ochronną i stanowi szkielet zewnętrzny, jest zbudowana z węglanu wapnia oraz substancji organicznej zwanej konchioliną.

Question 26

Muszla - budowa

Answer 26

Na przekroju poprzecznym muszlę można wyróżnić na 3 warstwy zewnętrzną (konchiolinową), środkową (porcelanową) i wewnętrzną (perłową).

Question 27

Muszla - typy

Answer 27

Jednoczęściowe (ślimaki), złożone z dwóch części (małże), częściowo lub całkowicie zredukowana (głowonogi)

Question 28

Pokrycie ciała (pod nabłonkiem)

Answer 28

Pod nabłonkiem znajduje się warstwa tkanki łącznej, a pod nią mięśnie.

Question 29

Wór powłokowy

Answer 29

Stanowi ciało mięczaków, z nabłonka, tkanki łącznej i mięśni

Question 30

Mięśnie

Answer 30

Mięśnie wora powłokowego + mięśnie poruszające poszczególnymi narządami np. mięśnie wciągające nogę do muszli

Question 31

Przewód pokarmowy

Answer 31

Jelito przednie, środkowe i tylne.

Question 32

Budowa jelit

Answer 32

Otwór gębowy, gardziel, do której uchodzą przewody gruczołów ślinowych, żołądek, zawierający enzymy trawienne wytwarzane przez gruczoł wątrobowo-trzustkowy, jelito środkowe tworzy kilka pętli i przechodzi do jelita tylnego, kończąc się otworem odbytowym.

Question 33

Gardziel

Answer 33

Znajduje się w niej tarka, która służy do zeskrobywania i rozdrabniania pokarmu. Jej powierzchnię pokrywają rzędy ząbków odrastających w miarę ścierania.

Question 34

Odżywianie się

Answer 34

Małże to filtratory (drobne cząsteczki organiczne), głowonogi to drapieżniki, ślimaki to roślinożercy, drapieżniki i wszystkożercy (czasem pasożyty)

Question 35

Ślimaki drapieżne

Answer 35

Np. stożek, do ich gardzieli uchodzą przewody gruczołów jadowych, a rozkolce wwiercają się w muszle ofiar, używając tarki

Question 36

Pobieranie pokarmu - małże

Answer 36

Pobierają drobne cząsteczki organiczne wraz z wodą do jamy płaszczowej i osiadają na dużych orzęsionych skrzelach, skąd trafiają do otworu gębowego.

Question 37

Pobieranie pokarmu - głowonogi

Answer 37

W zdobywaniu i rozdrabnianiu pokarmu uczestniczy chitynowy dziób, głowonogi chwytają ramionami ofiarę i rozdrabniają ją dziobem, niektóre mają gruczoły jadowe.

Question 38

Budowa wewnętrzna ślimaka

Answer 38

Nie wykazują przystosowań do osiadłego ani bardzo aktywnego trybu życia, ich ciało cechuje wyraźny podział na trzy podstawowe części.

Question 39

Układ oddechowy

Answer 39

Mięczaki wodne (morskie) - skrzela, skrzela wtórne Ślimaki lądowe, wtórnie wodne - płuco

Question 40

Skrzela, skrzela wtórne

Answer 40

Umiejscowione w jamie płaszczowej, u niektórych uległy zanikowi a ich funkcje przejęły rozgałęzione wyrostki ciała - skrzela wtórne

Question 41

Płuco

Answer 41

Sieć naczyń krwionośnych rozmieszczonych w ścianie jamy płaszczowej, niektóre gatunki wyposażone w płuco (błotniarki) wtórnie zasiedliły środowisko wodne. Oddychają one powietrzem atmosferycznym, wynurzając się co pewien czas na powierzchnię.

Question 42

Układ krwionośny

Answer 42

Otwarty układ krwionośny.

Question 43

Serce

Answer 43

Pompuje krew, składając się z komory oraz różnej liczy przedsionków. u większości znajduje się po części grzbietowej worka trzewiowego.

Question 44

Ruch krwi, pompowanie

Answer 44

Krew jest pompowana przez serce otoczone workiem osierdziowym, Krew odpływa z serca aortą rozgałęziającą się na wiele mniejszych naczyń tętniczych. Ostatecznie wylewa się do szczelin i zatok pierwotnej jamy ciała, gdzie oddaje tlen. Stąd jest zbierana przez naczynia żylne, którymi płynie do narządów wymiany gazowej i wraca żyłami bezpośrednio do serca.

Question 45

Krew

Answer 45

Jest najczęściej niebieska (hemocyjanina), rzadziej bezbarwna, czerwona

Question 46

Układ nerwowy - ogólnie

Answer 46

U form niżej uorganizowanych składa się z obrączki okołoprzełykowej, kilku podłużnych pni nerwowych połączonych spoidłami. U form wyżej uorganizowanych na pniach powstają zwoje nerwowe. Większość gatunków ma parzyste zwoje głowowe, nożne, płaszczowe i trzewiowe.

Question 47

Układ nerwowy głowonogów

Answer 47

Osiągnęły najwyższy poziom organizacji i zaawansowania pod względem budowy i koncentracji zwojów. Zwoje nerwowe zlewają się u nich w mózg umieszczony w chrzęstnej puszce mózgowej, która ochrania go przed urazami.

Question 48

Narządy zmysłów

Answer 48

Receptory dotyku - wokół otworów gębowych, czułki, brzegi płaszcza, nogi Chemoreceptory - na jamie płaszczowej Narządy równowagi - statocysty Fotoreceptory - oczy

Question 49

Fotoreceptory

Answer 49

W formie oczu, u ślimaków osadzone na szczycie lub u podstawy drugiej pary czułków. Najlepsze mają głowonogi, wykazują podobieństwo do oczu kręgowców, ale mają inne pochodzenie. Są one zdolne do akomodacji, dzięki zmianom położenia soczewki względem siatkówki, a sama siatkówka cechuje się dużym zagęszczeniem komórek receptorowych i ma dobrą jakość.

Question 50

Akomodacja

Answer 50

Dostosowywanie się oka do oglądania obiektów znajdujących się na równych odległościach

Question 51

Układ wydalniczy

Answer 51

Rozpoczyna się parą orzęsionych lejków umiejscowionych w worku osierdziowym. Odbierają one zbędne PPM z krwi i przekazują do nerek. Mocz odchodzi z nerek moczowodami i trafia do jamy płaszczowej.

Question 52

Wydalanie - substancja

Answer 52

Wodne - amoniak, mocznik Lądowe - kwas moczowy

Question 53

Rozmnażanie

Answer 53

Wyłącznie płciowo, rozdzielnopłciowe (głowonogi), obojnacze (małże, ślimaki), dymorfizm płciowy u rozdzielnopłciowych (budowa muszli, rozmiar), gonady parzyste, nieparzyste (zaawansowane)

Question 54

Zapłodnienie

Answer 54

U mięczaków morskich zewnętrzne lub w jamie płaszczowej, wewnętrzne u głowonogów i lądowych (+zapłodnienie krzyżowe)

Question 55

Rodność

Answer 55

Jajorodne, rzadziej jajożyworodne lub żyworodne

Question 56

Rozwój

Answer 56

Ślimaki płucodyszne i głowonogi cehcuje rozwój prosty, u innych złożony (larwa/larwa+żeglarek)

Question 57

Głowonogi

Answer 57

Doskonały rozwój układu nerwowego, złożone zdolności zapamiętywania, uczenia się. Powłoka ciała - zawiera chromatofory, pozwalające na zmianę zabarwienia Głowa - mózg osłonięty chrzęstną puszką, statocysty Oczy - ostre widzenie Lejek - narząd ruchu odrzutowego Ramiona - narządy chwytne Jama gębowa - tarka do kruszenia ofiar (duża wydajność energetyczna) Przyssawki - zdolność ruchu, receptory smakowe

Question 58

Układ krwionośny głowonogów

Answer 58

Skomplikowany, jest prawie zamknięty (w wielu miejscach krew nie wylewa się do zatok jamy ciała, lecz tętnice łączą się poprzez sieć naczyń włosowatych). Serce składa się z komory i 2 lub 4 przedsionków (zależy od liczby skrzeli). Przed dojściem do skrzeli, krew przedostaje się do serc skrzelowych (umięśnione odcinki naczyń), przyśpieszających przepływ krwi do skrzeli.

Question 59

Serca skrzelowe

Answer 59

Umięśnione odcinki naczyń, przyśpieszają przepływ krwi do skrzeli

Question 60

Znaczenie

Answer 60

Składnik sieci troficznych ekosystemów, udział w oczyszczaniu wód, rozprzestrzenianiu się pasożytów, gatunki jadowite, zastosowanie w przemyśle, materiał jubilerski, szkodniki roślin uprawnych, straty gospodarcze spowodowane małżami.