Percepcija Flashcards
šta nam percepcija omogućava?
da ostvarim kontakt sa spoljašnjim (eksterocepcija) i unutrašnjim (introcepcija) svijetom
šta percepcija uključuje?
učključuje aktivnu obradu neprekidne bujice senzacija, s obzirom da informacije iz različitih senzornih modaliteta neprekidno sinhrono pritiču u odgovarajuće regione, pa se senzorni stimulusi integrišu jedan sa drugim u svakom trenutku, sukcesivno i sa prethodnim iskustvom
koji čulni orani učestvuju u organizovanju percepcije?
svi
šta je opažanje?
složen psihički proces u kom su tijesno povezani osjećaji i iskustvo
- čulno saznanje
šta su osjećaji?
najprostriji psihički procesi koji nastaju djelovanjem predmeta i pojava materijalnog svijeta na naše čulne organe
- odnose se samo na jednu osobinu predmeta
koji su uslovi za postojanje opažanja?
- predmet opažanja
- ispravnost čulnog organa
- ispravnost psiho-čulnog centra
- normalno funkcinisanje mozga u cjelini
šta utiče na opažanje?
- iskustvo
- znanje
- motivacija
- očekivanja
- potrebe
…
šta je anatomska osnova osjećaja?
čulni organ, čine ga:
- receptor
- sprovodni put
- elementarni kortikalni centar
kako se odvija ulazak informacije u sistem centralne obrade informacija?
- draž vrši senzornu stimulaciju
- periferna stimulacija receptora čula i sa time povezana aktivnost primarnih čulnih centara (u mozgu, modalno su specifični) - u mozgu se nadražaji transformišu u osjećaj
- aka doživljaj draži, senzorno iskustvo
- subjektivni odraz objektivne realnosti
- osjećaj je takav sadržaj svijesti koji u sebi ne sadrži iskustvo (Ebinghaus) - integracija senzornih utisaka (osjećaja) i prethodnog iskustva (prethodno naučenog znanja)
- sekundarni čulni centri
- proces se odvija nesvjesno, ali je rezultat dat svjesno
- ovako nastaju psihološki smisaoni podaci - dobijaju značenje i postaju razumljivi
koje su zakonitosti opažanja?
- konstantnost opažanja
- iluzije opažanja (optičko geometrijske, Aristotelov ogled)
- principi geštalt psihologije
šta konstantnost opažanja podrazumijeva?
- nepromijenjenost opažanja uprkos mijenjanju draži
- značaj faktora iskustva (veličina objekta opažanja, kretanje…)
koji su prinicpi geštalt psihologije?
- prinicp blizine
- princip jednakosti
- princip zatvorenosti
- princip simetrije
kakav je opažaj?
tjelesnog karaktera, ima karakter objektivnosti
- lokalizovan u spoljnjem, objektivnom prostoru
- ima određen crtež
- postojan, traje koliko i proces opažanja
- dovođenje u centar pažnje ga čini jasnijim
- nezavisan od volje
kakva je predstava sjećanja?
slikovitog karaktera, ima karakter subjektivnosti
- lokalizovana u unutrašnjem, subjektivnom predstavnom prostoru
- ima neodređen crtež, doživljava se kao nepotpuna
- rasplinje se vremenom
- usljed pojačane pažnje podrobnost iščezava
- zavisi od volje
šta se dešava sa percepcijom u stanjima senzornog deficita?
poremećena je, ali osoba može da percipira informaciju putem drugih čula
koji su poremećaji opažanja?
- agnozije
- iluzije
- halucinacije
šta su agnozije?
poremećaji perceptivne integracije - normalna percepcija lišena značenja
- osoba je svjesna jedino senzornog stimulusa koji ostaje kao besmislena percepcija (agnozija)
- osoba je sposobna da opaža pojedine osobine i kvalitete informacije, ali ne dolazi do kompletnog prepoznavanja sa značenjem
agnozije su važan dijagnostički znak - upućuju na strukturne lezije mozga i orijentišu u lokalizaciji
gdje je defekt kod agnozija?
u centralnom procesiranju - na nivou sekundarnih i tercijarnih zona senzorne kore
- čula i primarne kortikalne zone su očuvane
agnozije su znak žarišnih lezija moždane kore - orijentišu nas o mjestu žarišta
u oblasti kojih čula se mogu javiti agnozije?
svih
koje su najčešće agnozije?
- vizuelna agnozija
- akustička agnozija
- taktilna agnozija
vizuelna agnozija?
aka optička agnozija
- nemogućnost prepoznavanja viđenih predmeta uz očuvano čulo vida i širinu vidnog polja
- osoba registruje stimuluse, ali njihov smisao ostaje nejasan
- nastaje kod obostrane povrede psihovizuelnog centra (areja 18 okcipitalnog režnja)
akustička agnozija?
- nemogućnost prepoznavanja porijekla zvuka (npr. instrumenta, otkucaja sata, i sl.) uz očuvano čulo sluha
- uho registruje zvuk, koji osoba opisuje, ali ne može da odredi oprijeklo
- lezija je u L temporalnom režnju u predjelu psihoakustičkog centra (Wernikeov centar)
taktilna agnozija?
aka astereognozija
- nemogućnost prepoznavanja predmeta opipavanjem/palpacijom
- lezija – postcentralna vijuga suprotne strane, iza senzitivne reprezentacije ruke
šta su iluzije?
pogrešna prepoznavanja realnih čulnih stimulusa
- postoje realni objekti percepcije, čije se osnovna obilježja tačno prepoznaju, ali im se pridodaju druga obilježja, osobine koje objekat ne posjeduje ili su fantazmatska elaboracija percepcije nečega iz spoljašnjeg svijeta
- mogu se javiti u bilo kom senzornom modalitetu
kad se iluzije javljaju kod zdravih?
usljed:
- zamora
- slabe osvijetljenosti
- navike
- nepažnje
- pod uticajem intenzivnog afekta (npr. straha)
u kojim patološkim stanjima se iluzije javljaju?
- u okviru afekcija CNSa različite etiologije (infekcije, febrilna stanja, intoksikacije, patološko napito stanje (delirium acutum alcoholicum))
- epilepsija
- depresija
- SCH
koje su najčešće iluzije?
perceptivne distorzije u procjeni:
- veličine
- oblika
- prostornih odnosa
posebno kad su osobe umorne ili ekstremno uznemirene
šta su paraidolije?
živahne, čudnovate, fantastične, voljno izazvane iluzije koje se dešavaju kad neko gleda u nejasno definisane ili nepostojane i prolazne slike (npr. oblaci, plamen, pijesak)
- početak i kraj su potpuno voljno kontrolisani
šta su halucinacije?
opažanje bez predmeta opažanja
- čulna opažanja u odsustvu bilo kakvog senzornog stimulusa, pojava halucinatornog iskustva koje nije izazvano spoljašnjim stimulusima
- osoba može netačno da opaža i okolinu i sebe
- mogu se pojaviti u bilo kom senzornom modalitetu, ponekad u više čula istovremeno
- za osobu je stimulus percepcije u okolini, a ne u njenom umu
- variraju u odnosu na intenzitet uticaja na ponašanje čovjeka i u odnosu na stepen složenosti
u kojim stanjima se javljaju halucinacije?
- u funkcionalnim psihozama
- kod MOPSa
koji uslovi moraju da se ispune za dijagnostifikovanje halucinacija?
- pozitivan sud realnosti
- nepostojanje uvida u nenormalnost halucinatornog doživljaja, osoba je uvjerena u istinitost svog doživljaja - karakter tjelesnosti
- opažanje u sve tri dimenzije
koje su vrste halucinacija?
- vizuelne
- auditivne
- somatske
- taktilne
- vestibularne
- olfaktivne
- gustativne
- iktalne
vizuelne halucinacije?
aka optičke
osoba vidi objekte, slike ili ljude (ili objekte koji liče na ljude) koji nisu realno prisutni u sferi percepcije i doživljava ih kao da pripadaju spoljašnjem svijetu
- obično su jednostavnog sadržaja i nemaju vremensku dimenziju
gdje se javljaju vizuelne halucinacije?
- u mnogim afekcijama CNSa
- u stanjima pomućene svijesti
- kod akutnih psihoza povezanih sa trovanjem i infekcijom
- skoro četvrtina shizofrenih pacijenata ih ima (zajedno sa auditivnim)
podjela vizuelnih halucinacija?
- fotomi
- vizije
šta su fotomi?
elementarne halucinacije
- bljesak
- svjetlucanje
- zvjezdice
- nejasne linije
- plamen
- munja
šta su vizije?
elaborirane, složene, dinamičke halucinacije
- osoba doživljava događaje kao na sceni ili filmskom platnu
podjela vizija?
- halucinacije dugih koaca, mreža, paučine, zmija, pacova (tipične za alkoholni delirijum)
- ekstrakampine halucinacije
- autoskopske halucinacije
- liliputanske halucinacije
- makroskopske i mikroskopske halucinacije
šta su ekstrakampine halucinacije?
osoba vidi predmete i pojave izvan svog vidnog polja, iza sebe
šta su autoskopske halucinacije?
osoba vidi djelove ili čitavo tijelo van sopstvenih granica
- kod epilepsije, SCH, progresivnih psihoza
šta su liliputanske halucinacije?
osoba vidi figure smanjene veličine (kepece, patuljke)
- mogu da budu u vezi sa makroskopijom i mikroskopijom
- kod epilepsije, kokainskog delirijuma…
šta su makroskopske i mikroskopske halucinacije?
kvalitativno izmijenjena percepcija prostora, percipiranje objekata većih ili manjih nego što zaista jesu
šta su auditivne halucinacije?
aka akustičke, slušne
- javljaju se u različitom stepenu složenosti
podjela auditivnih halucinacija?
- akoazmi
- foneme
šta su akoazmi?
elementarne akustičke halucinacije, neverbalne halucinacije
- osoba čuje jednostavne, nestrukturisane zvukove
- npr. pisak, čum, buka
- najčešće se javljaju u organskim psihotičnim stanjima - delirijum, toksična stanja, encefalopatije
šta su foneme?
složene auditivne halucinacije, glasovi
- najčeše su to prave akustičke halucinacije do toga da su diskusije nekoliko glasova o osobi
- kod SCH, paranoidnih psihoza, akutnih toksinfekcijskih psihoza, MOPSa (delirijum, encefalopatija), psihoza…
kakve su prave auditivne halucinacije?
najčešće verbalne
- glasovi koji se obraćaju direktno osobi ili je dozivaju po imenu
- osoba čuje jedan ili više glasova koji govore o njoj, komentarišu njene misli ili radnje, odnose se prema njoj u trećem licu
- glasovi mogu biti muški/ženski, poznati/nepoznati, kritični/prijatni
- glasovi su obično neprijatni i negativnog sadržaja ili naredbodavni
naredbodavne halucinacije?
aka imperativne halucinacije
- glasovi naređuju osobi šta da uradi
- mogu biti zastrašujući ili opasni
- često izdaju nasilnička naređenja prema sebi ili drugima
- rizik od suicida ili homicida
kakve auditivne halucinacije su karakteristične za SCH?
- zvučne misli opisane kao halucinacije glasova koji naglas govore šta osoba misli
- glasovi koji komentarišu ponašanje osobe
- dva ili više glasova koji međusobno razgovaraju i komentarišu u trećem licu nešto što je vezano za osobu
haptičke halucinacije?
aka taktilne
- senzorni poremećaji u sferi čula dodira
- poseban oblik su formikacije
šta su formikacije?
osjećaj da insekti gmižu po koži, osjećaj elektriziranja
- kod alkoholnog delirijuma, kokainske intoksikacije, amfetaminske psihoze
šta su somatske halucinacije?
neprijatne fizičke senzacije u tijelu
vrste:
- parestezije
- cenestetičke halucinacije
- algohalucinacije
- kinestetičke halucinacije
- kohabitalne halucinacije
šta su parestezije?
halucinacije peckanja, žarenja, štipanja
šta su cenestetičke halucinacije?
halucinacije čudnih zbivanja u unutrašnjim organima
- nožem sijeku crijeva
- gori bubreg
- pucanje pluća
šta su algohalucinacije?
halucinacije u sferi senzibiliteta za bol
šta su kinestetičke halucinacije?
u sferi dubokog senzibiliteta, osjećaj da se udovi pokreću
šta su kohabitalne halucinacije?
halucinacije polnog odnosa
šta su vestibularne halucinacije?
halucinacije u domenu čula ravnoteže
- padanje u ambis
- ljuljanje
- sve se okreće oko osobe
šta su olfaktivne halucinacije?
halucinacije u domenu čula mirisa
- osoba doživljava neobične mirise koji su gotovo po pravilu neprijatni
šta su gustativne halucinacije?
halucinacije u domenu čula ukusa
- osoba doživljava neprijatni, gorki ili metalni ukus hrane
olfaktivne i gustativne halucinacije?
- često idu zajedno
- tipične za organske poremećaje i konvulzivne poremećaje (npr. epi fenomene)
šta su iktalne halucinacije?
dio epileptičnih napada
- stereotipne
- traju nekoliko sekundi
- idu uz smanjeno stanje svijesti
šta su funkcionalne halucinacije?
halucinacije koje se javljaju samo u vezi sa specifičnim opažanjem
- npr. u prisustvu nekog zvuka, boje…
- nisu prave halucinacije zato što postoji spoljašnji opažaj
šta je sinestezija?
prelivanje senzornih iskustava iz jednog čulnog modaliteta u drugi
- izazivanje perceptivnih distorzija u nekom čulu iako je postojala distorzija drugog senzornog modaliteta
- javlja se pod uticajem marihuane, meskalina, ali i kod normalnih osoba (npr. vizuelni doživljaj muzike)
šta je halucinoza?
aka mentalna diplopija
- stanje aktivnog haluciniranja kod osoba kod kojih je očuvana budnost i orijentacija
- osobe imaju intervale potpunog uvida i lucidnosti bez halucinacija koji se smjenjuju sa haluciniranjem
- kod akutnih intoksikacija i apstinencijalnog sindroma
šta su pseudohalucinacije?
halucinacije kod nepsihotičnih osoba
- rezultat mašte, u vezi sa njima postoji razumijevanje da su nerealne i da su nenormalna iskustva
- percepcije se doživljavaju kao da dolaze iznutra, a ne od spolja
- nemaju patološki značaj
- mogu se javiti i u narkolepsiji, kad su uglavnom vizuelne i dešavaju se tokom zaspivanja i tokom prelaska iz spavanja u budno stanje
vrste pseudohalucinacija?
- fantomski ud
- hipnagogne i hipnapompne halucinacije
- mikroskopiranje - kod naprezanja čula
šta su hipnagogne i hipnapompne halucinacije?
- hipnagogne - tokom prelaska iz stanja budnosti u stanje sna
- hipnapompne - tokom prelaska iz stanja sna u budno stanje
pogledi na porijeklo halucinacija?
- Hipokrat, Avicena - proizvod delovanja mašte
- psihodinamska teorija - mehanizam projekcije
- biološke teorije - posljedica afekcije CNS-a, razdraženja / promjene funkcionisanja kortikalnih senzornih centara
- kognitivna psihologija – poremećaj u okviru metakognitivnih sposobnosti, teškoće u diferenciranju unutrašnjih od spoljašnjih sadržaja
