Paard/GD (HC5, PR7&8) Flashcards
Golden Triangle
Dierenarts, eigenaar, dier
Ziektegeschiedenis
Signalement
Anamnese
Signalement
diersoort ras geslacht leeftijd kleur en aftekeningen bijzondere kenmerken (bijv. geamputeerde staart, chip, tatoeage)
Anamnese
reden van bezoek
algemeen functioneren
leefomstandigheden
voorgeschiedenis
(ezelsbrug = ral(e)v(ant) over het dier) ach ja anders gespeld dan
Voorgeschiedenis/algemeen functioneren
aard van de klacht
duur van de klacht
verloop van de klacht
effect van behandeling
Algemene indruk
- gedrag en bewustzijnsniveau
- houding en gang
- voedingstoestand (vet en bespiering)
- verzorgingstoestand (ooguitvloeiing, tandsteen, oren, vacht)
- In Het Oog Springende Klinische Afwijking (IHOSKA)
Doel algemeen onderzoek
mate van verstoring
acuut/subacuut/chronisch
lokalisatie probleem
Onderdele AO
Ademhaling Pols Temperatuur Slijmvliezen Lymfeknopen Beharing, Huid en Hoornige structuren
Ezelsbrug: “APT = betekent in het engels “gepast naar omstandigheden”. Dit geldt ook voor OA, het is gepast dit te doen.
Ademhaling
- Diepte: ter grove inschatting van ademvolume
- Type:
- fysiologisch = costo-abdominaal (actief-passief)
- costaal, abdominaal, pendelend (borst en buik uit fase)
- Frequentie:
- Tel min. 30 sec en reken altijd om naar ademtochten per 1 minuut
- Tel langer bij onregelmatigheid.
- Ritme/regelmaat
Opnemen ademhaling
van enige afstand, schuin achter (LH, Paard) of schuin achter en boven (GD) het dier:
beste waarneming van borst/buikexcursies
Pols
Frequentie (slagen per minuut)
Ritme (regelmaat)
Kwaliteit
- Equaliteit
- Kracht = amplitude
- Vulling (tussen slagen)
- Vorm
Synchroniciteit/uitval (m.n. GD, soms paard)
Symmetrie (GD)Kwaliteit perifere pols
l Kracht, afh van :
– Slagvolume (kan evt per slag wisselen)
– Perifere weerstand (kan wisselen, maar langzaam over vele hartakties)
– Elasticiteit vaatwand (kan wisselen over periode van jaren)
l Equaliteit : gelijkblijvende amplitude van elke polsgolf – Inequale pols per definitie onregelmatig; deze regel is
echter niet omkeerbaar !!!
l Vulling: voelbaarheid van het vat tussen de slagen l Vorm van de polsgolf (bijv. steile pols)
Mogelijkheden ritme opnemen
3 mogelijkheden:
– Regelmatig (gelijke tijdsafstand elke slag)
——————-
– Regelmatig onregelmatig : onregelmatigheid met terugkerend patroon
— — — — —
– Onregelmatig onregelmatig : patroonloze onregelmatigheid
— —- ————
l Van belang voor herkenning fysiologische of pathologische ritme-storingen (ziekteleer)
Respiratoire sinusaritmie
Respiratoire sinusaritmie (met name GD, soms paard)
– Fysiologische aritmie
– Ritme valt samen met de ademhaling l Kan dus regelmatig of onregelmatig zijn! l Bij inademing stijgt de polsfrequentie
l Bij uitademing daalt de polsfrequentie
– Niet aanwezig bij hijgende hond
– Niet aanwezig bij dichthouden van bek
– Paard: diverse soorten fysiologische aritmien
Uitval
l Controleren door ictus cordis te voelen en tegelijkertijd de perifere pols op te nemen
l Uitval = wel ictus, geen voelbare polsgolf
l Oorzaak: bij snel opvolgende hartcontracties is het slagvolume te klein om een perifeer voelbare polsgolf te genereren
l Duidt op een aritmie en niet op een blokkade!
Symmetrie (GD)
l Gelijktijdig voelen van rechter en linker A. femoralis maakt vergelijking tussen beiden mogelijk
l Asymmetrie = aan één is de pols niet of minder voelbaar dan aan de andere zijde
l Duidt op blokkade in arterie (bv trombus) of druk van buitenaf op arterie (bv tumor of abces)
Opnemen pols vs. diersoorten
l Hond/kat: A. femoralis links en rechts gelijktijdig (binnenzijde achterbeen)
l Paard: A. facialis éénzijdig (aan mediale zijde mandibula bij incisure vasorum)
l Schaap/Geit:
– A. femoralis
– (ictus cordis)
l Rund
– A. facialis éénzijdig (laterale zijde mandibula)
– A. saphena éénzijdig (mediale zijde achterpoot)
– A. coccygea (ventrale zijde staart)
l Varken: geen pols beoordelen, alleen ictus cordis
Hoe meet je de temperatuur bij de hond/paard? Waar let je op?
- pakt staart vast en tilt staart op (staarttonus)
- kijkt naar reinheid peroneus en stand anus
- test anusreflex en tonus recti
- beoordeel aanklevende feces
- meet temperatuur
BHH
l Beharing / vacht – Conditie en glans (GD uitgebreider) l Huid – 11 punten ! l Hoornige structuren – Grootte – Vorm (passend bij het dier) – Aard van oppervlak – Kleur en pijnlijkheid (GD)
vacht (beharing) GD
lType – Normaal, korthaar, langhaar l Algemene inspectie – Kleur, glad, glans, aansluiting, alopecia l Lokale inspectie – Dichtheid, losse haren, ectoparasieten
11 punten van huid
l Geur
l Kleur (pallet als bij slijmvliezen, op ongepigmenteerd, onbehaard deel)
l Temperatuur periferie (Alleen huid; geen onderliggende organen!)
l “Turgor” : 1 handeling, bestaande uit waarnemen van:
– Dikte, oplichtbaarheid, sensibiliteit, vochtbalans en elasticiteit
l Laesies
l Bloedingen l Oedemen
Slijmvliezen
l Kleur
– Hb-afhankelijk
l Rose, te rood, te bleek, blauw, bruin (LH) – Hb-onafhankelijk : geel
– mengkleuren
l Vochtigheid
l Bloedingen en laesies (epitheeldefecten)
l Capillary refill time (CRT) – niet bij kat en varken
Welke slijmvliezen
- Let op volgorde (‘schoon naar vies’) l Links én rechts beoordelen!
- Paard: sclera (mn voor vaatinjectie en kleur geel), conjunctiva, 3e ooglid, neus, mond, vulva (bij indicatie: …)
- Hond: sclera, conjunctiva, mond (vulva)
- Kat: sclera, conjunctiva, mond, tong (kleur)
Kenmerken lymfeknopen
Grootte Vorm Consistentie Pijnlijkheid Verschuifbaarheid > inn mandibularis en retropharyngealis beoordelen
Kenmerken slijmvliezen
kleur vochtigheid bloedingen epitheeldefecten --> conjunctiva, mond- en neusslijmvlies beide kanten beoordelen, evt. ook CRT bepalen
Kenmerken Huid
geur, kleur, temperatuur,
oplichtbaarheid, dikte, turgor (vochtbalans + elasticiteit)
sensibiliteit, laesies, bloedingen, oedemen, huidaandoening
Waar moet je op letten bij het meten van de temperatuur? (behalve de temperatuur)
staart, staartomgeving, staarttonus, perineum, staartreflex, anusreflex
Ademhalingsfrequentie paard
8-14 /min
Temperatuur volwassen paard
37,4-38,0 graden Celsius
Temperatuur pasgeboren veulen
37,2-38,9 graden Celsius
Temperatuur veulens tot één maand
37,5-38,5 graden Celsius
Temperatuur ezel
36,5-37,5 graden Celsius
Lymfknopen paard
- Lnn. mandibulares (mandibulaire of submaxillaire lymfknopen): liggen o.g ter hoogte van de incisura vasorum tussen de kaaktakken in een V-vorm tegen de binnenkant van de kaken.
- Lnn. retropharyngealis: Aantal lymfknoopjes boven de farynx gelegen. Zijn normaal niet te voelen.
- Lnn. cervicales superficiales (prescapulaire of boeglymfknopen): liggen diep tussen de spieren en zijn normaal niet te voelen.
- Lnn. subiliaci (liesplooi- of vanglymfknopen): liggen loodrecht onder tuber coxae en schuin voor de knie.
- Lnn. mammarii (uierlymfknopen): bij het paard worden deze lymfeknopen niet onderzocht.
- Lnn. inguinales superficales: liggen aan beide zijden van de penis.
- Lnn. mesenteriales (darmscheillymfknopen): liggen hoog in de scheilswortel.
- Lnn. iliofemorales (inwendige darmbeenlymfknopen): liggen cranio-mediaal van het darmbeen en krijgen lymfe uit de vanglymfknopen, de uier en het bekken, de lendenen en de achterbenen. Zijn normaal niet te voelen.
- Lnn. colici: liggen bij de taeniae van het colon en caecum onder de serosa en zijn normaal niet te voelen.
Waar wordt op gelet bij het inspecteren van de beharing (paard)?
- algemeen aspect en lokale inspectie
- glad
- glanzend
- goed aaneengesloten
Waar wordt op gelet bij het inspecteren van de hoornige structuren?
- overgang huid-hoorn
- grootte
- vorm
- kleur
- temperatuur
- pijnlijkheid
- aard van het oppervlak
