Organizaciona struktura i sistematizacija radnih mjesta Flashcards
za šta se koristi termin “organizacija”?
- za označavanje određene karakteristike grupe, njihovog svojstva organizovanosti
- za označavanje vrste grupa
kako Bas i Baret kažu o organizaciji?
govore o:
- organizaciji rada koja se ostvaruje kroz podjelu rada, racionalizaciju rada i hijerarhijski sistem rukovođenja
- vrsti grupe u kojoj postoji organizovanost radne djelatnosti
kako Etzioni razlikuje tipove organizacija?
kao kriterijum razlikovanja uzima vrstu moći na kojoj organizacija počiva
tri osnovna tipa organizacija su:
- organizacije koje počivaju na moći prisile - zatovri, logori, duševne bolnice
- organizacije koje postoje radi koristi koju pružaju svojim članovima, a održavaju se korišćenjem nagrađivanja i moći legalnog autoriteta - privredne organizacije
- organizacije u koje se uključuju osobe jer tako realizuju vrijednosti i norme koje su usvojile, održavaju se na osnovu moralnog autoriteta - normativne organizacije (političke partije, vaspitne i obrazovne institucij, naučne ustanove, crkvene organizacije)
organizacije mješovitog tipa:
- prisila + koristi + legalni autoritet + moralni autoritet
prema čemu Blau i Scott razlikuju organizacije?
prema tome kome koriste
4 vrste organizacija:
- organizacije koje predstavljaju udruženja radi uzajamne koristi njenih članova - sindikati, profesionalna udruženja, političke partije, religiozne sekte
- organizacije koje su od koristi, prije svega, osnivačima, vlasnicima i onima koji njima upravljaju - industrijska preduzeća, robne kuće, banke
- uslužne organizacije, od koristi su onima koji se tim organizacijama obraćaju i njima koriste - bolnice, škole, ustanove socijalnog osiguranja
- organizacije za opšte dobro - organi vlade, policija, istraživačke ustanove
kako Katz i Kahn razlikuju organizacije?
organizacije se mogu realizovati na osnovu njihove osnovne funkcije u društvu
četiri bitne funkcije:
- stvaranje dobara (proizvodnja) - produktivne ili ekonomske organizacije
- održavanje društva - škole, zdravstvene ustanove
- prilagođavanje promjenama - istraživačke ustanove, univerziteti, fakulteti
- upravljanje - država i institucije države
koje su karakteristike grupe u užem smislu?
- zajednički cilj za sve članove
- podjela zadataka i funkcija, izražena sistemom položaja i uloga ili strukture
- sistem mehanizama ili grupne norme kojima se reguliše ponašanje članova grupe
- svijest o pripadnosti grupi
koje su karakteristike organizacije kao grupe po Schein?
- koordinacija aktivnosti
- zajednički cilj
- podjela rada
- hijerarhija prava i odgovornosti
koje karakteristike organizacije Krech i sar. dodaju Schein-ovim karakteristikama?
- sastavljenost organizacije iz više malih grupa
- njihova povezanost ili integrisanost
- složenost
- razvijena podjela rada
- razrađen i razvijen sistem koordinacije aktivnosti i funkcija
- razrađen i efikasan sistem predviđenih formi i normi ponašanja
kako najšire možemo definisati organizaciju?
kao sinergiju ljudi i ciljeva oko kojih su se okupili odnosno udružili
šta nam je potrebno da bismo upoznali određenu organizaciju?
neke osnovne informacije o njoj:
- organizaciona struktura
- organizacioni dizajn
šta je organizaciona struktura?
formalna podjela poslova unutar organizacije
- usko je povezana sa nadležnostima i načinima realizacije poslovnih procesa
šta je organizacioni dizajn?
stvaranje organizacione strukture ili njena promjena
- postoji nekoliko modela organizacionog dizajna: funkcionalni, geografski, procesni, proizvodni, u odnosu na klijente…
koje su svrhe organizovanja?
- podjela rada na posebne organizacione cjeline - posebni poslovi i posebna odjeljenja, sektori…
- dodjeljivanje odgovornosti i zadataka koji su vezani za pojedinačne poslove
- koordinacija različitih organizacionih zadataka i organizacionih cjelina
- uspostavljanje odnosa između pojedinaca, grupa i odjeljenja, službi, sektora
- uspostavljanje formalne linije nadležnosti, procedura i pravila poslovanja
- raspodjela organizacionih resursa i svrsishodna primjena
šta je sistematizacija radnih mjesta?
proces kojim se utvrđuju uslovi za rad na određenom radnom mjestu, rezultati i opisi poslova
čime se definiše spisak svih sistematizovanih radnih mjesta?
posebnim aktom - pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta
- tu su sva radna mjesta jasno opredijeljena u okviru organizacionih cjelina
dobra sistematizacija je osnov za…šta?
- optimalno planiranje resursa
- utvrđivanje optimalnog broja izvršilaca
- usklađenost sa zakonskim odredbama
- efikasno obavljanje poslovnih procesa
- mjerenje radnog učinka
- utvrđivanje stvarnih potreba za obavljanje poslova
postupak sistematizovanja radnih mjesta?
identifikovanje radnih mjesta unutar organizacione cjeline se zasniva na razlikama između radnih mjesta i po horizontalnoj (funkcionalnoj) i po vertikalnoj (hijerarhijskoj) dimenziji
horizontalna - funkcionalna dimenzija?
različite organizacione cjeline - radna mjesta u istoj stručnoj spremi
- radna mjesta se razlikuju po poslovima koji se na njima obavljaju, rezultatima, specifikaciji i kompetencijama
vertikalna - hijerarhijska dimenzija?
ista organizaciona cjelina - radna mjesta u različitoj stručnoj spremi
- radna mjesta iste vrste i sadržaja posla, ali različite složenosti i sa različitim kompetencijama i specifikacijama radnog mjesta
izrada opisa i sistematizacije radnog mjesta?
- najniža jedinica unutrašnje organizacione strukture - skup zaokruženih i međusobno povezanih poslova, radnih zadataka i operacija koje obavlja zaposleni
- na nivou radnog mjesta su definisani uslovi za obavljanje poslova u skladu sa stepenom izraženosti, vrstom i karakteristikama radnog mjesta
kako se može vršiti izrada opisa radnih mjesta?
kroz primjenu:
- strukturisanog upitnika
- strukturisanog intervjua
- verifikacije sa nižim/višim nivoima rukovodilaca
šta prethodi opisu radnih mjesta?
analiza posla
- njom utvrđujemo šta se radi na određenom radnom mjestu (tradicionalni pristup) odnosno kako se vrši određeni posao (pristup baziran na analizi kompetencija)
broj izvršilaca na radnom mjestu koje se sistematizuje?
na radnom mjestu koje se sistematizuje može biti više izvršilaca
- osim na radnim mjestima koja imaju utvrđenu rukovodilačku ili polurukovodilačku odgovornost - na ovako sistematizovanim radnim mjestima može biti raspoređen samo jedan izvršilac, osim u slučaju privremenog raspoređeivanja, drugog izvršioca, zbog zamjene odsutnog radnika (duže bolovanje, neplaćeno odsustvo, mirovanje radnog odnosa…
radno mjesto koje nema izvršioca se po pravilu ne sistematizuje
kad se vrši analiza svih sistematizovanih radnih mjesta u preduzeću?
nakon isteka perioda od godinu dana od dana usvajanja akta o sistematizaciji radnih mjesta
radna mjesta koja nisu rukovodilačka/polurukovodilačka, a na kojima nema izvršilaca i nije data dinamika popunavanja istih se predlažu za ukidanje
šta obuhvata struktura radnog mjesta?
- opšte podatke o radnom mjestu
- opis poslova i rezultata na radnom mjestu
- kompetencije
- specifikaciju radnog mjesta
koji su opšti podaci o radnom mjestu?
- naziv radnog mjesta
- vrste poslova
- organizaciona cjelina
- potreban broj izvršilaca
šta podrazumijeva opis poslova i rezultata na radnom mjestu?
- svrhu posla
- rezultate i opise poslova
koje kompetencije se navode?
- obrazovanj (oblast)
- vrsta stručne spreme
- radno iskustvo
- rad na računaru
- strani jezik
- interpersonalne vještine
šta se navodi u specifikaciji radnog mjesta?
- broj zaposlenih kojima se neposredno rukovodi
- rukovodilačka odgovornost
- eksterna i interna komunikacija
- fizički napor
- mentalni napor
- okruženje, radno vrijeme i prostor
- rješavanje problema
- obim djelovanja
- jačina radog uticaja
šta je dijagnoza stanja radne sredine?
razlika između postojećeg i planiranog “stanja” ljudskih resursa po različitim kriterijumima
šta je potrebno da bismo uradili valjanu dijagnozu stanja LjR?
potrebno je da se upoznamo sa:
- strateškim dokumentima određene kompanije
- formalnim i neformalnim pravilima
- klimom međuljudskih odnosa
- dominantnim stilovima rukovođenja
- korporativnom kulturom
šta uključuju strateška dokumenta?
- misiju i viziju organizacije
- program djelatnosti
- poslovnu strategiju
- strateške planove i strateške ciljeve
koje su neke metode kojima se vrši dijganostika stanja radne sredine?
- neposredna opservacija određenih segmenata radnog okruženja
- skrining radne sredine
- uvid u dokumentaciju
- intervjui i anketiranje ključnih kadrova i rukovodilaca
koje su osnovne vrste organizacionih struktura?
- funkcionalna struktura
- divizionalna struktura
- matriksna struktura
- projektna struktura
- mrežna struktura
- horizontalna (ravna) struktura
funkcionalna organizaciona struktura?
zasniva se na grupisanju zaposlenih prema funkcijama
prednosti:
- jasna podjela odgovornosti
- specijalizacija po funkcijama
nedostaci:
- slaba koordinacija između funkcija
- spora reakcija na promjene
divizionalna organizaciona struktura?
zaposleni su grupisani po proizvodima, geografskim lokacijama ili tržištima
prednosti:
- fleksibilnost i usmjerenost
- bolja odgovornost u divizijama
nedostaci:
- ponavljanje funkcija
- manje saradnje između divizija
matriksna organizaciona struktura?
kombinacija funkcionalne i divizionalne strukture
prednosti:
- povećana saradnja između funkcija
- fleksibilnost u projektima
nedostaci:
- složenost u upravljanju
- mogući sukobi između nadređenih
projektna organizaciona struktura?
fokusirana na projektne timove sa jasnim ciljevima
prednosti:
- fleksibilnost i brza prilagodljivost
- usmjerenost na rezultate
nedostaci:
- ograničenost resursa nakon završetka projekta
- integracija među timovima
mrežna organizaciona struktura?
organizacija se oslanja na eksterne partnere
prednosti:
- fleksibilnost u pristupu resursima
- eksterna ekspertiza
nedostaci:
- složena logistika
- zavisnost od eksternih saradnika
horizontalna (ravna) struktura?
smanjuje hijerarhijske nivoe, podstiče saradnju
prednosti:
- brža komunikacija i donošenje odluka
- veća autonomija zaposlenih
nedostaci:
- nedostatak jasnih odgovornosti
- teža primjena u velikim organizacijama
